کارتنخوابها در پناه مردم
شهروندان همراه مسئولان‌شهری کارتنخوابها را در شب‌های برفی به گرمخانه‌ها رساندند
حداقل 100نفرند. چند نفرشان ایستاده‌اند. شانه‌های‌شان را جمع کرده و سر به گریبان برده‌اند. از پشت چهره‌های کبود زل زده‌اند به خیابان. باقی روی دو زانو مچاله نشسته و پشت ایستاده‌ها پناه گرفته‌اند.اجتماع غریبی دارند. پیاده‌روی آن طرف خیابان پرتردد است، اما این طرف سوت وکور و در قرق این جماعت حداقل 100نفری. رهگذری ناشیانه می‌پرسد «کارگران فصلی اند!؟»، کاسبی که در پیاده روی روبه‌رویی ایستاده و نگاهش گره خورده به جماعت بهت‌زده، سیگارش را می‌اندازد و می‌گوید: «نه، معتاد هستند. کارتن‌خواب.» سرما پایتخت را محاصره کرده اما انگار بیشتر اینجا را. یخبندان در خیابان شوش و مولوی و اطراف بازار تهران از هر جای دیگر بیشتر استخوان می‌ترکاند.« اگه مردم نبودند. منجمد می‌شدند.» کاسب این را می‌گوید. بعد می‌رود پشت میز کنار بخاری می‌نشیند و دستانش را گرم می‌کند. نگاهش را از جماعت حداقل 100نفری می‌دزدد.انگار اصلا نیستند.
ناصر ته لهجه دارد.15سال پیش از یکی از شهرهای غربی کشور آمده پایتخت. میان پتوی نونواری قایم شده؛ فقط او پتو دارد: «خوش‌شانس بودم. یه بنده خدایی داشت رد می‌شد با ماشینش، دلش سوخت این پتو را دراز کرد من هم از دستش قاپیدم.» شوش، مولوی و خیام گرمخانه و خانه امن برای اسکان معتادان و کارتنخوابها دارد. اما ناصر و دیگر معتادان کارتن‌خواب می‌گویند: «پر است، جا ندارد.» ناصر و این جماعت سرمازده چشمشان به دستان آنهایی است که در تاریکی شب می‌آیند. آنهایی که خانه و کاشانه گرم‌شان را در این شب‌های زمستان رها می‌کنند تا به فریاد کارتن خوابان بی‌سرپناه برسند:یکی از پیاده‌روخواب‌ها می‌گوید:« غذای گرم می‌آورند، گاهی لباس و دارو هم دارند.خدا خیرشان بدهد اما تاب و تحمل این یخبندان را من یکی دیگر ندارم. در این خیابان و خیابان‌های اطراف هیچ مخزنی زباله ندارد. همه آت و آشغال‌ها را کارتنخوابها آتش زدند تا گرم شوند اما باز بی‌فایده است.»
به مهران می‌خورد از همه جوان‌تر باشد. 17،16ساله است و آن کنج با 2مرد دیگر مشغول مصرف شیشه است، می‌گوید: «اگر از این سرما نمیرم، می‌روم ترک. دیگر خسته شدیم.» مرد معتادی سر از لاکش بیرون می‌آورد و پوزخند می‌زند: «آره. منم میام.» مهران می‌گوید او هم شب اول جزو معتادانی بوده که برای فرار از سرما مواد زیادی مصرف کرده: «سرما را احساس نکردم اما مرگ را با چشم خودم دیدم.» معتادان این نقطه شهرجز پیاده‌روها جایی برای اسکان سراغ ندارند. می‌گویند اینجا امن‌تر و بهتر است: «اینجا کسی و پناهی نیست، اگر یکی‌مان خواست بمیرد شاید مسلمانی پیدا شود که کمک کند و به جایی برساندش. آمدیم از زیر پل‌ها بیرون که خیرین راحت‌تر پیدایمان کنند و آب و غذا به دستمان برسد.»
مردم صدها معتاد بی‌خانمان را از مرگ حتمی نجات دادند
رئیس مرکز توسعه، پیشگیری و درمان اعتیاد بهزیستی کشور در گفت‌وگو با همشهری با تأیید بر اینکه در روزهای اخیر با توجه به برودت هوا و بارش برف سنگین تهران، معتادان کارتن‌خواب پایتخت با بحران جدی مواجه شده‌اند، گفت: «درحال حاضر بیش از 2هزار معتاد بی‌خانمان به سرپناه و خانه‌های امن بهزیستی مراجعه کرده و شب‌ها را در این مکان‌ها بیتوته می‌کنند.»
فرید براتی سده در ادامه به آمار زنان معتاد بی‌خانمان پایتخت اشاره کرد و افزود: «درپایتخت آمار معتادان متجاهر و بی‌خانمان زن حدود 500نفر تخمین زده شده است. هرچند که در شهر تهران برای زنان معتاد کارتن‌خواب نیز خانه‌های امن درنظر گرفته شده، با وجود این در روزهای عادی سال سرپناه‌های ما مراجعین زن نداشت.اما این روزها شاهد آنیم که ده‌ها نفر از زنان معتاد کارتن‌خواب شهر به این مراکز مراجعه می‌کنند.»
