همیاری مردم راهکار عبور از بحران سیل

سید ایمان موسوی _ کارشناس حوزه شهری

با گذشت نزدیک به 3ماه از وقوع سیل ویرانگر در کشور، آثار خرابی و ویرانی در جای‌جای مناطق سیل‌زده دیده می‌شود. این امر به‌خصوص در نوار جنوب‌غربی در استان‌های لرستان و خوزستان بیشتر خودنمایی می‌کند. برای همین ضروری است که نگاهی دوباره به حجم سیلاب‌ها و اقدامات صورت‌گرفته در این عرصه بیندازیم و اینکه با چه مکانیسم‌هایی می‌توان امدادرسانی به مناطق سیل‌زده را سرعت بخشید. حجم خسارت بسیار بالاست و گزارش‌ها از خسارت 30 الی 35هزار میلیارد تومانی در کشور حکایت دارد. 25استان و بیش از 4هزار و 400روستا درگیر سیل بودند. به‌عبارتی نزدیک به 70درصد جعرافیای ایران متحمل آسیب‌های ناشی از سیل و سیلاب شد. بی‌گمان آنچه در این میان مطرح است، فقدان ظرفیت‌های مالی و لجستیکی دولت در بازسازی مناطق سیل‌زده است. این ضعف مالی دولت را باید جدی گرفت و نگاهی رئالیستی به آن داشت. در همه‌جای دنیا دولت‌ها به‌تنهایی قادر به برآورد‌سازی‌ حجم عظیم تقاضا و امدادرسانی نیستند. چه‌بسا اینکه دولت ایران در شرایط کنونی با وضعیت دشوار اقتصادی مواجه است و کسری بودجه نسبتا قابل ملاحظه در همین بودجه98 دارد. تخریب جاده‌ها، پل‌ها، راه‌های مواصلاتی، زیرگذرها، از بین رفتن مناطق زراعی و باغبانی، آسیب دیدن زیرساخت‌های اقتصادی کشور، قطع برق و آلوده شدن منابع آب آشامیدنی و بهداشتی، تنها گوشه‌ای از خسارت‌های اتفاق‌افتاده از سیل فروردین‌ماه در کشور است. طبیعی است که برای حل این حجم عظیم چالش‌ها و بحران، نهاد دولت به‌تنهایی کافی نیست. جبران این حجم از خسارت نه  با  بودجه کشور امکان‌پذیر است و نه حتی با  برداشت از صندوق توسعه ملی.

درست است که رئیس‌جمهور دستور برداشت 28هزار میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی و اعطای وام‌های 5 تا 10میلیونی بلاعوض و دیگر تسهیلات برای ساختن مسکن را هم داده اما هیچ‌کدام از این کمک‌ها نمی‌تواند مرهمی بر زخم‌های بزرگ باشد. امیددهی دولت برای کمک به آسیب‌دیدگان گرچه پسندیده است اما در صحنه عمل شاهد تداوم رنج مردم آسیب‌دیده و عدم‌ حمایت‌های مکفی هستیم. اینجاست که ضرورت کمک‌های داوطلبانه مردمی احساس می‌شود. در همه نقاط دنیا بلایای طبیعی از قبیل، سیل و زلزله اتفاق می‌افتد و کشورها و دولت‌های حادثه‌دیده را با مشکلات فراوانی مواجه می‌کند. برای همین است که در دنیا نهادهای بزرگ جهانی در جهت حمایت از مردمان آسیب‌دیده مثل سازمان صلیب سرخ جهانی و نهادهای بشردوستانه وابسته به سازمان ملل تأسیس شده است. در کنار این نهاد، عنصر کمک‌های مردمی هم بسیار اثرگذار است. از این جهت 2فاکتور کمک‌های مردمی و حمایت‌های بین‌المللی در مدیریت و کنترل حادثه‌های طبیعی، اساسی و تعیین‌کننده است. در ایران اسلامی همواره حس نوعدوستی و کمک به همدیگر قوی بوده است. تجربه بحران‌های اخیر همچون زلزله سر پل ذهاب نشان داد که شهروندان ایرانی همواره در روزهای حساس کنار یکدیگر هستند. شکسته شدن رکورد کمک‌های مردمی به سازمان هلال احمر به‌عنوان متولی اصلی حمایت از مناطق آسیب‌دیده در سیلاب‌های خوزستان و لرستان گویای همین واقعیت است. گزارش‌ها از واریز 65میلیارد تومان کمک نقدی از سوی شهروند ان ایرانی به‌حساب هلال احمر حکایت دارد. نکته در اینجاست که این حمایت‌ها باید تداوم و عمق داشته باشد. باید توجه داشت که اولا حجم خسارت‌های واقعی بسیار بیشتر از آنچه در رسانه‌ها اعلام می‌شود، است و از سوی دیگر تجربه نشان داده که حمایت‌های یکدفعه‌ای و فوری نمی‌تواند رافع و گره‌گشای مشکلات مناطق آسیب‌دیده باشد.
 بایستی با مدیریت هوشمندانه و تداوم حمایت‌های مالی و غیرمالی، مشکلات مناطق سیل‌زده را از ساخت مسکن و احیای زمین‌های کشاورزی یکی پس از دیگر حل کرد. 

در این خصوص اقدامی که از سوی سازمان نوسازی شهرداری تهران صورت گرفت که طی آن قرار شد یک روستا به‌طور کامل ساخته و تحویل مردم منطقه داده شود، اقدامی بسیار تحسین‌برانگیز و اثرگذار بود. این نمونه اقدام‌ها باید از سوی سایر سازمان‌های بزرگ اجرایی شود. به‌خصوص اینکه کشورمان به سبب تحریم‌های ناجوانمردانه ترامپ، آنطور که باید و شاید می‌توانست از ظرفیت‌های نهادهای بین‌المللی استفاده کند، نکرد و کشور از عنصر کمک‌های بین‌المللی به شکلی محروم ماند. تحریم‌های یکجانبه آمریکا، انتقال هرگونه وجه نقدی به کشور را غیرممکن ساخته؛ تا جایی که کمک‌های مردمی ایرانیان مقیم خارج کشور ما به هلال احمر نیز با تحریم مواجه شده است. اینجا دیگر رسالت کمک‌رسانی بر دوش خود مردم و خیرین بزرگ است و باید با تداوم امدادرسانی‌ها، چالش و بحران را به‌طور کامل در مناطق سیل‌زده، از بین ببریم.