بیمه حداقلی محصولات کشاورزی مازندران

ناکشا یاران|  ساری-خبرنگار:


سیل هر سال به بخش‌هایی از زیرساخت‌های مازندران خسارت وارد می‌کند، اما معمولا بیشترین خسارت مربوط به بخش کشاورزی و باغداری استان است. سیل اخیر نیز بیشترین خسارت را به بخش کشاورزی وارد کرد که حدود600 میلیارد تومان برآورد شده است.

این نخستین بار نیست که کشاورزی استان بر اثر بلایای طبیعی آسیب و خسارت می‌بیند. سیل و سرمای شدید در یک دهه اخیر بارها آسیب‌های جدی به کشاورزی وارد کردند. هر سال هم پس از وقوع حادثه کشاورزان و باغداران زیان‌دیده چشمشان به کمک‌های دولت برای از سر گرفتن فعالیت و جبران خسارات است.

آنچه در سال‌های اخیر همواره به عنوان یک حلقه مفقوده در کشاورزی مازندران و روزهای بحرانی پس از حوادث آن دیده شد، جای خالی بیمه محصولات و زمین‌های کشاورزی است، اما با این حال کشاورزان انتظار دارند که دولت پس از وقوع حادثه، خسارات را جبران کند؛ انتظاری که منطقی به نظر نمی‌رسد؛ مگر این‌که زمین‌ها و محصولات کشاورزی بیمه شده باشند تا پس از حادثه، خسارت جبران شود.


جبران یک‌چهارم خسارت

با این‌که پس از هر حادثه برنامه‌ریزی‌هایی برای پرداخت خسارت به کشاورزان و باغداران انجام و اعتباراتی هم اختصاص داده می‌شود، اما هرگز و در هیچ دوره‌ای میزان خسارات با مقدار اعتبارات جبرانی برابر نشده است. برای مثال پس از سیل اخیر دولت کمک‌های بلاعوض 2 تا 5 میلیون تومانی برای زمین‌های کشاورزی و باغ‌های خسارت‌دیده در نظر گرفت که آن را با میزان خسارات وارد شده نمی‌توان مقایسه کرد. دولت برای کمک به کشاورزان و باغداران زیان‌دیده از سیل 158 میلیارد تومان اعتبار به منظور پرداخت این کمک‌های بلاعوض در نظر گرفت که حدود 80 میلیارد تومان آن تاکنون پرداخت شده است. این رقم 158 میلیارد تومانی معادل یک‌چهارم خسارتی است که به بخش کشاورزی وارد شد و طبیعتا پرداخت مبالغ بیشتر از این هم در توان دولت نیست.

این موضوع به چالشی جدی در صنعت کشاورزی مازندران تبدیل شده است. نماینده نوشهر، چالوس و کلاردشت با انتقاد از کم‌توجهی جامعه به فرهنگ بیمه گفت: هیچ دولتی در دنیا خسارات ناشی از بلایای طبیعی را به طور کامل پرداخت نمی‌کند. زیرا اعتبارات محدود هستند و امکان این‌که پس از هر حادثه تمام خسارات توسط دولت پرداخت شود، برای هیچ دولتی وجود ندارد.

«قاسم احمدی لاشکی» راهکار مناسب برای حل این معضل را نهادینه شدن فرهنگ بیمه در جامعه عنوان کرد و افزود: به نظر می‌رسد باید یک بازنگری اساسی در فرهنگ بیمه کشور داشته باشیم. واگذار کردن تمام مسئولیت پرداخت خسارت به دولت انتظار درستی نیست. بلکه مردم باید نسبت به بیمه کردن واحدهای مسکونی و تجاری و همچنین باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی خود توجه بیشتری داشته باشند تا در مواقع بحرانی بتوانند بدون دغدغه خسارت وارد شده را جبران کنند.

موضوعی که نایب رئیس کمیسیون آموزش مجلس و نماینده نوشهر و چالوس به آن اشاره کرده در مازندران و به‌ویژه در بخش کشاورزی به حدی مغفول مانده که تقریبا می‌توان گفت جبران خسارت بخش کشاورزی با تکیه بر بیمه‌ها عملا به چشم نمی‌آید. در واقع زمین‌ها و باغ‌های زیر چتر بیمه در مازندران آنقدر کم هستند که با هر سرمای شدید یا سیل، میلیاردها تومان خسارت بدون امکان جبران به کشاورزی و باغداری استان وارد می‌شود.


چتر کوچک بیمه کشاورزی در مازندران

آمارها نشان می‌دهند که رقمی کمتر از 7 درصد از 460 هزار هکتار زمین‌‌ کشاورزی و باغ‌‌های مازندران زیر پوشش بیمه هستند. با این ارقام می‌توان دریافت که از سیل اخیر چه مبلغ اندکی توسط بیمه‌ جبران می‌شود. بر اساس آمارها بیش از 90 درصد خسارات وارد شده به کشاورزی استان از سیل اخیر زیر پوشش بیمه قرار ندارند. به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران فقط 4 درصد زیان و خسارتی که از سیل اخیر به کشاورزی وارد شد امکان جبران را توسط بیمه‌ها دارد. ارائه این آمار توسط «عزیزالله شهیدی‌فر» یعنی حدود 96 درصد خسارات قابل جبران نیستند.

