گزارش
گزارش همشهری از خرید و فروش سلاح در فضای مجازی؛ از شوکرهای برقی تا اسلحه‌های کمری
یک کلیک تا خرید هفت‌تیر
محمد صادق خسروی علیا ـ خبرنگار
حرف امروز و دیروز نیست. از زمانی که پیام رسان‌ها و شبکه‌های مجازی جان گرفت به موازات آن سودجویان و منفعت طلبان نیز پا به این عرصه گذاشتند. در واقع فضای باز، بدون کنترل و بی‌حساب و کتاب دنیای مجازی، بستری فراهم کرده برای بزهکاری و جرم‌خیزی. حالا به نقطه‌ای رسیده‌ایم که با یک جست‌وجوی ساده در فضای اینستاگرام، تلگرام، توییتر و تلاشی اندک در فضای وب می‌توان انواع و اقسام سلاح‌های سرد، سلاح‌های گرم و لیستی از اقلام غیرمجازی و غیرقانونی را تهیه کرد. این واقعیت بی‌پرده است و تخلف‌هایی که در فضای مجازی رخ می‌دهد عیان. اما به عقیده برخی از مردم که دراین زمینه با همشهری گفت‌وگو کرده اند؛ اگر وجود فضای مجازی به‌عنوان تنها دلیل ارتکاب بزه و جرم قلمداد شود، در واقع قضاوتی است یک طرفه که از دیگر عناصر و مولفه‌های بروز چنین فعالیت‌های غیرقانونی چشم‌پوشی می‌کند. مولفه‌هایی مانند عدم‌کنترل و نظارت. به عقیده این افراد، فضای مجازی مانند دنیای واقعی بسترهایی برای فعالیت منفی و مثبت فراهم کرده و بدون شک نیاز به کنترل و نظارت دارد نه حذف و فیلترینگ.
این اواخر پس از به قتل رسیدن طلبه همدانی، بحث در مورد ایجاد امنیت در فضای مجازی جدی‌تر دنبال شد. رهبر معظم انقلاب در این زمینه با تأکید بر جلوگیری از خرید و فروش سلاح در فضای مجازی، در جمع فرماندهان پلیس اعلام کردند: قاتل روحانی همدانی در صفحه اینستاگرام با چهار نوع اسلحه تصاویری از خود منتشر کردکه مقابله با اینگونه موارد وظیفه نیروی انتظامی است.» آیت‌الله خامنه‌ای تأمین امنیت فضای مجازی را مهم بر شمردند و خاطرنشان کردند: «نیروی انتظامی باید به‌صورت جدی با قاچاق مبارزه و با عوامل ناامن‌کننده فضای مجازی مقابله کند.» اما خرید و فروش سلاح در فضای مجازی چگونه است؟ سرعت خرید یک اسلحه کمری و قیمت آن چقدر است؟ دیدگاه مردم در این زمینه چیست؟ اینها سؤالاتی است که در ادامه به آن پاسخ داده می‌شود.
اسلحه کمری، نقل بازار
صفحات اینستاگرام و کانال‌های تلگرامی ماوای اصلی بزهکاری‌ها در زمینه خرید و فروش سلاح گرم شده است. کافی است عنوان «اسلحه» یا «gun» را در فضای اینستاگرام جست‌وجو کنید. ده‌ها صفحه باز می‌شود که برخی از آنها علاوه بر معرفی سلاح‌های گرم به خرید و فروش آن مبادرت می‌کنند. در بین انواع و اقسام مختلف سلاح‌های گرم در فضای مجازی، بیش از هر چیز اسلحه‌های کمری و جمع و جور معرفی و به‌فروش می‌رسد؛ «لاما»، «والتر»، «برتا92»، «گلاک17»، «گلاک19» و «ام1911» اسلحه‌های کمری پرطرفداری است که در فضای مجازی خرید و فروش می‌شوند. از بین این برندها، برتا ارزان‌تر و قابل دسترس‌تر از بقیه است.
