گزارش
گزارش همشهری از گسترش استفاده روستاییان از اینترنت و انجام کارهایشان با استفاده از شبکه های اجتماعی
کلیک ازروستا
فهیمه طباطبایی ـ خبرنگار
نوروز امسال بود که محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات از شرکت‌های ارتباطاتی و مدیران زیرمجموعه خود خواست به جای خرید هدایا برای مدیران دستگاه‌ها یا تبلیغات به‌عنوان عیدی، امکانات حداقلی را برای روستای بی‌نظیر گردشگری «درک» فراهم کنند تا اقتصاد مردم آنجا رونق گیرد و «به‌درک‌رفتن» برای همه یک سفر جذاب شود. او پنجشنبه هفته گذشته ویدئویی از روستای درک توییت کرده و نوشته است که «اقدامات انجام شده (در درک) سرعت خوبی دارد؛ پس پیش به‌سوی اشتغال‌زایی و رونق تولید در تمامی مناطق ایران».
این توییت‌ها و اقدمات بهانه‌ای شد تا در گزارش پیش رو، تجربه روستای درک و نقش اینترنت در شکوفایی ظرفیت‌های روستاها را مرور کنیم.روستاهایی که اهالی‌اش این روزها با کمک اتصال به شبکه جهانی برای خانه‌های روستایی‌شان مسافر رزرو می‌کنند، محصولات کشاورزی‌شان را می‌فروشند و در زندگی روزمره از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند.
فضای مجازی؛ سیاه، سفید یا خاکستری؟
این روزها خیلی‌ها با نگاه بدبینانه به اینترنت نگاه می‌کنند و معتقدند فضای مجازی اعتیادآور است، فرصت‌های بهینه زندگی را می‌سوزاند و عمر مفید بشر را کاهش می‌دهد. حتی برخی مراکز درمانی هم برای ترک تلگرام، اینستاگرام، توییتر و امثالهم طراحی شده و آدم‌های زیادی در تلاشند تلفن‌های هوشمند را از خود دور نگه دارند. در سوی مقابل اما عده بیشتری معتقدند که همه‌‌چیز درباره فضای مجازی آنقدرها هم تیره و تار نیست، مثلاً در روزهایی که کشور درگیر مشکلات اقتصادی است و خیلی از مردم با مشکلات معیشتی مواجه هستند، فضای مجازی موجب رونق کسب‌وکار خیلی‌ها شده و برای خیلی‌های دیگر هم تسهیلگر امورات جاری و ساری زندگی، ازجمله ارتباطات میان‌فردی است. از دیگر کاربردهای مفید فضای مجازی که در همان فضای ارتباطات میان‌فردی تعریف می‌شود این است که نقشی بی‌بدیل در معرفی شهرها و جاذبه‌های اقصی نقاط جهان، به مردمی که عاشق کشف و شهودند، دارد. روستای درک در بخش زرآباد شهرستان کنارک یکی از نقاطی است که این روزها به کمک فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، از مهجوریت درآمده و برای طبیعت‌گردان و گردشگران حرفه‌ای به نامی آشنا تبدیل شده است. همان روستایی که وزیر ارتباطات آرزو کرده؛ حالا که اینترنتش راه افتاده و فرصت اشتغال‌زایی در آن فراهم است، روزی همه سری به آنجا بزنند، یعنی به درک بروند.
حالا چرا درک؟
روستای زرآباد در جنوب استان سیستان و بلوچستان قرار دارد، جایی در نزدیکی دریای عمان؛ ساحل شنی دارد و در دل آن صخره‌های متعددی سر در آورده‌اند. از این روستا به‌عنوان تنها نقطه تلاقی کویر و دریا یاد می‌شود و ساحلش، علاوه بر اینکه شنی است، در بعضی جاها مرجانی هم می‌شود. نام درک را نخستین بار چند نفر از شهروندان بلوچ در توییتر مطرح کردند، آنها با هشتگ « به درک بروید» این روستای بکر در جنوب شرقی کشور را معرفی کردند و از مخاطبان خود خواستند که سفر به این منطقه کم‌نظیر را تجربه کنند. درست چند هفته بعد عکس‌هایی از این روستا در اینستاگرام و سایت‌های گردشگری بارگزاری شد و سایت‌های تور مسافرتی نیز سفر به این نقطه از کشور را جزو پیشنهادهای خود قرار دادند. به این ترتیب معجزه فضای مجازی به‌ویژه توییتر، باعث شناخته شدن و رو آمدن یک روستا در دوردست‌ترین نقاط کشور شد.
حالا اما مردم درک بعد از پیگیری‌های وزارت ارتباطات برای اتصال اینترنت نسل چهارم در این نقطه، خودشان مستقیم و بدون واسطه می‌توانند به معرفی داشته‌ها و پتانسیل‌های روستایشان بپردازند. «مسلم باراکزیی» یکی از اهالی منطقه می‌گوید: «مدت کوتاهی می‌شود که اینترنت یکی از اپراتورهای اصلی در این منطقه پرسرعت شده و سه روستای به‌هم چسبیده از مزایای آن بهره‌مند شده‌اند. این اتفاق قطعا در گردشگری این روستا تأثیر بسزایی خواهد داشت و می‌تواند به رونق کسب‌وکار اهالی کمک کند. همین الان بسیاری از جوانان روستا که اخیرا اقامتگاه‌های بومگردی راه‌اندازی کرده‌اند، بدون واسطه به معرفی خودشان و امکانات‌شان می‌پردازند و بسیاری از زنان روستا هم با راه‌اندازی صفحه در اینستاگرام، هنرهای دستی خود را می‌فروشند.»
