میراث جهانی
دفاع تمام‌قد سازمان میراث فرهنگی از عرصه و حریم هفت‌تپه و چغازنبیل
رئیس سازمان میراث فرهنگی در نامهای به معاون اول رئیس‌جمهور خواست چغازنبیل و هفت‌تپه از منطقه آزاد شوش جدا شوند
محمد باریکانی/ خبرنگار
رئیس سازمان میراث‌فرهنگی در نامهای به معاون اول رئیس‌جمهور از او خواست آثار مهم و ثبت جهانی شده چغازنبیل و هفت‌تپه را از حریم منطقه آزاد شوش جدا کند.
علی‌اصغر مونسان در نامه خود خطاب به جهانگیری آورده است: «هیأت وزیران طی مصوبه شماره 133413/ت54985ه، مورخ 24دی 96محدوده منطقه ویژه اقتصادی شوش را به وسعت 300هکتار تصویب کرد و شرکت کشت و صنعت هفت‌تپه مسئول ساخت‌وساز پروژه‌های این منطقه تعیین شد. همین موضوع نگرانی‌هایی نزد افکارعمومی به‌ویژه سازمان‌های مردم‌نهاد، کارشناسان و دوستداران میراث‌فرهنگی ایجاد کرد که با گسترش و توسعه فعالیت‌های منطقه آزاد، عرصه و حریم میراث جهانی چغازنبیل و محوطه تاریخی هفت‌تپه در معرض تهدید، تخریب و خطر قرار بگیرد و درنهایت از فهرست جهانی خارج شود.»
رئیس سازمان میراث فرهنگی از معاون اول رئیس‌جمهور خواست، برای پاسداری از این 2 اثر مهم ایران در فهرست جهانی یونسکو و پیشگیری از اتفاقات ناخوشایند، دستور بازنگری و اصلاح نقشه 300هکتاری منطقه آزاد شوش که بخش بزرگی از عرصه و حریم تاریخی و محوطه‌های باستانی شوش به‌ویژه چغازنبیل و هفت‌تپه را در برمی‌گیرد، صادر و این 2 اثر و عرصه و حریم‌شان را از محدوده منطقه آزاد شوش خارج کند.
شهر گمشده عیلامی در هفت‌تپه باستانی
به گزارش همشهری، محوطه هفت‌تپه خوزستان یک شهر باستانی است که کیلومترها وسعت دارد و بخش زیادی از آثار تمدنی زیرسطحی آن همچنان در مزارع نیشکر هفت‌تپه متعلق به شرکت کشت و صنعت هفت‌تپه قرار دارند.
در یافته‌های فصل هفتم کاوش‌های باستان‌شناختی هفت‌تپه خوزستان نیز آثاری به‌دست آمد که باستان‌شناس‌ها احتمال یافتن شهر گمشده کبنک را با استناد به آنها مطرح کرده‌اند. شهر کبنک در تمدن عیلام باستان رونق بسیاری داشت و اکنون بخش وسیعی از آن زیر مزارع کشت نیشکر مدفون است. به‌رغم آنکه ساختمان‌های اداری بزرگ، معابد متعدد و ساختمان بایگانی پیشرفته 3500سال پیش در تمدن عیلام در کاوش‌های باستان‌شناختی هفت‌تپه شناسایی شده‌اند با این حال باستان‌شناس‌ها هنوز به بخش‌های خارج از منطقه حکومتی این شهر دست نیافته‌اند. اشیای مهروموم شده و ظروف ذخیره موادغذایی با مهرهای گلین مزین به نام کبنک در این شهر به‌دست آمده‌اند. به گفته باستان‌شناس‌ها شهر بیرون آمده از محوطه باستانی هفت‌تپه حتی قدمتی کهن‌تر از شهر باستانی شوش دارد. محوطه باستانی هفت‌تپه که میان مزارع وسیع کشت نیشکر استان خوزستان قرار دارد در 13کیلومتری جنوب شرقی شهر شوش قرار گرفته که اکنون رئیس سازمان میراث فرهنگی در نامه خود به معاون اول رئیس‌جمهور از او خواسته این محوطه باستانی ارزشمند ایران و عرصه و حریم آن را که در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده است از طرح منطقه آزاد شوش خارج کند.
باستان‌شناس‌ها در بخشی از این شهر باستانی حتی به ساختمان‌های اداری بزرگی دست یافتند که اشیای گرانبهایی از جنس فلز، برنز و طلا در قطعات کوچک در آن ذخیره شده بود. الواح بایگانی نیز کشف شد که نام امین اموال با انباردار این ساختمان اداری متعلق به 3500سال پیش روی آنها درج شده بود. او همه موارد را بر الواح گلی یادداشت کرده بود و باستان‌شناس‌ها توانستند در کاوش‌های خود تابوت و جسد او را بیابند. نام او «گینادو» بود و با تزیینات و وسایل متعلق به زنان دفن شده بود. همین کشف موجب شد که باستان‌شناس‌ها متوجه شوند در دوره عیلام باستان زنان را به سمت‌های بالای اداری می‌گماشتند.
