کردستان چه رنگی است؟

ناصر خالدیان |  روزنامه‌نگار :

 
 بسیاری از ما کردستان را سبز توصیف می‌کنیم و در خیال خود طبیعتی با کوه‌های سبز و شقایق‌های سرخ‌رنگ تصور می‌کنیم: بهشتی از رنگ به نام کردستان.  اما آنچه از این تصویر رویاگونه می‌کاهد و ما را با حقیقتی در پیش چشمانمان روبه‌رو می کند، این است که آن زندگی ساده زاگرس‎نشینی در دل طبیعتی سبز و گل‌ها و گیاهان وحشی رنگارنگ برای اکثریت ما وجود ندارد. 

توسعه‌ شهرنشینی علاوه بر تنش‌ها و بیمار‌ی‌های روانی، ما را با مشکل دیگری روبه‌رو ساخته که با روح طبیعت جوی انسان مغایرت دارد و آن زندگی در میان انبوهی از رنگ‌های تیره در ساختمان‌ها و جنگل سیمان و آهن است. 
روان‌شناسان بر این باورند که رنگ‌ها تأثیر مستقیمی بر روحیه و بازدهی کاری افراد دارند و هر لطیف از رنگ به دلیل طول موج خاص آن تأثیر متفاوتی بر افراد مختلف دارد. از این یافته‌ها حتی در درمان بیماران روانی نیز استفاده می‌شود. در برخی فرهنگ‌های قدیمی از جمله مصر، چین و هند از رنگ‌ها برای درمان استفاده می‌شده است. 

اما نکته‌ مهمی که در شهرسازی ما مشاهده می‌شود کم‌توجهی به تأثیر رنگ‌ها در زیباسازی شهرهاست. غیر از لباس و پوشش مردمان که از آن حالت سنتی خود که با طبیعت کردستان مأنوس و هماهنگ بود و لباس مردمان هماهنگی خاصی با طبیعت اطرافشان داشت. مساله‌ دیگر نحوه‌ رنگ‌آمیزی محیط‌های شهری به‌ویژه محیط‌های عمومی است که گاه ناشیانه و غیرکارشناسانه رنگ‌آمیزی می‌شوند. نمونه‌ آن می‌توان به رنگ‌آمیزی معابر و جداول خیابان‌ها، کرکره‌ مغازه‌ها، ایستگاه‌های اتوبوس، بدنه‌ اتوبوس‌ها، نقاشی‌های دیواری و رنگ‌آمیزی سایر اماکن عمومی اشاره کرد که گاهی به نام زیباسازی و برای رفع تکلیف سطل رنگی بر آن پاشیده می‌شود؛ رنگ‌های مرده، بی‌خاصیت و فاقد هر نوع نگاه کارشناسی. 

در کشورهای پیشرفته، شهرداری‌ها به‌خوبی از عنصر رنگ با نظر کارشناسان رنگ، روان‌شناسان، نقاشان و جامعه‌شناسان در رنگ‌آمیزی محیط‌های شهری استفاده می‌کنند. به عنوان نمونه اگر توجه کرده باشید در شهر تیره و همیشه ابری لندن در رنگ‌آمیزی بدنه‌ اتوبوس‌ها، باجه‌های تلفن، ایستگاه‌ها و سایر مناطق از «رنگ‌های گرم» مانند نارنجی، زرد و قرمز استفاده می‌شود. حتی مردمان قدیم، انگار بهتر از ما تأثیر رنگ‌ها را بر محیط شهری می‌شناختند؛ در شهرهای گرمسیری نظیر اصفهان، کرمان و یزد و شهرهای کویری رنگ‌های حاکم بر محیط از «رنگ‌ها سرد» مانند سبز و آبی استفاده می‌شد. در کردستان که طبیعتاً یک منطقه‌ سردسیر محسوب می‌شود آنچه در نگاه اول محیط شهر می‌بینیم هیچ تفکر و ایده‌ای پشت آن وجود ندارد و ملغمه‌ای از رنگ‌های متفاوت است. 

خیلی مردمان دل‌مرده‌ای که روزانه از خواب بلند می‌شوند و در فضای خاکستری و رنگ‌مرده‌ شهرها  تردد و مشکلات عصبی خود را به یکدیگر منتقل می‌کنند، کوچک‌ترین شباهتی به یک جامعه‌ با نشاط که محیط خود را بر اساس روان‌شناسی رنگ‌ها ساخته، ندارد. 
بعید است در هیچ‌یک از شهرداری‌های شهرهای کردستان یک کارشناس رنگ حضور داشته باشد که بتواند راهکارهای درستی جهت این معضل ساده اما بزرگ به مسئولان شهری ارائه دهد اما می‌توان این راهکارها را بر اساس تجربیات دیگران و بهره‌گیری از مشاوره‌ کارشناسان این امر اجرا کرد. این امر می‌تواند بر عهده‌ شهروندان نیز باشد و با فرهنگ‌سازی و آموزش شهروندان و کسبه به آنان یاری رساند تا از رنگ‌ها خلاقانه و صحیح در محیط شهری استفاده شود.