به گفته براتی سده، خانه‌های امن بهزیستی در کنار گرمخانه‌های شهرداری تهران این روزها شاهد ظرفیت چند برابری مراجعه‌کنندگان هستند: «الان با توجه به برودت هوا درتمام گرمخانه‌ها و سرپناه‌های شهر بیش از ظرفیت موجود معتادان بی‌خانمان اسکان داده شده‌اند. در مناطق جنوبی پایتخت به‌علت ازدحام معتادان کارتن خواب و شلوغی گرمخانه‌ها و خانه‌های امن، عده‌ای از معتادان به این مکان‌ها مراجعه نمی‌کنند. هم‌اکنون تغذیه، لباس گرم و وسایل گرمایشی ازجمله نیازهای اصلی و مهم برای یاری این افراد است.»
او اضافه کرد:« مکان‌هایی که برای اسکان معتادان در روزهای سرد سال درنظرگرفته شده، طبق این پیش‌بینی بوده که این افراد در مواقع ضروری خود به این مکان‌های امن مراجعه کنند. اما برف شنبه‌شب و عکس‌العمل پیش‌بینی‌نشده‌ای که از سوی تعداد زیادی از معتادان کارتن خواب رخ داد باعث شده تعداد قابل توجهی از آنها شب برفی را تا سحر در سوز سرما بمانند و نتوانند به این سرپناه‌ها مراجعه کنند.»
براتی سده ادامه داد:« آن شب معتادان بی‌سرپناه برای مقابله با سرما مواد‌مخدر و روانگردان بیشتری مصرف کردند. دوز بالای مصرف مواد و همچنین برودت هوا متأسفانه باعث شد صدها معتاد در سطح شهر زیر برف و بوران بمانند. اگر مردم نبودند این افراد جان می‌باختند. صدها نفر در قالب 12مؤسسه و ان‌جی‌او برای نجات معتادان وارد میدان شدند. بنده بارها شاهد بودم که شهروندی، معتاد کارتن‌خوابی را روی دوشش گرفته بود و به گرمخانه‌ها و یا خانه‌های امن می‌آورد. این عطوفت و ایثار مردمی همچنان ادامه دارد و ما در این روزهای یخبندان شاهد چنین رفتارهای انسان دوستانه‌ای هستیم.»
رئیس مرکز توسعه، پیشگیری و درمان اعتیاد بهزیستی کشور به فعالیت انسان‌دوستانه مردم در زمینه نجات معتادان در دره فرحزاد اشاره کرد و گفت:«دره فرحزاد یکی از نقاط اصلی تجمع معتادان کارتن‌خواب در شمال پایتخت است. در این منطقه ما تا حدودی با مشکل روبه‌رو شدیم. تعداد معتادان در این منطقه بسیاراست و تعداد سرپناه‌ها و خانه‌های امن بهزیستی پاسخگو نیست. همچنین نبود گرمخانه در دره فرحزاد مشکل را دوچندان می‌کند. معتادان باید برای مراجعه به گرمخانه‌ها و سرپناه‌ها مسیری طولانی طی کنند که از توان آنها خارج است. دراین منطقه فعالیت‌های مردمی بیشتر محسوس بود. افراد بسیاری معتادان گرفتار در برف وبوران که اغلب‌شان به‌خاطر مصرف زیاد مواد‌مخدر از حالت طبیعی خارج شده بودند را به نزدیک‌ترین مکان امن و گرمخانه انتقال دادند.» به گفته براتی سده به‌دلیل حضور مردم و کمک‌رسانی بموقع آنها دراین چند روزه یخبندان هیچ معتاد کارتن‌خوابی قربانی سرما نشد: «خوشبختانه تا به حال هیچ تلفاتی نداشتیم و ما این خبر خوب را مدیون مردم هستیم.»
اسکان بیش از 2هزار کارتن‌خواب در مددسراها
مدیرکل ارزیابی عملکرد و بهبود مدیریت شهرداری تهران گفت: ارزیابی وضعیت مددسراهای سطح شهر با استفاده از شاخص‌های علمی در دستور کار این اداره کل قرار دارد و پس از انجام این کار تصمیمات لازم به‌منظور بهبود عملکرد مددسراها اتخاذ می‌شود. روح الله شهیدی پور با اشاره به اینکه بخشی از مطالبات مددسراها در سال 95پرداخت نشده است خاطرنشان کرد: به‌طور قطع پرداخت مطالبات مددسراها در بهبود عملکرد تأثیر زیادی خواهد داشت. وی با اشاره به وضعیت جوی روزهای اخیر و کاهش دمای محسوس اظهار کرد: براساس تأکید دکتر نجفی مبنی بر اینکه در شب‌های سرد هیچ‌یک از شهروندان به‌دلیل نداشتن سرپناه بیرون از منزل نمانند، وضعیت مددسراها و گرمخانه‌های سطح شهر مورد ارزیابی قرار گرفت. شهیدی پور با بیان اینکه براساس ارزیابی‌های انجام شده در شب‌های اخیر اغلب مددسراها با ظرفیت کامل یا بیش از ظرفیت اسمی خود فعال بودند، گفت: طی شب‌های یکشنبه و دوشنبه هفته جاری به‌ترتیب 2هزار و 35و 2هزار و 75نفر از کارتنخوابها و معتادان در مددسراهای سطح شهر اسکان داده شدند.به گفته وی هم‌اکنون 15مددسرا با ظرفیت هزار و 465نفر در سطح شهر تهران در حال فعالیت هستند. شهیدی‌پور با بیان اینکه مرگ یک شهروند بر اثر سرما به‌شدت افکار عمومی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد یادآور شد: خوشبختانه راه‌اندازی مددسراها نقش قابل توجهی در کاهش مرگ افراد کارتن‌خواب داشته و این موضوع در سال‌های اخیر به حداقل رسیده است.
