دوچرخه‌سواری جرم نیست
گزارش همشهری از دوچرخه‌سواری بانوان؛ آنچه هست و آنچه باید باشد
سیدمحمد فخار _ خبر‌نگار
دوچرخه‌سواری این روزها داغ‌ترین سکه بازار در عرصه اجتماعی است. مخالفان و موافقان در فضای مجازی هشتگ #دوچرخه_سواری_زنان را طی هفته‌های اخیر به راه انداخته‌اند و درباره آن اظهارنظر می‌کنند. این موضوع اگرچه از سوی برخی نگاه‌های ایدئولوژی‌‌محور باعث مخالفت شده باشد اما هنوز هیچ قانونی برای جلوگیری از این حق اولیه شهروندی وضع نشده است. به عکس، هر روز بر طرفداران این ورزش افزوده می‌شود و باید دید کدام نگاه دست‌آخر بر جامعه حاکم خواهد شد.
تهران پیشرو
از سال گذشته با حضور پیروز حناچی، شهردار تهران، طرح سه‌شنبه‌های بدون خودرو؛ رونق گرفته و بارها مردم شهر در مسیر خانه تا خیابان بهشت، آقای شهردار و دوستداران محیط‌زیست را در صبح‌های سه‌شنبه، سوار بر دوچرخه دیده‌اند. همچنین در شهرهای بزرگ نیز دایره این ایده وسعت گرفته و توانسته طرفداران بسیاری را به این ایده محیط‌زیستی و سلامت‌محور تبدیل کند. شاهد دیگر بر رونق دوچرخه به طرح «بیدود»بازمی‌گردد. اجرای طرح دوچرخه‌های اشتراکی در تهران برخی از شهروندان را به این ورزش دعوت کرده و به‌صورت روزمره از این دوچرخه‌ها استفاده می‌کنند.
نیازی برای شهرها
فضای شهری عرصه نیازها و امکاناتی است که شهروندان هر روز با آن روبه‌رو هستند. بدیهی‌ترین نیاز برای یک شهرنشین تردد آزادانه است؛ ترددی که باید در چارچوب قوانین و بدون محدودیت‌های دست و پاگیر ثانویه انجام شود. جوامع شهری هر روز شعاع فعالیت خود را گسترده می‌کنند اما امکانات آنها همپای نیازها پیش نمی‌رود. امکانات ترددی در یک شهر شامل اتوبوس، تاکسی و در برخی شهرها مترو می‌شود. در این میان جای خالی ترددهای سبز و محیط‌زیست محور همواره فضاهای شهری را می‌رنجاند.
سکوت قانون
آن‌گونه که در قوانین کشور آمده، هیچ قانونی که دوچرخه‌سواری را جرم بداند وجود ندارد و ماده دو قانون مجازات اسلامی هم تأکید می‌کند که هر فعل یا ترک فعلی که برای آن مجازات تعیین شده باشد، جرم محسوب می‌شود. از سویی نظریه شماره ۷/ ۵۱۵۲ اداره حقوقی قوه‌قضاییه در این‌باره می‌گوید: «با توجه به اصل قانونی بودن جرائم و مجازات‌ها، چون جهت استفاده از کراوات، دوچرخه‌سواری دختران در خیابان‌های اصلی و نحوه اصلاح موی سر پسران در قوانین موضوعه و مدونه مجازاتی درنظر گرفته نشده است، لذا اعمال مذکور، قانونا جرم تلقی نمی‌شود.»
شرع چه می‌گوید؟
موضوع دوچرخه‌سواری در منابع اسلامی اگر همپای سوارکاری تأکید نشده باشد، از دایره اهمیت نیز دور نبوده و نیست. اما در مورد دوچرخه سواری بانوان موضوع اصلی شرایط عرفی و نو نگاهی است که باید به آن شود. بدین‌ترتیب دوچرخه‌سواری نیز برای بانوان فی نفسه هیچ ایرادی ندارد. نگاهی به منابع فقهی نشان می‌دهد دوچرخه‌سواری برای دختران و بانوان در مجامع عمومی و در منظر نامحرم، اگر عرفاً موجب جلب نظر شده و منافی با عفت آنان ارزیابی شود، جایز نیست. (پایگاه پرسش اسلام) بدین‌ترتیب نگاه حاکم دینی این است که دوچرخه‌سواری زنان در سطح ورزش و در قالب رسمی و در اماکن ورزشی ایرادی ندارد اما این پرسش وجود دارد که گسترش استفاده زنان از دوچرخه در سطح شهرها چه شرایطی دارد؟ این موضوع باید در شرایطی از دفتر مراجع پرسیده شود که طی سال‌های اخیر دوچرخه سواری آنان به پدیده‌ای اجتماعی تبدیل شده و باید نگاهی همه جانبه به آن صورت گیرد. در ادامه برخی دیدگاه‌های جدید چهره‌های دینی و اجتماعی به دوچرخه سواری بانوان می‌آید.
آیت‌الله احمد عابدینی؛ استاد حوزه اصفهان
نه‌تنها دوچرخه‌سواری بانوان را حمایت می‌کنم، بلکه به دخترم دوچرخه‌سواری یاد داده‌ام تا در ترددهایش در شهر اصفهان مجبور نباشد کنار یک نامحرم در تاکسی بنشیند.
شهربانو امانی؛ عضور شورای شهر تهران
دوچرخه یک مد حمل‌ونقل پاک است که استفاده از آن به‌ویژه درشهرهایی که با آلودگی هوا روبه‌رو هستند یک ضرورت است. منع نیمی از جمعیت یعنی #زنان از دوچرخه سواری که یک ورزش مفید برای سلامتی است، نه مبنای قانونی، نه شرعی و نه عقلی دارد.
محمد تقی فاضل میبدی؛ عضو مجمع مدرسین حوزه علمیه قم
دادستان اصفهان اعلام کرده دوچرخه سواری خانم‌ها ممنوع است. ایشان براساس کدام حکم شرعی و قانونی این سخن را گفته، نمی‌دانم اما اگر کسی حلال خدا را حرام کرد، بدعت است. دوچرخه‌سواری با رانندگی چه تفاوت دارد؟ جناب دادستان درحکم خود تجدیدنظر کند و شادی را از مردم نگیرد.
محمد درویش؛فعال محیط‌زیست
اگر با نگاه جنسیت‌زده به مقوله دوچرخه‌سواری زنان در معابر عمومی بیندیشیم، از قضا نشستن یک زن در کنار یک نامحرم در تاکسی هم می‌تواند اشکال داشته باشد!
