مصرف ١٣ هزار کیسه خون بیشتر در یک سال

 بهناز رحیمیان|  خراسان رضوی- خبرنگار:


سازمان انتقال خون به عنوان قلب تپنده حوزه بهداشت و درمان با تامین و جاری کردن خون و فراورده‌های این ماده حیات‌بخش در رگ بیمارستان‌ها و مراکز درمانی نقش کلیدی در درمان بیماری‌ها دارد. مدیرکل سازمان انتقال خون خراسان رضوی این هشدار را که با وجود مشکلات فراوان در خصوص کمبود بودجه و نیروی انسانی و نیز امکانات این سازمان در سال‌های اخیر، تخت‌های بیمارستانی و عمل‌های جراحی در استان بدون مشورت با سازمان انتقال خون افزایش یافته و مصرف خون در بیمارستان‌ها بیشتر شده است، در حالی که در تعداد نیروها، بودجه و امکانات سازمان تغییری صورت نگرفته است. وی حتی با هشدار به مسئولان از احتمال سهمیه‌بندی تامین خون در بیمارستان‌ها در صورت ادامه روند کنونی خبر می‌دهد. خبرنگار همشهری با پیگیری این موضوع نظر دانشگاه علوم پزشکی مشهد را در خصوص افزایش بی‌رویه تخت‌های بیمارستانی و مصرف خون و فراورده‌های آن در بیمارستان‌های تحت پوشش این دانشگاه جویا شد. 


4500 تخت از برنامه عقب هستیم 

به گفته مدیر امور بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با توجه به سند درمان 1404 ابلاغی از وزارت بهداشت و درمان، دانشگاه علوم پزشکی مشهد تا سال 1404 نیازمند 9هزار و 927 تخت بیمارستانی در بخش دانشگاهی و 8هزار و 150 تخت غیردانشگاهی در مشهد و شهرستان‌های تابعه دانشگاه است. 

دکتر «مرتضی طالبی» می‌افزاید: اکنون تنها 5هزار و 336 تخت فعال در بخش دانشگاهی تحت پوشش وجود دارد، بر اساس این سند تاکنون 4هزار و 591 تخت از برنامه عقب بوده و سیاست‌های دانشگاه نیز در راستای تحقق اهداف سند درمان 1404 است. وی با تاکید بر این‌که افزایش تعداد تخت بیمارستانی الزاما به معنی نیاز به فراورده‌های خونی بیشتر نیست، توضیح می‌دهد: این 2 مولفه جداگانه است. لذا خواهشمند است سازمان انتقال خون برنامه‌ریزی به منظور تامین خون و فراورده‌های آن را مطابق با سیاست‌های وزارت بهداشت داشته باشد. 


 تکنیک جدید در مدیریت خون

به گفته کارشناس مسئول بانک خون بیمارستان رضوی، بخش بانک خون بیمارستان‌ها رابط میان سازمان انتقال خون و بخش‌های بیمارستان‌ها هستند و باید نقش مثبتی را در این ارتباط ایفا کنند.  «الهام مظلوم خراسانی» با اشاره به این‌که با افزایش عمل‌های جراحی در بیمارستان‌ها نیاز به خون و فراورده‌های خونی هم بیشتر شده است، می‌افزاید: با توجه به حجم زیاد درخواست‌ها و محدودیت‌هایی که در تامین خون و فراورده‌های آن وجود دارد، بیمارستان رضوی سعی در اولویت‌بندی درخواست‌ها و مدیریت آنها دارد. 

وی اظهار ‌می‌کند: بانک خون بیمارستان رضوی در سال‌های اخیر بر روی شاخص جهانیC/Tیعنی نسبت خون رزرو شده به خون تزریق شده کار کرده است و این شاخص را گام‌به‌گام به حد استاندارد و پایین‌‌تر از آن یعنی 2 رسانده است. پیش از این برای تمام بیمارانی که قرار بود تحت عمل جراحی قرار گیرند و درخواست خون شده بود، رزرو خون انجام‌ می‌گرفت که احتمال داشت نیاز نداشته باشند اما نمی‌توانستیم آن را کنسل کنیم. 