این مسئول بیان کرد: جمع مبلغی که توسط صندوق بیمه کشاورزی به خسارت‌دیدگان بابت پوشش بیمه در مازندران پرداخت می‌شود حدود 
20 میلیارد تومان است که تاکنون نزدیک به 10 میلیارد تومان آن پرداخت شده است. متاسفانه بخش قابل توجهی از کشاورزان و باغداران مازندران رغبتی برای بیمه کردن زمین‌ها و محصولاتشان ندارند.

بر اساس آمارهای رسمی حدود 450 هزار بهره‌بردار بخش کشاورزی در مازندران فعال هستند. از این تعداد نزدیک به 42 هزار بهره‌بردار کشتزارها و محصولات خود را بیمه کرده‌اند که از این تعداد 25 هزار بهره‌بردار  از سیل اخیر خسارت دیدند. رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران بی‌توجهی کشاورزان و باغداران به بیمه کشاورزی را در حالی که هر سال اتفاقات طبیعی خسارات زیادی به کشاورزی استان وارد می‌کند، مورد انتقاد قرار داد و اظهار کرد: دولت پشتیبانی‌های بیمه‌ای ویژه‌ای در زمینه بیمه مزرعه و تولیدات کشاورزی انجام می‌دهد و برای حق سهم بیمه کشاورزان اعتبارات زیادی در نظر گرفته است. اما آگاه نبودن کشاورزان از مزایای بیمه و برخی مسائل مربوط به تعهدات بیمه‌ای اثرگذاری بیمه محصولات کشاورزی را در مازندران بسیار کم کرده است.

شهیدی‌فر با بیان این‌که زیر پوشش قرار دادن زمین‌ها و کشتزارها سرعت جبران خسارت را بیشتر می‌کند، افزود: در شهرستان‌های مازندران مراکز خدمات کشاورزی برای جبران خسارت سیل اخیر پرونده جبران خسارت تشکیل دادند و تلاش برای جبران انجام می‌شود. 500 کارشناس کشاورزی مستقر در مراکز خدمات کشاورزی مناطق مختلف استان نیز همچنان در حال بررسی خسارات واردشده هستند، اما بیمه بودن زمین‌ها و محصولات دغدغه‌ای برای جبران خسارات باقی نمی‌گذارد.در حالی که مازندران یکی از استان‌های مولد مهم در زمینه کشاورزی به شمار می‌آید، بیمه مزارع و محصولات کشاورزی در این استان به دلایل مختلف مورد توجه قرار نگرفته است. 

البته برخی باغداران و کشاورزان، سختگیری‌های بیمه‌ها در پرداخت خسارت را از عوامل بی‌میلی خود برای قرار دادن محصول و زمین زیر پوشش بیمه عنوان می‌کنند. این دسته از کشاورزان و باغداران بر این باورند که پس از وقوع خسارت، بیمه‌ها به بهانه‌های گوناگون سعی می‌کنند خسارت را نپردازند یا کم کنند. رئیس اتحادیه باغداران مازندران یکی از منتقدان روش فعالیت بیمه‌ کشاورزی و ارائه خدمات پس از حادثه است. «محمدرضا شعبانی» طولانی شدن زمان پرداخت خسارت به بیمه‌گزاران در سال‌های اخیر را عامل کم شدن اعتماد کشاورزان عنوان کرد و گفت: ارائه خدمات بیمه باید به شکلی باشد که بیمه‌گزاران زمان زیادی برای دریافت غرامت صرف نکنند.


افزایش سرعت خدمات بیمه کشاورزی

در مقابل انتقادات کشاورزان به مشکلات بیمه‌، مسئولان صندوق بیمه کشاورزی از افزایش سرعت پرداخت غرامت به کشاورزان خبر می‌دهند. صندوق بیمه کشاورزی اعلام کرده که از 15 تا 31 فروردین بیش از 70 میلیارد تومان غرامت به بیمه‌گزاران سراسر کشور پرداخت شد. مسئولان این صندوق اعلام کرده‌اند که با استفاده از الگوی بیمه متمرکز و بهره‌گیری از سامانه جامع آنلاین بیمه کشاورزی دانش‌بنیان، سرعت و دقت و شفافیت انجام تراکنش‌های مالی مربوط به پرداخت خسارات افزایش یافته است و از همه بهره‌برداران بخش کشاورزی خواستند که با توجه به حوادث اخیر، برای تهیه بیمه‌نامه به منظور جبران خسارت در زمان بروز حوادث اقدام کنند. نتیجه کم‌توجهی به بیمه محصولات کشاورزی تحمیل خسارت‌های سنگین هر ساله به بخش کشاورزی، جبران نشدن آن و در نهایت ضعیف شدن صنعت کشاورزی مازندران است. هر سال ده‌ها و صدها میلیارد تومان خسارت به کشاورزی بخشی از اعتبارات دولتی را صرف جبران آنها می‌‌کند؛ در حالی که اگر کشاورزان برای بیمه کشاورزی اقدام کنند، منابع جبران خسارت بدون فشار به اقتصاد کشور قابل تامین خواهد بود.