شورا‌های شهر محدود شده‌اند

محمد سرابی

با گذشت 5 دوره از تشکیل شورا‌های شهر و با استقبالی که شهروندان از آخرین دوره انتخابات شورا انجام دادند انتظار می‌رود این نهاد شهری بتواند مسئولیتی که به آن سپرده شده است  را به بهترین نحو و به عنوان یک پارلمان محلی انجام دهد اما روسای شورا‌های کلانشهر‌ها از موانع گوناگونی می‌گویند که عملکرد این  نهاد شهری را با مشکل روبه‌رو کرده است؛ موانعی که روند کار را در درون و بیرون صحن شورا کند کرده‌اند.

شکور اکبرنژاد، رئیس شورای شهر تبریز:
دولت نمی‌خواهد اختیاراتش را واگذار کند


می‌گویند «اگر می‌خواهید مردم به شما اطمینان کنند باید قابل اطمینان باشید.» و من تصور می‌کنم برای اینکه اعضای شورای هر شهر و روستا بتوانند اعتماد مردمی را جلب کنند باید از آموزش‌های لازم بهره برده باشند تا روابط شورا با مردم و با دیگر مسئولان به درستی برقرار شود.

الان مجلس شورای اسلامی هم دارای قدرتی که باید باشد نیست و اختیارات آن به شکل‌های مختلف محدود می‌شود. دولت شعار می‌دهد می‌خواهد کوچک شود و اختیارات را واگذار کند اما در عمل اینطور نیست و حتی مدیریت پارک حاشیه خیابان‌ها هم به استانداری‌ها واگذار شده است. دولت نمی‌خواهد اختیارات خود را به شورا‌ها واگذار کند مگر اینکه در موضوعی مجبور به صرف هزینه باشد. مثلا در حوزه‌های کاری مشابه بهزیستی اما ادارات مرتبط با امورشهری که در حال دریافت هزینه‌های مختلف و ارائه خدمات هستند به مدیریت شهری واگذار نمی‌شوند. در عین حال خیلی از مسائل مالی، اقتصادی و سیاسی هست که بر معیشت مردم و از آن طریق بر کار شورا تأثیر می‌گذارد.

سیاست‌زدگی در کار شوراها را قبول ندارم اما در زمینه مسائل مالی آلودگی ایجاد شده و عمده انحراف‌هایی که در عملکرد برخی افراد به سمت راست و چپ می‌بینیم به‌دلیل امتیازات مالی ایجاد شده است. اما چیزی که بتوان بر آن سیاست‌زدگی نام گذاشت، ندیده‌ام.

فتح‌الله معین نجف‌آبادی، رئیس شورای شهر اصفهان:
وظیفه نظارتی شورا‌ها تضعیف شده است


شوراها شرح وظایفی دارند اما راهکار اجرایی و اختیارات متناسب با آن در این زمینه‌ها پیش‌بینی نشده است. از طرف دیگر شورا‌ها از یکسری اختیاراتی که جزو فلسفه وجودی آنها بوده است محروم شده‌اند و عملا به سمت یک دستگاه دولتی سوق داده ‌شده‌اند. مثلا حق وضع عوارض محلی و تامین درآمد‌های پایدار از آنها گرفته می‌شود و بودجه پروژه‌های عمرانی که با کمک دولت ساخته می‌شود را هم به شکلی از دسترس شورا‌ها جدا می‌کنند. قانونگذار برای شورا‌ها یک سمت نظارتی هم پیش‌بینی کرده که باید در محدوده جغرافیایی به رسمیت شناخته شود ولی‌ نهاد‌های مختلف آن را رعایت نمی‌کنند. ما به‌عنوان شورای شهر نمی‌دانیم که دستگاه‌های اجرایی در طول سال چه برنامه‌هایی و برای آن چقدر اعتبارات دارند. خوشبختانه قانون، امور شهرداری را منوط به مصوبات شورا‌های شهر کرده است اما درباره شورای شهرستان و استان اینطور نیست. در واقع پست شهردار یک پست اجرایی، اقتصادی، اجتماعی و به نوعی سیاسی است و  اعضای شورا‌ها باید به‌نحوی درباره اظهارات خود در صحن شورا و درباره امور شهری از پیگیری معاف باشند. بعضا وقتی اعضای شورا  بحثی را مطرح می‌کنند با شکایت ارگان‌ها و افراد روبه‌رو می‌شوند. مثلا نماینده شورا به نحوه خدمات اداره مخابرات اشکالی می‌گیرد و به همین دلیل به دستگاه قضایی احضار می‌شود. زمانی که شورای پنجم شهر اصفهان شهرداری را تحویل گرفت، بودجه سال 96معادل 2700هزار میلیارد تومان بود. در مقابل بدهی‌های شهرداری از این عدد بیشتر و تحقق بودجه هم تا شهریور کمتر از 30درصد بود. نه‌تنها سال بعد افزایش بودجه داشتیم بلکه وضعیت کارکنان و نیرو‌های اجرایی را ساماندهی کرد. شورا و شهرداری پروژه‌های نیمه‌تمام را ارزیابی مجدد و آنهایی که ضروری بود را در اولویت قرار داد؛ مثلا خط یک مترو که یک سال یا یک سال و نیم اتمام آن پیش‌بینی می‌شد با سه شیفته کردن کار در 6‌ماه به پایان رساند.

