مهدی رحیمی/کارشناس رسانه و مدیریت
همه واژه‌ها فارغ از اینکه در کدام قومیت‌ها، ملت‌ها و فرهنگ‌ها چه نشانه‌های ضعف و قوتی دارند، می‌توانند کاربردهای مثبت و منفی داشته باشند. کپی‌کردن و تقلید نیز از این چهارچوب مستثنی نیست؛ در واقع برای خلق‌کردن چاره‌ای جز تقلید و استفاده از ایده‌های دیگران نیست؛ حداقل برای شروع. آستین کلئون در کتاب «هنرمندانه بقاپید» می‌گوید: «همه دزدند، دزد بهتری‌بودن، هنر است!».
البته تقلید زمانی است که کپی‌کردن یک قدم دورتر رفته؛ جایی که نوبت به‌خودتان رسیده. طبیعت، انسان و کل کائنات از طریق همین کپی‌کردن‌ها و تکرار مداوم آنهاست که حیات دارد تا بتواند مراحل رسیدن به کمال را یکی از پس از دیگری طی کند. این روند هم مربوط به دیروز و امروز نیست و در طول همه اعصار تکرار شده.
حال چیزی که موجب می‌شود افسار لجام‌گسیخته معنای معیوب یک واژه کشیده و در مسیر درست تعریف شود تا همگان از اثرات مثبت آن حظ ببرند، قانون است.
اجرای قانون کپی‌رایت نیز در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته دنیا به پدیدآورندگان آثار اجازه می‌دهد تا حق نسخه‌برداری، ویرایش و یا اقتباس‌کردن از آثارشان را از دیگر افراد سلب کنند و دغدغه و نگرانی درخصوص هدررفت تولید اثرشان نداشته باشند.
از سویی در تمام دنیا کارهای هنرمندان معروف کپی می‌شوند و هیچ ایرادی هم ندارد؛ چراکه همه می‌دانند این کارها کپی هستند و نسخه اصلی آنها در جاهای مخصوص همانند موزه نگهداری می‌شوند.
در چنین وضعیتی برای تعداد زیادی از بازاریان هنر که زندگی خود را از طریق فروش کپی آثار هنری می‌گذرانند نیز هیچ مشکلی وجود نخواهد داشت.
اما در مقطعی نبود قانون کپی‌رایت در ایران به‌شدت به آثار هنری به‌ویژه در سینما ضربه بزرگی به تولیدکنندگان وارد کرد و همچنان نیز به‌علت چرخه معیوب اجرای قانون، اعتراض هنرمندان آسیب‌دیده را به‌دنبال دارد و آنها را بی‌انگیزه و سرخورده کرده؛ چرا که تمام زحمات خود را برباد‌رفته و پیگیری‌هایشان را بی‌نتیجه می‌دانند که به‌علت فراگیر نبودن قانون حقوق مالکیت معنوی اثر است که منجر به کپی‌رایت‌های متعددی در زمینه‌های مختلف شده. عدم‌رعایت کپی‌رایت به‌عنوان مهم‌ترین علل عدم‌رشد صنعت نرم‌افزار کشور نیز هست. هزینه این لطمه بیشتر از این است که بخواهیم نرم‌افزاری را بدزدیم و کپی کنیم. اگر کپی‌رایت رعایت نشود، تولیدکننده داخلی می‌داند با تولید و صادرات نرم‌افزارش، کپی آن نیز همه جا عرضه می‌شود. بنابراین تا وقتی کپی‌رایت اجرا نشود، سرمایه‌گذاری حاضر نیست امنیت پولش را به خطر بیندازد و در صنعت نرم‌افزار سرمایه‌گذاری کند.
در مجموع اگر قانون کپی‌رایت به‌درستی بندهای حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان، ترجمه و تکثیر کتب، نشریات و آثار صوتی، حمایت از پدیدآورندگان بازی‌های رایانه‌ای اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری را اجرا کند، دیگر مشکلی وجود نخواهد داشت. اما در شرایط حاکم بر قانون کپی‌رایت ایران، تنها باور به وجدان شخصی است که می‌تواند هنرمند را از تقلب دور نگه دارد.
کپی‌رایت خوب است یا بد؟
دزد خوبی باشید نه دزد بد!
در همینه زمینه :
