سد زاینده رود سیراب نشد

نفیسه زمانی‌نژاد|  اصفهان- خبرنگار:


در حالی سدها و تالاب‌های کشور یکی پس از دیگری سرریز شد که سد زاینده‌رود و تالاب بین‌المللی گاوخونی تاکنون سهم چندانی از بارش‌ها و سیلاب‌ها نداشته است، به ‌طوری ‌که بر اساس اعلام شرکت آب منطقه‌ای استان اصفهان، در پی بارندگی‌های سال زراعی جاری تنها ۲۵ درصد ظرفیت سد زاینده‌رود پر شده است، هرچند به اعتقاد کارشناسان، آورده این بارش‌ها می‌توانست ذخیره سد را به‌ طور کامل تکمیل کند.


سد خالی از آب زاینده‌رود 

از اوایل فرودین ماه امسال که بارش‌های بهاری در استان اصفهان آغاز شد، بسیاری از مردم استان به‌ویژه کشاورزان با امیدواری به بهبود شرایط بی‌آبی سال‌های اخیر، در انتظار اخباری خوش بودند، چراکه سیلاب‌هایی که به منطقه شرق اصفهان رسید نویدبخش روزهای بهتری بود. 

در این میان، برخی از رسانه‌ها با توجه به بارش‌های اخیر گمانه‌زنی کرده بودند که ظرفیت سد زاینده‌رود تا یک ماه آتی تکمیل شود. سد قوسی‌شکل در 110 کیلومتری غرب اصفهان که به‌ عنوان یکی از اصلی‌ترین سدهای مرکز کشور در سال ۱۳۴۹ با ظرفیت 4/1 میلیارد متر مکعب بهره‌برداری شد، مدت‌ها است به دلیل کاهش بارش‌ها با کم‌آبی شدیدی دست‌ و پنجه نرم می‌کند.

اما پس از بارش‌های اخیر، از طریق منابع خبری مختلف خبر از رسیدن آب سیلاب‌ها به گاوخونی داده می‌شد و حتی به‌کرات خبر احیای تالاب گاوخونی بعد از 15 سال شنیده می‌شد، به‌ویژه آن‌که «رضا اردکانیان» وزیر نیرو، از پرشدن ۷۵ درصد ظرفیت سدهای کشور خبر داد و گفت که حدود 5 میلیارد متر مکعب آب شیرین اضافه بر رواناب‌های قبلی (ناشی از بارش‌های زمستان) به ذخیره مخازن آبی کشور افزوده ‌شده است و البته با وجود چنین خبرهایی، اهالی شرق استان آگاه از کاهش میزان آب ورودی سیلاب‌ها به تالاب بودند و هرچند از ورود سامانه بارشی به منطقه خوشحال شده‌اند، بر این باورند ادامه بازگشایی آب برای آبیاری از جایگاه بالایی برخوردار است و چه‌‌بسا اگر مدیریت و نظارت صحیح صورت نگیرد و آب کافی به زمین نرسد، کشت از بین می‌رود و محصول به یک‌سوم کاهش ‌می‌یابد.


تاکید برتداوم صرفه‌جویی در آب

از طرفی بنا بر تازه‌ترین آمار شرکت آب منطقه‌ای اصفهان، ذخیره سد زاینده‌رود 602 میلیون متر مکعب بوده و بر اساس آخرین پایش‌ها همچنان حدود ۹۰ درصد از وسعت ۴۷ هزار هکتاری تالاب بین‌المللی گاوخونی خشک است. اگرچه با نفوذ سامانه‌های بارشی قوی به کشور در روزهای پایانی سال گذشته تاکنون شاهد بارش‌های سیل‌آسایی بوده‌ایم، به ‌طوری‌ که سیلاب بیشتر استان‌ها را درگیر کرد و بسیاری از رودها طغیان و اغلب سدها سرریز کردند، باز هم نمی‌توان امید به پرآبی سد زاینده‌رود داشت.

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اصفهان با تأکید بر تداوم صرفه‌جویی آب از طریق مردم بیان می‌کند: با استمرار بارش‌های مطلوبی که در ماه‌های فروردین و اردیبهشت اتفاق افتاد پیش‌بینی می‌شود میزان مشکلات حوضه زاینده‌رود به حداقل برسد، اما با توجه به این‌که سال‌های زیادی است که درگیر خشکسالی هستیم، قطعاً صدماتی که خشکسالی وارد کرده است با یک سال ترسالی جبران نخواهد شد. 

«حسن ساسانی» تصریح می‌کند: با آن‌که میزان ذخیره سد زاینده‌رود حدود 60 درصد بیشتر از مدت مشابه سال قبل است در مقایسه با متوسط بلندمدت 40 درصد کاهش نشان می‌دهد، به گونه‌ای که حتی ۲ برابر بارش‌های اخیر هم نمی‌تواند بیش از یک میلیارد متر مکعب کمبود آب این سد را جبران کند. 
وی ادامه می‌دهد: ظرفیت سد زاینده‌رود به ‌عنوان بزرگ‌ترین سد استان اصفهان معادل یک میلیارد و 400 میلیون متر مکعب است. تا قبل از وقوع بارش‌های اخیر، میزان آب ذخیره‌شده در این سد حدود 170 میلیون متر مکعب بود.