بهزاد مفیدی، استاد دانشگاه ماینز آلمان که مدتی سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی شهر گمشده در محوطه ثبت جهانی شده هفت‌تپه بود به همشهری گفته است: براساس نتایج به‌دست آمده از اسکن محوطه و فعالیت ژئومتری، می‌توان گفت که حتی کارخانه نیشکر دزفول و شهرک مسکونی اطراف آن درست روی شهر باستانی ناشناخته از تمدن عیلام بنا شده‌اند. او گفت: این شهر باستانی که مربوط به تمدن عیلام است 4کیلومتر وسعت دارد.
کاوش‌های شهر باستانی هفت‌تپه حتی به یافتن اشیای ارزشمند دیگری همچون زیورآلات ظریف و زرین، ماسک‌های صورتک انسان، پیکرک‌های گلین با نقش انسان، حیوان و نمادهای مذهبی دوره عیلام و پیکرک‌هایی از نوازندگانی که 3500سال پیش سازهایی شبیه به تار در دست داشتند، منتج شد. کتیبه‌های گلین، گورخمره‌ها، اشیای سنگی و تابوت‌های قیراندود شده باستانی نیز از این شهر به‌دست آمد.در ادامه کاوش‌ها و بررسی کتیبه‌های به‌دست آمده از این شهر کشف شده در مزارع نیشکر هفت‌تپه مشخص شد، برخی شاهان عیلامی به نامهای «ابتی‌آهار» و «اینشوشیناک شار ایلان»، بیش از 3هزار سال قبل در محوطه هفت‌تپه حکمرانی می‌کردند.
نفرین‌نامه‌ای برای ماندگاری چغازنبیل
محوطه باستانی چغازنبیل نیز نخستین اثر جهانی شده ایران است که در سال 1979همزمان با پیروزی انقلاب‌اسلامی به ثبت جهانی رسید و اکنون بخش زیادی از عرصه و حریم این اثر در طرح تبدیل شوش به منطقه آزاد قرار گرفته است. اونتاش ناپیریشا پادشاه عیلام باستان در 3268سال پیش نفرین‌نامه‌ای بر این معبد نصب کرد و در آن نوشت: «من اونتاش ناپیریشا با آجرهای طلایی رنگ، نقره‌ای‌رنگ، سنگ‌های عقیق و سنگ‌های سفید این معبد مطبق را ساختم و به خدایان ناپیریشا و اینشوشیناک از محله مقدس هدیه کردم. کسی که آن‌را ویران کند و کسی که آجرهای آن‌را منهدم کند، کسی که طلا و نقره‌اش را، سنگ‌های عقیق سیاه، سنگ‌های سفید و آجرهایش را بردارد و به محل دیگری ببرد، باشد که نفرین خدایان محل مقدس ناپیریشا، اینشوشیناک و کریریشا بر سرش نازل شود و باشد که نسل او زیر خورشید برچیده شود.»
ساخت معبد چغازنبیل از 1250سال پیش از میلاد مسیح تا سال 700سال پیش از میلاد ادامه داشت و معماران عیلام باستان حتی نقشه‌های ساخت این معبد را بر زمین آن حک کردند و به یادگار گذاشتند؛ ساخت معبد چغازنبیل اما ناتمام ماند. نفرین‌نامه اونتاش ناپیریشا، کارساز نبود و آشور بانیپال، پادشاه خونریز بابل پس از حمله به عیلامی‌ها، چغازنبیل را به همراه تمدن باستانی‌اش ویران کرد.
چغازنبیل 100هکتار وسعت دارد و 3حصار باستانی این محوطه نیایشگاه عیلامیان را حفاظت می‌کرد. باستان‌شناس‌ها می‌گویند: ارتفاع معبد 52متر بود که اکنون تنها نیمی از آن یعنی 25متر از بنای باستانی برجای مانده است.
معماری چغازنبیل به اندازه‌ای دقیق بود که معماران باستانی این بنا حتی با ایجاد صفه‌هایی بر پای هر طبقه از رانش بنا جلوگیری کردند. باستان‌شناس‌ها توانستند 6هزار کتیبه باستانی به خط میخی عیلامی را در جبهه غربی این معبد عیلامی کشف کنند.
آنطور که سرپرست تیم مرمت چغازنبیل به همشهری گفته است، اونتاش ناپیریشا در 1250سال پیش از میلاد تصور می‌کرد خدایان باستانی بر فراز کوه‌ها خانه دارند و تلاش کرد خانه‌ای برای آنها در شهر دوراونتاش بنا کند. او تلاش داشت تا یک کوه برای خانه داشتن الهه‌های باستانی در دشت‌های صاف خوزستان بسازد و نتیجه کار، احداث زیگورات چغازنبیل بود که تکمیل آن به پایان نرسید. بخش زیادی از عرصه و حریم زیگورات چغازنبیل نیز در طرح منطقه آزاد شوش قرار گرفته و حالا رئیس سازمان میراث فرهنگی از اسحاق جهانگیری خواسته است این نخستین اثر ثبت جهانی شده ایران و عرصه و حریم آن‌را نیز از طرح منطقه آزاد شوش بیرون آورد تا در ساخت‌وسازهای آینده در منطقه آزاد شوش نابود نشود.
در همینه زمینه :