این مقام مسئول می‌افزاید: در تکنیک جدید رزرو خون در بیمارستان رضوی به روش غربالگری برای بیمارانی که عمل جراحی دارند و احتمال مصرف خون آنها پایین است انجام می‌گیرد، اگر آنتی‌بادی اضافی نداشته و نتیجه تست منفی باشد، فراورده خونی زمانی به بیمار ارائه می‌شود که بیمار نیاز قطعی داشته باشد، برای مثال هنگام عمل دچار خونریزی شود سریعا «کراس‌مچ» انجام می‌گیرد و بلافاصله یک کیسه خون برای او آماده می‌شود؛ با این روش از رزرو بی‌مورد خون جلوگیری می‌شود. 


اعلام خطر به مسئولان

به گفته مدیرکل سازمان انتقال خون خراسان رضوی، با فراخوان و اطلاع‌رسانی‌های سازمان در سال 97 تعداد 195 هزار و 275 نفر برای اهدای خون به پایگاه‌‌های انتقال خون استان مراجعه کردند. از این تعداد 151 هزار و 118 مورد خونگیری انجام گرفته است که 7 درصد نسبت به سال 96 افزایش داشته است و 366 هزار کیسه خون و فراورده‌های آن برای تامین نیازهای 60 بیمارستان استان فراهم شده است. 

دکتر «حمیدرضا اسلامی» می‌افزاید: در 6 پایگاه مشهد و 5 پایگاه شهرستان‌های استان فقط 250 نیرو فعال وجود دارد است و با توجه به این‌که برای هر مراجعه‌کننده باید مراحل مصاحبه، آزمایش‌ها و پس از خونگیری مراحل فراوری روی خون انجام گیرد، با این تعداد محدود، همکاران ما ناچارند در 2 تا 3شیفت کار کنند، بنابراین برای متعادل کردن حجم کاری این سازمان در بخش‌های مورد نیاز استان و نیز پایگاه‌های تازه تاسیس تربت‌جام و کاشمر، نیاز به‌کارگیری یک صد تا 150 نیروی جدید دارد. 

وی معتقد است هدف سازمان نه‌تنها تامین نیاز عمل‌های جراحی اورژانسی بلکه عمل‌های انتخابی نیز است و در سال‌های اخیر فاصله نوبت‌دهی عمل‌های جراحی بسیار کوتاه شده که 2 عامل وجود متخصصان ورزیده و نیز تامین خون و فراورده‌ها و تدارکات مورد نیاز این عمل‌ها در بیمارستان‌ها بوده است. 
این مقام مسئول در ادامه اظهار می‌کند: بودجه سازمان انتقال خون از کشور و استان تامین می‌شود. در سال 97 بودجه استانی افزایش داشت اما بودجه کشوری نسبت به سال 95 از نصف نیز کمتر شد. این در حالی است که 2 هزار تخت بیمارستانی در استان افزایش یافته است. 

 مدیرکل سازمان انتقال خون استان معتقد است مشکلات مالی سازمان در این سال‌ها پیوسته وجود داشته، زیرا از ابتدا پایه بودجه نسبت به امکانات، ضعیف برنامه‌ریزی شده است و اکنون وضعیت سازمان به حدی رسیده که با کمبود بودجه حتی برای تامین آب‌میوه و کیک برای اهداکنندگان خون و نیز پرداخت قبوض آب و برق پایگاه‌ها مواجه است. 
وی با اشاره به این‌که در کمیته ارتباط خون استان که هر 6 ماه یک‌بار تشکیل می‌شود، تمام مشکلات مربوط به انتقال خون و فراورده‌های خونی به بیمارستان‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد، می‌گوید: در سال 98 دانشگاه علوم پزشکی مشهد مبلغی به عنوان قرض و نیز استانداری از بودجه استان برای پرداخت حقوق اسفند و فروردین برخی از نیروهای شرکتی، خدماتی و راننده‌ها به سازمان پرداخت کردند که به نوعی مسکنی برای مشکلات مالی سازمان بود. 

