یک بخشنامه و یک بند نفسگیر

مسعود میر/روزنامه نگار

ظاهرا مسئولان سینمایی بالاخره به این مهم رضایت داده‌اند که درجه‌بندی سنی فیلم‌ها که در اروپا و آمریکا سبقه‌ای حدود نیم قرنی دارد و چندان نتیجه بخش نبوده را تغییر دهند و از روز گذشته قرار شده آیین‌نامه جدید درجه‌بندی سنی فیلم‌های سینمایی که توسط سازمان سینمایی ابلاغ شده برای تمامی سینماها، تهیه‌کننده‌ها و پخش‌کننده‌ها لازم‌الاجرا باشد.
تا پیش از این آیین‌نامه، یک‌بار در دهه 50 خورشیدی موضوع محدودیت نمایش برخی فیلم‌ها برای مخاطبان کم سن و سال مطرح شده بود و بعد از انقلاب هم چندباری در بحبوحه اکران فیلم‌هایی مثل مصائب‌شیرین، پارک‌وی و هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند، این موضوع به‌طور جدی‌تر مطرح شد. اخیرا اما سنت‌شکنی فیلمسازانی که برای پرفروش شدن فیلم‌های مثلا کمدی‌شان از هیچ شوخی کلامی و غیرکلامی نمی‌گذرند باعث شد تا موضوع درجه‌بندی سنی فیلم‌ها دوباره مطرح شود.
نکته جالب اما موضوع قرار دادن فیلم‌هایی با درجه 18+ در این رتبه‌بندی است؛ رتبه‌ای که البته در دنیا برای ممنوعیت تماشای فیلم‌هایی است که در‌ آن نماهای واضح از رفتارهای جنسی، کلمات ناخوشایند، خشونت زیاد و یا تمام موارد وجود داشته باشد و البته برای سن زیر 17سال اعمال می‌شود. حالا در ابلاغیه سازمان سینمایی رتبه NC-17 یا همان 
(No One 17and Under) به‌عنوان بالاترین رتبه ممنوعیت تماشای یک فیلم بدل شده به رتبه 18+ و البته با این توضیح که این فیلم دارای صحنه‌های افراطی از خشونت یا صحنه‌های استعمال مواد‌مخدر یا صحنه‌هایی تداعی‌کننده روابط زناشویی یا الفاظ و حرکات نامناسب است.
این بخشنامه که با امضای سرپرست سازمان سینمایی از روز گذشته به زیرمجموعه‌های سازمان ابلاغ شده البته این سؤال را ایجاد می‌کند که وقتی هر فیلم برای ساخته شدن باید پروانه ساخت بگیرد و برای نمایش هم از چندین فیلتر و به‌خصوص سختگیری‌های شورای صدور پروانه نمایش عبور کند دیگر چطور ممکن است با این‌ رتبه بسیار سختگیرانه و مختص فیلم‌هایی که حتی مشابه آن هم در ایران به‌دلیل موازین قانونی امکان ساخت ندارند ارزشیابی شوند؟ البته فیلمی که رتبه NC-17 دارد حتما فیلمی غیراخلاقی نیست اما نکته اینجاست که مگر چنین فیلمی منطبق با توصیه سازمان سینمایی درباره این رتبه‌بندی خاص ساخته می‌شود؟ 
آیا قرار است این رتبه‌بندی بهانه‌ای شود برای سانسور، توقیف و محدودیت بیشتر برای فیلم‌هایی که معمولا دستشان هم در دست مافیای پخش و اکران نیست؟