او ادامه داد: «هم‌اکنون تنها اتفاقی که می‌تواند به سیستان و بلوچستان کمک کند، همین رونق گردشگری است و وجود اینترنت پرسرعت ابتدایی‌ترین زیرساخت برای توسعه آن است. به‌طور مثال معرفی روستای زیبا و بکر درک که سال‌های سال بی‌نشان و مهجور باقی مانده بود، باعث شده که روزانه حداقل یک خودرو مسافر به این روستا بیاید و تعداد خانه‌های بومگردی که توسط جوانان راه‌اندازی شده به 30مورد برسد.»
باراکزیی می‌گوید: «معجزه اینترنت در معرفی این روستا باعث شده که حتی سرمایه‌گذاران زیادی از شهرهای دیگر برای ساخت هتل آپارتمان، اقامتگاه بومگردی و بهره‌برداری از صنایع‌دستی این استان به درک بیایند و واقعا می‌شود امید و انگیزه را در بین جوانان دید.»
از کاشت تا فروش زعفران بدون‌واسطه
البته روستای درک نخستین جایی نیست که با اتصال به شبکه اینترنت توانسته مسیر رشد و توسعه را شروع کند، پیش از این نیز نقاط دیگری از کشور هم بوده‌اند که توانسته‌اند از پتانسیل آن فضا برای رشد کسب‌وکار خود استفاده کنند. کشمون یکی از آنها بود. ماجرای این اپلیکیشن به دو سال پیش برمی‌گردد. وقتی دو برادر در قائن خراسان جنوبی تلاش کردند که کار اجداد خود را در کشت و فروش زعفران بهینه کنند و این محصول را بدون واسطه و با نام و نشان رسمی کشاورزان به‌دست خریداران برسانند. آنها در سایت‌شان هر کشاورز را با اسم و عکس خود معرفی کرده و نوع و قیمت زعفران آنها را نیز درج کرده‌اند. آنها حتی اطلاعات جزئی محصولات را هم آورده‌اند که مثلا هر کشاورز از چه نوع سمومی استفاده کرده و رنگدهی زعفران‌شان چقدر است.» بدین گونه کشاورزان با نام و رسم خودشان و نه دلالان زعفران‌شان را به‌فروش می‌رسانند.
برنج و رب انار از گیلان تا بندرعباس
نازی رادمنش حالا یک سال و نیم است که محصولات کشاورزی خود را در همه جای ایران می‌فروشد. با یک گوشی موبایل هوشمند، اینترنت پرسرعت روستای پایین دست و چند عکس با کیفیت از محصولاتی که در هر فصل تولید می‌کند. «من به شکل مستقل 15سال است که در ماسال، کشاورزی و دامداری می‌کنم، اما در تمام این سال‌ها برنج، سبزی، رب انار، تخم مرغ و سایر محصولاتم را با واسطه می‌فروختم. بیشترین ضرر را هم در فروش برنج و گوسفند داشتیم که دلال با قیمت ارزان می‌خرد و در بازار تا سه برابر افزایش قیمت می‌فروشد.»
او ادامه داد: « من از طریق چند نفر از دوستانم با کسب و کار اینترنتی آشنا شدم و حالا صفحه شخصی‌ام در اینستاگرام 11هزار دنبال‌کننده دارد که محصولاتم را مستقیم به آنها می‌فروشم. به‌طور نمونه در طول این یک سال و نیم دو سوم برنج‌هایم را به خریدارانی در تهران، بندرعباس، سنندج، مشهد و رشت فروختم یا من خریدار آنلاین تخم مرغ رسمی در رشت و شهرستان‌های اطراف دارم. همه اینها باعث افزایش سود سالانه‌ام شده است. این وسط کارهای دیگری مثل نوع ارائه محصول، بسته‌بندی و تبلیغ را هم یاد گرفتم و اینکه مشتری‌ها بیشتر دنبال چه محصولات و با چه کیفیتی هستند.»
اما نفوذ اینترنت در روستاها حتی بر روابط انسانی، بهداشت فردی و جمعی و سطح آموزش‌ها نیز اثر‌گذار است. علیرضا ایزدیار، معلم عشایر چهارلنگ لنگرکوه می‌گوید: «نبود آنتن‌دهی موبایل در بسیاری از روستاهای این بخش باعث اتفاقات ناگوار و غیرقابل جبران شده است؛ مثلا در همین منطقه، زن بارداری به‌علت درد شدید زایمان جان خود و جنینش را از دست داد؛ درحالی‌که شاید اگر موبایل یا تلفن در این منطقه وجود داشت، این اتفاق رخ نمی‌داد و آنها امروز کنار خانواده خود بودند.»
تجهیز 66درصد روستاهای کشور به اینترنت پرسرعت
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات خبر داد که در ایام دهه فجر ۱۱۰۰روستا عمدتا در استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و کرمان که قبلا فاقد پوشش تلفن همراه بودند، تحت‌پوشش 2 اپراتور همراه اول و ایرانسل قرار گرفتند. محمدجواد آذری‌جهرمی گفت: ۶۶درصد روستاها به اینترنت پرسرعت مجهز شده‌اند و ۵۸ درصد جاده‌های اصلی و فرعی کشور تحت پوشش 3G و 4G قرار گرفته‌اند. وی افزود: اکنون از مجموع ۶۴ هزار روستا فقط 3درصد روستاها فاقد ارتباط هستند، درحالی‌که در زمان انقلاب شاید تنها ۳ درصد روستاها دارای ارتباط بودند. او گفت: برنامه ششم توسعه، دولت را موظف به پوشش ۹۰درصد روستاهای بالای 20خانوار به ارتباط کامل (تلفن ثابت، همراه و اینترنت) کرده است.
در همینه زمینه :