اسلامی در پاسخ به ادعای مدیر بیمارستان‌ها‌ی دانشگاه علوم پزشکی مشهد مبنی بر این‌که افزایش تخت‌های بیمارستانی الزاما به معنی افزایش مصرف خون در بیمارستان‌ها نیست، اظهار می‌کند: به نظرم عکس این موضوع صدق می‌کند، زیرا آمار نشان می‌دهد که مصرف خون و فراورده‌های آن در استان در سال 97 به 353 هزار و 553 کیسه رسیده که نسبت به سال 96 حدود 13 هزار کیسه افزایش داشته است. 

به گفته وی، در سال 97 تمام بیمارستان‌ها به‌جز بیمارستان امام رضا(ع) افزایش مصرف خون داشتند، برای مثال سال گذشته بیمارستان تازه‌تاسیس علوی و فوق تخصصی کودکان اکبر مجموعا 5هزار و800 کیسه خون مصرف کردند که به ترتیب 21 و 111 درصد رشد مصرف داشتند، ضمن این‌که بیمارستان امام رضا(ع) با مصرف سالانه 50 هزار کیسه خون جزو بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان خون کشور است. 

 مدیرکل سازمان انتقال خون استان با اشاره به افزایش بیماران در حوزه توریسم سلامت بیمارستان‌های مشهد می‌گوید: این امر نشان‌دهنده ارتقای دانش پزشکی در مشهد است و نیز ارزآوری و اشتغالزایی را به همراه دارد اما پیش از گسترش این صنعت باید زیرساخت‌های این حوزه که یکی از آنها افزایش امکانات سازمان انتقال خون است، فراهم شود. 

وی معتقد است نیروهای سازمان با تعهد و اخلاص بیش از وظایف خود عمل می‌کنند اما با توجه به افزایش تخت‌های بیمارستانی، افزایش بیماران توریسم سلامت که منجر به انجام عمل‌های جراحی قلب، زیبایی، و جراحی‌های وسیع شکمی می‌شود، نیاز استان به خون و فراورده‌های خونی بیشتر شده است. من اعلام خطر می‌کنم که اگر امکانات سازمان انتقال خون نسبت به نیاز استان رشد نکند، در آینده نه‌چندان دور برای تامین خون و فراورده‌های آن دچار مشکل خواهیم شد. 
اسلامی می‌افزاید: هدف اصلی سازمان، علاوه بر میزان تولید، کیفیت خون و فراورده‌های خونی است و ما معتقدیم کمبود بودجه و پرسنل نباید روی کیفیت کار کوچک‌ترین تاثیری داشته باشد زیرا بیماران دچار مشکل خواهند شد. 


روزه‌داری منافاتی با اهدای خون ندارد 

مدیرکل انتقال خون استان با تاکید بر این‌که معمولا در ماه مبارک رمضان ذخایر خونی کاهش می‌یابد، اظهار می‌کند: داوطلبان اهدای خون باید آگاه باشند که روزه‌داری هیچ منافاتی با اهدای خون ندارد، زیرا روزه‌داری گلبول‌های سفید و قرمز خون را کم نمی‌کند و فقط مایع خون را کاهش می‌دهد که یک ساعت پس از افطار این کاهش جبران می‌شود و افراد آماده اهدای خون می‌شوند. به گفته دکتر «حمیدرضا اسلامی» در ایام ماه مبارک رمضان 6 پایگاه انتقال خون در مشهد از ساعت 21 و 15 دقیقه تا یک و 15 دقیقه بامداد و نیز 5 پایگاه شهرستان‌ها از ساعت 21 تا 24 فعال آماده پذیرایی از مراجعه‌کنندگان هستند.