چالش قابل‌حل مرجعیت با رمزارزها

محمدجعفر نعناکار/مدیرکل  حقوقی سازمان فناوری اطلاعات


فضای ماینینگ پول دیجیتال در ایران، مثل برخی کشورها همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. 
در بسیاری کشورهای دیگر نیز درباره به رسمیت شناختن پول دیجیتال موضع دقیقی وجود ندارد و همین موضوع باعث شده رویکرد دقیقی درجهان در این‌باره وجود نداشته باشد. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها تفاوت تعریف‌ها در پول سنتی و این نوع جدید از پول یا اعتبار است. در یک تعریف کلی، پول یک ابزار برای مبادله کالا و خدمات است. در سال‌های گذشته، دولت‌ها روی کالا سیطره پیدا کرده و در عین‌حال به‌عنوان پشتوانه ابزار تبادل آنها، یعنی پول ظاهر شده‌اند تا بتوانند شرایط را کنترل کنند. با حضور بیت‌کوین و ارزهای مجازی، سؤال جدیدی که پیش آمده این است که آیا برای تبادل کالا و خدمات می‌توان از ابزار دیگری استفاده کرد که تفاوت‌هایی با نمونه‌های قبلی دارد و از همه مهم‌تر، پشتوانه حاکمیتی برای آن وجود ندارد؟
پیش‌تر در ایران، تعدادی از علما فتواهایی به حرمت این موضوع داده‌اند که به‌نظر می‌رسد به‌خاطر عدم‌ وجود پشتوانه پولی در این مورد باشد اما به‌نظر می‌رسد در این باره، طرح مسئله اشتباهی صورت گرفته باشد، چون در واقع در فرایند ماینینگ، پردازش‌ها و صرف انرژی که به حل یک فرمول می‌انجامد و براساس آن به فرد حل‌کننده معادله مقدار مشخصی پول دیجیتال داده می‌شود، نشان می‌دهد که پشت این سیستم حداقل‌هایی از سیستم حمایتی و پشتوانه وجود دارد. ضمن اینکه ممکن است خود مردم این سیستم را به رسمیت بشناسند و آن را به‌عنوان یک ابزار تبادل قبول داشته باشند که همین نشان از مقبولیت سیستم می‌دهد. فرض کنید، 2نفر بخواهند تبادل کالا و خدمات را به‌صورت تهاتری انجام دهند، در چنین سیستمی اعتماد بین دوطرف برای پیشبرد مقصود کافی است، کمااینکه احتمال دارد این دو نفر، بین خودشان چیزی که وجود فیزیکی نداشته و بین خودشان اعتبار دارد را مبنا قرار دهند. در شرایط این معامله که شباهت زیادی به بیت‌کوین دارد، نمی‌توان گفت مبنای درنظر گرفته‌شده، اشتباه است چون حالت اعتباری دارد و بین طرفین وضع شده است. در این مدل تبادل، اگر طرفین این سیستم تبادل را به رسمیت بشناسند، کفایت می‌کند.
نظری که در این‌باره بازگو شده، دیدگاه کل مراجع نیست. اگر قرار باشد چنین موضوعی در جامعه ملاک‌عمل قرار گیرد، به فتوای معتبر نیاز است؛ یعنی مراجعی که آن فتواها را ارائه می‌کنند، تعداد مقلدهایشان زیاد است یا کل جامعه آن فتوا را می‌پذیرند.