ساسانی درباره میزان ذخیره آب در سایر سدهای استان می‌گوید: سد حنا با ظرفیت 50 میلیون متر مکعب در حال حاضر حدود 5/8 میلیون متر مکعب ظرفیت دارد. همچنین سد قره‌قاچ شهرستان سمیرم با ظرفیت 21 میلیون متر مکعب، در حال حاضر، ظرفیتی حدود 11 میلیون متر مکعب دارد. سد خمیران نیز با ظرفیت 5/6 میلیون متر مکعب، کاملاً پر و سد گلپایگان با ظرفیت 36 میلیون متر مکعب پر و سرریز شده است.

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اصفهان با اشاره به نداشتن نگرانی برای تأمین آب شرب در فصل تابستان می‌گوید: حجم بارش‌ها در ماه اخیر برطرف‌کننده نگرانی‌ها برای تأمین آب شرب مردم استان در فصل تابستان است، اما با یادآوری دوباره برطرف نشدن مشکلات حوضه زاینده‌رود به صرفه‌جویی در تمام زمینه‌ها مانند مصرف آب شرب و مصارف بهداشتی و کشاورزی تاکید می‌کند.


طرح‌های آبخیزداری روی زاینده‌رود

«حسین محمدرضایی» عضو هیات مدیره نظام صنفی کشاورزان، با اشاره به وجود بیش از ۶۰۰ سد کوچک در بالادست زاینده‌رود با عنوان بندهای آبخیزداری بیان می‌کند: اگر بارگذاری‌ها و طرح‌های آبخیزداری بالادست نبود، بارندگی‌های کوهرنگ به سمت زاینده‌رود جاری می‌شد. به گفته وی، رواناب‌های ذخیره‌شده با عنوان طرح آبخیزداری در زمین نفوذ و چاه‌های آب و چشمه‌های آن مناطق را تامین می‌کند. این در حالی است که بر اساس قانون نباید بر رودخانه‌های دائمی پروژه‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری احداث کنند تا رواناب‌ها به سمت رودخانه جاری شود.


تصمیم‌گیری برای تداوم جریان زاینده‌رود 

باوجود اینکه در روزهای اخیر رئیس مجمع نمایندگان استان از تداوم جریان زاینده‌رود تا پایان تابستان خبر داده بود، اما معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اصفهان گفت: طبق آخرین جلسه شورای هماهنگی حوضه زاینده‌رود برنامه جریان زاینده‌رود تا 20 خرداد است و هنوز جلسه‌ای برای تداوم جریان آب تا پایان تابستان برگزار نشده است.

«حسن ساسانی» در گفت‌وگو با ایسنا در زمینه آخرین وضعیت سد زاینده‌رود اظهار کرد: در حال حاضر، ذخیره مخزن سد زاینده‌رود 602 میلیون متر مکعب و ورودی سد 167 و خروجی آن 87 متر مکعب است. 
وی با بیان این‌که حجم سد زاینده‌رود نسبت به متوسط درازمدت 40 درصد کاهش یافته است افزود: میزان بارش‌ها 2166 میلی‌متر است که نسبت به متوسط درازمدت 61 درصد افزایش داشته است. معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اصفهان در خصوص گرمای هوا، آب شدن برف‌ها و افزایش ورودی سد زاینده‌رود اظهار کرد: با توجه به گرم شدن هوا، ورودی سد زاینده‌رود تا مدتی افزایش خواهد داشت، اما هرچه پیش می‌رویم به‌ صورت طبیعی ورودی سد به سمت کاهش می‌رود.

وی در خصوص این‌که احتمال سرریز شدن سد زاینده‌رود وجود دارد یا خیر گفت: با توجه به ورودی و حجم سد زاینده‌رود و همچنین مصرف آب شرب، صنعت و کشاورزی، طبیعتاً سد زاینده‌رود سرریز نخواهد کرد.
ساسانی همچنین با ارزیابی ذخیره سد زاینده‌ر‌ود و تأمین آب شرب در اصفهان گفت: شرایط تأمین آب شرب اصفهان همانند سال گذشته بحرانی نیست، اما باید توجه داشت که صرفه‌جویی آب به عنوان یک کالای ارزشمند، در تمام شرایط ضرورت دارد.

وی درباره برخی صحبت‌ها مبنی بر این‌که زاینده‌رود تا پایان تابستان 98 جاری خواهد ماند اظهار کرد: طبق آخرین جلسه شورای هماهنگی حوضه زاینده‌رود برنامه جریان زاینده‌رود تا 20 خرداد است و برای هر گونه تغییر در این زمان، الزاماً تصمیم‌گیرنده این شورا در وزارت نیرو است. معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اصفهان تأکید کرد: فعلاً آخرین برنامه ابلاغی از سوی وزارت نیرو تا نیمه خرداد است و هنوز جلسه‌ای برای تداوم جریان آب تا پایان تابستان برگزار نشده است.