میراث بزرگمرد مدرسه‌سازی‌

محمدرضا قربانی
مدیرعامل مجمع خیرین مدرسه ساز شهر تهران

محمدرضا حافظی در نودمین سال حیات خود به دیار باقی شتافت. حافظی، خادم نظام تعلیم و تربیت و به تعبیر آن همکار رسانه‌ای؛ «حافظ مدارس کشور» بود. 2 دهه پایانی زندگی آن انسان نیک‌اندیش را که صرف تأسیس و ساماندهی نهادخیرین مدرسه‌ساز شد، می‌توان ازجمله درخشان‌ترین سال‌های حیات ارزشمند استاد حافظی به شمار آورد.  زنده یاد حافظی در سال‌هایی که درصد زیادی از مدارس کشور 2شیفته و 3 شیفته بود؛ همراه با سازمان نوسازی مدارس در تشکیل جامعه خیرین مدرسه‌ساز نقش آفرین شد و در کنار وزارت آموزش و پرورش قرار گرفت.این نهال نوپا پس از 2دهه به درختی تناور تبدیل شد و مقدمات رفع مشکلات مربوط به کمبود فضاهای آموزشی را فراهم ساخت. در آن سال‌ها علاوه بر کمبود مدرسه، به لحاظ استحکام و مقاومت نیز فضاهای آموزشی کشور وضعیت مناسبی نداشتند. در اوایل دهه ۸۰ فقط ۳۰ درصد مدارس کشور مستحکم بود و ۷۰ درصد دیگر از استحکام لازم برخوردار نبود. طی 2 دهه اخیر تمرکز و جدیت جامعه خیرین مدرسه ساز برای جذب مشارکت خیرین موجب کاسته شدن حجم مشکلات این عرصه شده است، به‌نحوی که امروز ۷۰ درصد مدارس کشور مستحکم و نوسازی،۳۰ درصد باقی مانده نیز در دستور کار قرار دارد. شکل‌گیری جامعه خیرین مدرسه ساز علاوه بر اینکه میزان مشارکت نیکوکاران در استاندارد‌سازی‌ مدارس کشور را افزایش داد، به شکل غیرمستقیم اهتمام دولتمردان و سایر نهادها برای حمایت از روند ساخت مدارس را نیز در پی داشت. به همین دلیل و در مجموع، پس از تشکیل نهاد مردمی خیرین مدرسه ساخت و تجهیز مدارس کشور روندی پرشتاب به‌خود گرفته است. امروز از حدود ۵۳۰ هزار کلاس درس کشور بالغ بر یک صد و30هزار کلاس به همت و مشارکت خیرین ساخته شده است و آثار اقتصادی و فرهنگی این اقدام کاملا چشمگیر و قابل توجه است.به دیگر سخن در این بخش، از یک «سرمایه اجتماعی» کم نظیر برخوردار شده‌ایم و دکتر حافظی در تحقق تمام این موفقیت‌ها نقش اساسی داشته است.  مرحوم حافظی در ۱۰ سال اول فعالیت نهاد مردمی خیرین مدرسه ساز، «مجامع استانی» را توسعه داد وسپس صدها مجمع شهرستانی را در مناطق مختلف کشور تاسیس کرد. در افتتاح بسیاری از این مجامع خودش حضور یافت و «فرهنگ مدرسه‌سازی‌» را «شهر به شهر» و «استان به استان» منتقل کرد و اشاعه داد. رئیس فقید جامعه خیرین مدرسه ساز در تشکیل «مثلث مدرسه‌سازی کشور» نقش تعیین‌کننده داشت و امروز این الگو مورد استقبال سایر نهادها نیز قرار گرفته و به تعبیر دقیق‌تر در حال تکثیر است. زنده یادحافظی می‌گفت: باید به سرانه استاندارد فضاهای آموزشی که برای هر دانش‌آموز حدود ۸ مترمربع است برسیم.حافظی معتقد بود؛ «‌برای رسیدن به این رقم به ازای هر دانش‌آموز با کمبود حدود ۳ مترمربع فضای آموزشی مواجهیم.»یکی از علل موفقیت دکتر حافظی طی 20 سال مدیریت وی بر نهاد خیرین مدرسه ساز؛ رویکرد «مشارکت‌پذیر» و«نگاه مردمی»اش بود. وی با وجود کهولت سن در بسیاری از برنامه‌ها و نشست‌ها و افتتاح مدارس خیرساز در اقصی نقاط کشور اعم از شهرها و روستاها حضور می‌یافت. آنچه وجوه شخصیتی و فکری بزرگان مدرسه‌سازی‌ را شبیه به هم ساخته، عبارت است از؛ «دغدغه‌مندی» و «احساس مسئولیت» برای ساخت فردای دانش‌آموزان میهن عزیز و امروز تمامی فعالان عرصه مدرسه‌سازی‌ شامل بخش دولتی و خیری وظیفه دارند «میراث سفیران بزرگ مدرسه‌سازی» کشور و در راس آنان مرحوم دکتر حافظی را حفظ کنند و برتداوم آن اهتمام ورزند.