پس از دستور رهبر انقلاب برای برقراری امنیت در فضای مجازی و همچنین اقداماتی که نیروی انتظامی برای برچینی بساط اسلحه فروشان در فضای مجازی در این چند روزه انجام داده می‌توان گفت فروشندگان و گردانندگان این کانال‌ها تا حدود زیادی محتاط‌تر از قبل عمل می‌کنند. با وجود این هنوز هم می‌توان افرادی را در فضای مجازی یافت که بی‌پروا اقدام به فروش اسلحه می‌کنند. یکی از فروشندگان اسلحه در اینستاگرام که مدعی است در عراق زندگی می‌کند و اصلا ترسی به دل راه نمی‌دهد در «دایرکت» برای جذب مشتری اینطور نوشته است: «از اتفاقاتی که اخیر در ایران افتاده باخبرم. اما نمی‌توانند مانع امثال من شوند. اغلب من و همکارانم در کشور عراق، افغانستان و پاکستان مستقر هستیم. سفارشات را می‌گیریم و بعد به وسیله رابطه‌ها برای مشتریان ارسال می‌کنیم. می‌خواهم بگویم بخش مهمی از خرید و فروش اسلحه در خارج از ایران صورت می‌گیرد. اما در ایران هم خیلی‌ها کار می‌کنند که به‌نظر حماقت محض است.»
اسلحه فروش خودش را کیانوش معرفی کرده و نوشته: «الان کلت (اسلحه کمری) برتا دارم. البته هر مارکی بخواهی می‌توانم برایت جور کنم. برتا بهتر است با 6 فشنگ 400هزار تومان. اگر آشنا داشته باشی و بیایی لب مرز، قیمتش از 150هزار تومان است تا 500هزار تومان. اما اگر آشنا نداری و ارسالش به‌عهده ما باشد، ارسال هر قبضه اسلحه کمری 250هزار تومان و هر قبضه اسلحه جنگی 600هزار تومان هزینه دارد.»
در این بین البته بخشی از افرادی که در کانال‌های تلگرامی در زمینه فروش سلاح فعالیت می‌کنند، این روزها فروش سلاح گرم را متوقف کرده تا به قول خوشان آب‌ها از آسیب بیفتد. آنها بیشتر به فروش سلاح‌های سرد روی آورده اند؛ از چاقو و تبرهایی که تا چهار هزار ولت می‌توانند برق را تحمل کنند گرفته تا باتوم، شوکربرقی - پرتابی، اسپری فلفل، پنجه‌بوکس و... .
پدرام ساکن یکی از شهرهای مرزی غرب کشور است، کانال تلگرامی او بیش از 30هزارعضو دارد. او فعالیت اصلی‌اش فروش سلاح سرد است اما می‌گوید تا همین چند روز پیش هم اگر مشتریان مورد اعتمادش سلاح گرم سفارش می‌دادند، برایشان تهیه می‌کرد. اما حالا شرایط به‌نحوی است که باید احتیاط کرد: «در هفته 4مرتبه محموله ارسال می‌کنم به تهران. از کلت گرفته تا باتوم شوکر و اسپری فلفل. تهرانی‌ها علاقه زیادی به اسپری فلفل و شوکر برقی دارند اما با وجود این بیشترین فروش اسلحه گرم را در تهران داریم. اما به هر حال این هم برای خودش یک نوع کار و کاسبی است.» او در پاسخ به این پرسش که محموله‌ها را با چه ارسال می‌کنی، می‌گوید: «با اتوبوس می‌فرستم. نرخ‌های من از همه ارزان‌تر است. باتوم پرتابی - برقی الان در بازار بالای 100هزار تومان قیمت دارد اما من بهترین نوعش را می‌فروشم 80هزار تومان. اسپری فلفل، گاز اشک آور و... هم 40هزار تومان. هر کدام از اینها 30هزار تومان هزینه ارسال دارد که علاوه بر قیمت جنس هزینه ارسال را هم باید پرداخت کنند.»
