تحریم پتروشیمی؛ نمادین یا واقعی

رشد پرشتاب تقاضا برای خرید محصولات پتروشیمی در جهان، تنوع محصولات ایرانی، بازار‌ها و فروش متنوع، امکان اثر‌گذاری تحریم‌ها علیه محصولات پتروشیمی ایران را به حداقل رسانده است.

به گزارش همشهری، روز جمعه آمریکا هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس یعنی بزرگ‌ترین شرکت ایران همراه با شرکت‌های زیر مجموعه آن را وارد فهرست‌های تحریمی خود کرد. این موضوع به افت ارزش سهام این شرکت در مبادلات روز گذشته منجر شد اما آمارها و تحلیلگران می‌گویند این تحریم‌ها نمی‌تواند اثر چندانی بر فروش محصولات پتروشیمی ایران داشته باشد.

میزان صادرات محصولات پتروشیمی ایران در سال گذشته ۱۴ میلیارد دلار بوده که ۳۲ درصد از کل صادرات غیرنفتی بود؛ از این‌رو اگر تحریم‌های آمریکا کارساز شود می‌تواند آسیب جدی به درآمدهای این بخش وارد کند اما آمارها و مستندات نشان می‌دهد برخلاف نفت، محصولات پتروشیمی بازارها و مشتریان کاملا متنوع و متفاوتی دارد. به‌طور کلی مشتریان نفت ایران محدود و مشخص هستند اما بازار محصولات پتروشیمی محدود به یک یا چند کشور نمی‌شود و مشتری‌های زیادی در سراسر دنیا دارد.این درحالی است که بدون درنظر گرفتن تنوع محصولات و مشتری‌ها، مقدار تقاضای جهانی پتروشیمی مهم‌ترین عامل بازدارنده تحریم‌ها علیه محصولات پتروشیمی است. براساس گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی تقاضای جهانی برای محصولات پتروشیمی روزبه‌روز در حال افزایش است و این رویه دست‌کم تا سال 2040ادامه دارد؛ یعنی تقاضای جهانی بیش از مقدار عرضه محصولات پتروشیمی در جهان است و بازار به محصولات پتروشیمی ایران نیاز دارد.

رسول اشرف‌زاده، مدیر سرمایه‌گذاری پتروشیمی ایرانیان با تأکید بر اینکه اساسا ردیابی محصولات صادرات پتروشیمی برای کشور تحریم‌کننده سخت است، می‌گوید: پتروشیمی به‌عنوان یک محصول استراتژی در تمام نقاط دنیا متقاضی دارد، به همین دلیل نمی‌تواند تحریم‌ها را در یک یا چند بازار دنبال کرد، از سوی دیگر نیاز به کشتی‌های خاص ندارد و امکان صادرات با هر نوع کشتی‌ و به همراه سایر محصولات نیز وجود دارد، به همین دلیل محدودیت برای صادرات پتروشیمی ایران کار بسیار دشواری است و این کشور فقط با ایجاد محدودیت نقل و انتقالات مالی تا حدودی توانسته همکاری‌های ایران در بازارهای خارجی را با چالش مواجه کند که این موضوع نیز راهکارهایی دارد.

کمال خانزاده، یک کارشناس بازار‌های مالی هم صنعت پتروشیمی را تحریم ناپذیر توصیف کرده و می‌گوید: از آنجا که محصولات پتروشیمی ایران برای خریداران حیاتی است، تولیدات این صنعت در بدترین شرایط هم راه خود را به بازارهای جهان باز خواهد کرد. او معتقد است: این تحریم‌ها، بیشتر کارکرد سمبلیک دارد؛ زیرا محصولات پتروشیمی غالبا از کانال‌های مختلف ازجمله بورس کالا، خرده فروشی‌ها و بازرگانان به‌دست مصرف‌کنندگان می‌رسد، ضمن اینکه بخش اعظم این محصولات در خود ایران خواهان دارد و به سرعت به فروش می‌رسد.

تغییر  راهبرد
تحلیلگران معتقدند، صنعت پتروشیمی ایران برای مقابله با تحریم‌ها باید راهبرد خود را تغییر دهد و به سمت تولیدات با ارزش افزوده بالاتر برود. هم‌اکنون اتیلن، پروپیلن و ترکیبات آروماتیک (پارازایلن) 3نمونه از مهم‌ترین محصولات پتروشیمی در دنیا هستند و همه کشور‌های توسعه یافته در حال توسعه تولیدات خود در این 3محصول هستند که ارزش افزوده و تقاضای بیشتری در سال‌های آینده دارد. بهزاد محمدی، معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی در همین رابطه می‌گوید: صنعت پتروشیمی نیازمند برنامه‌ریزی کلان و توسعه افقی مبتنی بر تولید محصولات راهبردی است. به این ترتیب به زعم تحلیلگران یکی از سیاست‌های ایران برای یافتن سهم بیشتر در بازار پتروشیمی دنیا باید تنوع بخشی به محصولات تولیدی باشد که ایران را قادر خواهد ساخت در بازارهای متعدد حضور فعال‌تری داشته باشد و راهکار دیگر تولید محصولات پتروشیمی با ارزش افزوده بالاتر و با تقاضای بالاتر در سال‌های آینده است که می‌تواند اثر بخشی تحریم‌ها را در این صنعت به حداقل ممکن برساند.