غلامعلی سفید، رئیس شورای شهر یزد:
هیأت تطبیق کار‌شورا‌ها را کند کرده است


اوایل انقلاب اسلامی به شورا‌ها خیلی توجه شد و قانون اساسی که نوشته شد خیلی به شورا‌ها میدان داد. یادم هست که شعار می‌دادند پیام طالقانی شهادت است و شورا. متأسفانه هرچه زمان گذشت به نفع نهاد‌های دیگر حاکمیت از اختیارات شورا‌ها کم شده است. این، نه‌تنها درباره شورا‌های شهر بلکه درباره مجلس شورای اسلامی هم اتفاق افتاد و کار به جایی رسید که گفتند نظارت استصوابی اعضا حتی بعد از انتخاب هم انجام شود.

از طرف دیگر وقتی نحوه کار شورای شهر را تعریف می‌کردند، نگفتند که یک نهاد فرادستی به اسم «هیأت تطبیق مصوبات شورای شهر» هم وجود داشته باشد ولی به‌تدریج این نهاد ایجاد و صاحب تشکیلاتی شده است. مثلا اول گفتند مصوبات شورای شهر به فرمانداری ارسال شود تا در جریان باشند. بعد تشکیلات سه‌نفره با حضور نماینده شورا، فرماندار و نماینده دستگاه قضایی ساخته شد. بعد گفتند که تعدادی مشاور داشته باشند. الان برای شهر یزد 4مشاور هم انتخاب کرده‌اند. این‌ نظارت‌ها در قوانین نیست ولی آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌هایی هم برای این کار تعیین شده است. حالا دیگر کار به مسائل جزئی رسیده و فرم‌هایی برای ما فرستاده‌اند تا مصوبات شورا را به آن شکل بنویسیم. این نگرش جایی برای شورا نمی‌گذارد. حتی در یزد مطرح شده بود که نامگذاری معابر هم از اختیار شورا خارج شده است زیرا هیأت تطبیق آیین‌نامه‌هایی به این مضمون پیدا کرده بودند. 

در یزد جز اخراج موقت یک عضو که جزو اقلیت‌ها بود و وقت زیادی از شورا گرفت ما به مشکل نداشتن شهردار هم برخورد کرده‌ایم. آقای مهدی جمالی‌نژاد به‌عنوان شهردار مشغول کار بودند که برای سمت معاون عمرانی وزیر کشور انتخاب شدند و از شهرداری رفتند. شهرداری که بعد از ایشان انتخاب کردیم در وزارت کشور احراز صلاحیت نشد. نفر دوم که انتخاب شد؛ هم احراز صلاحیت نشد. قانون گفته است که وزارت کشور در مدت 10روز باید تأیید یا دلایل عدم‌احراز صلاحیت را به‌صورت مکتوب اعلام کند ولی تنها به ما اعلام کردند که احراز صلاحیت نشده است.

نفر سوم را هم که با هماهنگی وزارت کشور انتخاب کرد ابلاغی دریافت کرد و دارای مسئولیتی در جای دیگری شد؛ درحالی‌که به ما گفته بودند، می‌توانیم برای شهردار شدن فرد مورد نظر جلسات شورا را تشکیل بدهیم. الان در حال انتخاب نفر چهارم هستیم و امیدواریم تأیید شود.

شورا هر بار به وظیفه خود عمل کرده است و باید این سؤال که چرا شورا، شهردار انتخاب نمی‌کند را به این سؤال که چرا شهردار منتخب شورای شهر یزد را تأیید نمی‌کند، تغییر داد.

در میان اعضای شورا، بنده قبلا استاندار یزد و قائم‌مقام شورای شهر بودم. یکی از اعضا، شهردار بود و دیگران هم تجربه مدیریت‌های مختلف در شهر داشتند و چند نفر برای دوره چندم است که عضو شورا هستند. الان معاون اقتصادی شهرداری را به‌عنوان سرپرست شهرداری انتخاب کرده‌ایم و 7‌ماه است که شهرداری به همین شکل اداره می‌شود. این در صورتی است که نوروز امسال یک میلیون و 900 هزار گردشگر به یزد آمدند و این جمعیت برای شهر 600هزار نفری آمار زیادی بوده و تامین نیاز‌های آنها مشکل است.

عبدالزهرا سنواتی، رئیس شورای شهر اهواز:
مدیریت واحد شهری سیاست‌زدگی را کاهش می‌دهد


عملکرد شورا‌ها تبلور اراده ملت است؛ زیرا بنیادشان مردمی است. درست است که از20 سال قبل شورا‌ها مشغول به‌کار بودند اما باز هم تجربه کافی از دوره‌های قبل وجود ندارد تا ارگان‌ها و نهاد‌های دولتی بتوانند همگام با خواسته‌های مردم کارشان را انجام بدهند. در این مدت اشکالاتی که در کار وجود داشت روزبه‌روز مرتفع شده و در برخی بخش‌ها شورا‌ها توانسته‌اند آنچه مطالبه مردم بوده را اجرا کنند.

محدوده کار شورا‌های شهر خیلی زیاد است اما الان به‌دلیل اینکه مدیریت واحد شهری اجرا نشده ما فقط روی شهرداری تأثیرگذاری داریم ولی نیاز است که همه دستگاه‌های مؤثر در امور شهری با شورای شهر هماهنگ باشند. مثال‌ آن مشکلاتی است‌ که ما دراهواز در حوزه‌هایی مانند آبفا داریم.

شورا‌ها به شکل یک پارلمان محلی عمل می‌کنند و در عین حال مردم بیشتر از همه به آنها دسترسی دارند حتی بیشتر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی زیرا این نمایندگان در پایتخت حضور دارند و به حوزه انتخابیه خود سرکشی می‌کنند اما نمایندگان شورا‌ی اسلامی شهر که عموما در همین شهر ساکن هستند و هر هفته در ساختمان شورا تشکیل جلسه می‌دهند تعداد زیادی مراجعه‌کننده دارند.