شکست نشست مکه

رسانه‌های منطقه طی 2روز گذشته درگیر پوشش نشست‌هایی بودند که یادآور نشست فوری کشورهای اسلامی در جده به فراخوان ملک عبدالله در سال91 بود. هدف از آن نشست که در اوج بحران سوریه برگزار شده بود، ایجاد اجماعی عربی و منطقه‌ای علیه سیاست ایران در سوریه بود؛ هدفی که در سایه سیاست‌های کشورهایی نظیر مصر (به ریاست محمد مرسی)، ترکیه و قطر تا حد زیادی محقق شد. این بار سخن از خلیج‌فارس و امنیت انرژی بود. ابراهیم العساف، وزیر خارجه جدید سعودی در جریان سخنرانی افتتاحیه خود در نشست مکه اعلام کرد: حادثه تروریستی بندر فجیره و حمله پهپادی به پایگاه‌های نفتی شرکت آرامکو در خاک عربستان نباید بدون پاسخ رها شود، چراکه امنیت و اقتصاد سرتاسر منطقه را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد. با این حال، اما عوامل مختلفی باعث شد نتایج نشست امسال مکه با نشست فوری جده در سال91 تا حد زیادی متفاوت باشد؛ تفاوتی که بیش از هر چیز به ناکامی سعودی‌‎ها در ایجاد اجماعی منطقه‌ای بر سر نقش ایران در حوادث اخیر خلیج‌فارس برمی‌گردد.

از غیبت رهبران عرب تا اعتراض رسمی عراق
اولین حاشیه نشست‌های مکه (عربی و شورای همکاری خلیج‌فارس) با مسئله مشارکت قطر آغاز شد. اگرچه در ابتدا رسانه‌های سعودی از تقدیم دعوتنامه رسمی دیوان پادشاهی به دولت قطر برای حضور در مکه خبر دادند، اما عدم‌ذکر نام کشور قطر در بیانیه وزارت خارجه عربستان بار‌ دیگر نشان داد بحران خلیج‌فارس با پایان خود فاصله زیادی دارد. سرانجام دولت قطر تصمیم گرفت نخست‌وزیر خود را برای حضور در نشست مکه به عربستان اعزام کند؛ تصمیمی که با توجه به سطح نازل مشارکت قطر در نشست‌های پیشین شورای همکاری خلیج‌فارس بیانگر پیامی مثبت برای ریاض بود، اگرچه به‌نظر می‌رسد این پیام با پاسخ مناسبی در مکه روبه‌رو نشد چرا‌که تصاویر مخابره‌شده از نشست سران شورای همکاری بیانگر استقبال بسیار سرد مقامات سعودی از نخست‌وزیر قطر بود، تا جایی که ولیعهد سعودی حاضر به‌دست دادن با وی نشد! این در حالی است که برای نخستین‌بار طی سال‌های گذشته، پادشاه مراکش هم به فراخوان پادشاه سعودی واکنش نشان نداده و ازجمله غایبان مطرح نشست مکه بود؛ امری که از سوی رسانه‌ها به بحران میان رباط با ابوظبی و ریاض نسبت داده می‌شود. علاوه بر قطر و مراکش، عدم‌مشارکت سران عمان و سوریه نیز ازجمله مسائل مورد توجه رسانه‌ها در نشست مکه به شمار می‌رفت.
اما حواشی نشست مکه به غیبت برخی رهبران عرب و نارضایتی آنها از سیاست‌های عربستان محدود نبود، چراکه رئیس‌جمهور عراق به‌عنوان میهمان نشست مکه رسما به بیانیه پایانی این نشست که از سوی وزارت خارجه عربستان تنظیم شده بود، اعتراض کرد. برهم صالح هنگام ترک خاک عربستان در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت: ما در طرح این بیانیه سهیم نبودیم و با اتخاذ چنین مواضعی علیه ایران موافق نیستیم، ایران همسایه ما بوده و امنیت این کشور برای ما مهم است.
عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه رأی‌الیوم نوشت: وضعیت سعودی به جایی رسیده که دیگر حتی قادر نیست اجماعی در سطح یک بیانیه علیه ایران خلق کند، تا جایی که بسیاری از رهبران عرب دعوت پادشاه این کشور را لبیک نگفته و حتی عراق رسما به بیانیه ساده این کشور علیه ایران اعتراض می‌کند. از سوی دیگر، علی مراد، تحلیلگر لبنانی نیز در توییتر خود نوشت: محکومیت دخالت‌های ایران در امور منطقه اتفاق جدیدی نیست، عربستان تلاش می‌کرد در جریان نشست مکه ایران را مشخصا به‌عنوان عامل حملات الفجیره و آرامکو معرفی کند که به‌نظر می‌رسد در این زمینه موفق نبوده است.
با این حال، رهبران کشورهایی نظیر مصر، امارات، بحرین و اردن همچون گذشته با قرائت بیانیه‌هایی کلی، اقدامات تهدیدآمیز علیه امنیت کشورهای عربی خلیج‌فارس را محکوم کردند.





مکث
شکست مذاکرات نتانیاهو و انحلال کنست

همزمان با ناکامی ریاض در ایجاد اجماعی منطقه‌ای علیه ایران، مذاکرات بنیامین نتانیاهو با لیبرمن بر سر تشکیل کابینه به‌طور کامل شکست خورد و رئیس‌جمهور اسرائیل کنست را منحل کرد. بر این اساس قرار است در تاریخ 26شهریورماه سال‌جاری مجددا انتخابات پارلمانی در اسرائیل برگزار شود. به فاصله کوتاهی بعد از تأیید انحلال کنست، یک مقام آمریکایی در مصاحبه با رویترز گفت: جزئیات کامل طرح صلح برای خاورمیانه (مشهور به معامله قرن) در زمان مناسب رونمایی خواهد شد. این در حالی است که جرد کوشنر، داماد ترامپ و مشاور ارشد او در امور منطقه پیش از این گفته بود بخش سیاسی معامله قرن بعد از ‌ماه رمضان و تشکیل دولت جدید اسرائیل به ریاست بنیامین نتانیاهو اعلام خواهد شد. شبکه الجزیره در این زمینه نوشت: رفتار مشاوران ترامپ نشان می‌دهد به هیچ عنوان انتظار شکست مذاکرات اسرائیل را نداشتند چراکه سفرهای منطقه‌ای کوشنر برای بررسی مقدمات رونمایی از معامله قرن از مراکش آغاز شده است. از سوی دیگر، روز گذشته سازمان ملل اعلام کرد در نشست اقتصادی منامه برای بررسی بخش اقتصادی معامله قرن شرکت نخواهد کرد. پیش از این، چین و روسیه نیز از مخالفت خود با این نشست خبر داده بودند.


کوشنر ساعاتی بعد از انحلال کنست و تایید برگزاری انتخابات مجدد وارد تل‌آویو شد.