نظارت یا حذف!؟
در شرایطی که در روزهای گذشته برخی جریان‌های سیاسی و رسانه‌های وابسته به آنها تلاش می‌کنند تا فروش اسلحه در فضای مجازی را بهانه‌ای برای فیلترینگ اینستاگرام و دیگر شبکه‌ها بدانند بسیاری از کارشناسان و مخاطبان شبکه‌های مجازی فعالیت‌های غیرقانونی تعداد محدودی را دلیل فیلترینگ نمی‌دانند و معتقدند بهتر است نهادهای امنیتی، پلیسی و قضایی با متخلفان برخورد کنند به جای اینکه صورت مسئله را پاک کنند. آقای سحابی، کارمند بانک در گفت‌وگو با همشهری و در واکنش به اتفاقات اخیر می‌گوید: «ناامنی در فضای مجازی وجود دارد. نه‌تنها در ایران در همه کشورهای جهان، فضای مجازی بستری است برای جرم و جنایت و در همه‌جای دنیا هم با این موضوع برخورد می‌شود. اما با وجود این برخی از کشورهای جهان به جای محدود کردن و یا مسدود کردن برخی امکانات فضای مجازی، کنترل و نظارت خود را افزایش داده‌اند و با این روش تلاش می‌کنند امنیت را برای میلیون‌ها کار بر فراهم کنند. فضای مجازی مانند دنیای واقعی است و بی‌تردید نیاز به نظارت و کنترل دارد تا عده‌ای از شرایط سوء استفاده نکنند.»
خانم میراحمدی، بانوی خانه داری است که 3فرزند محصل و دانشجو دارد. او در این زمینه می‌گوید: «اصلا قصد این را ندارم که بی‌خودی از فضای مجازی طرفداری کنم. اما به‌هرحال در دوران کنونی که ما درآن زندگی می‌کنیم این قابلیت را نمی‌توان نادیده گرفت و حذف کرد. در کنار تمام اشکالاتی که در زندگی روزمره آدم‌ها ایجاد کرده اما خیلی از مشکلات را نیز از میان برداشته است. اما باید کنترل شود. همه با کنترل آن موافقیم. هر چه این فضا امن‌تر باشد دلمشغولی فردی مثل من که برای حضور فرزندانش در این فضا دلهره دارد کمتر می‌شود.»
آقای پورهادی مرد میانسالی نیز در این‌باره می‌گوید: «باید دست خلافکاران را از فضای مجازی قطع کنیم. این روزها بیشترجرم و جنایات یا ریشه در اعتیاد دارد یا ریشه در فضای مجازی. اینها نشان می‌دهد کاستی‌هایی در نظارت‌ها وجود دارد. به‌نظرم باید از قوانین و راهکارهایی که برخی کشورها در زمینه کنترل فضای مجازی به‌کار بسته‌اند استفاده کنیم. برای این کار فقط یک تیم تحقیق زبده نیاز است و ضمانت اجرایی قوی.»
مهسا یک دختر دبیرستانی است. او صفحه اینستاگرام دارد و یک سالی می‌شود که به‌صورت مداوم در آن فعالیت مستمر دارد:« افرادی که با سوءنیت وارد اینستاگرام می‌شوند تعدادشان کم نیست. به هر حال در این فضاها همه جور آدمی پیدا می‌شود. هر چند ارتباط گرفتن با افرادی که اسلحه و... می‌فروشند و خلافکار هستند کاملا ارادی است. یعنی در فضای مجازی افراد مختار هستند که با چه‌کسی ارتباط برقرار کنند و به‌نظرم بهتر است خانواده‌ها به کودکان و نوجوانان آموزش دهند تا بتوانند از خودشان محافظت کنند ولی ممنوعیت جواب نمی‌دهد وقتی همه از فیلتر شکن استفاده می‌کنند، ممنوعیت اصلا یعنی چی.»
او در ادامه می‌گوید: «به‌نظر من وقتی کسی دچار مشکلات روانی است و شرایط روانی او به‌گونه‌ای است که می‌تواند به دیگری آسیب برساند باید چه در فضای حقیقی و چه مجازی با او برخورد شود. دسترسی آسان و سریع به انواع اسلحه در فضای مجازی می‌تواند منجر به افزایش جرم و جنایت شود پس باید صفحات خلاف در فضای مجازی کنترل و بسته شوند تا امنیت برای همه ما فراهم شود.»
در هفته 4مرتبه محموله ارسال می‌کنم به تهران. از کلت گرفته تا باتوم شوکر و اسپری فلفل. تهرانی‌ها علاقه زیادی به اسپری فلفل و شوکر برقی دارند اما با وجود این بیشترین فروش اسلحه گرم را در تهران داریم
