چرا رشد بورس مهم است

بهزاد رنجبر‌/ خبرنگار گروه بورس
بورس تهران در روز‌های یکشنبه و دوشنبه بالاترین رکورد‌های تاریخی‌اش را در نیم قرن گذشته ثبت کرد، اما اکنون برخی‌ها می‌پرسند فایده این رشد برای اقتصاد چیست؟

بدون شک بورس اوراق بهادار یک نهاد محوری برای تامین منابع مالی برای فعالیت‌های اقتصادی است و یکی از نشانه‌های توسعه اقتصاد کشور‌ها، فعالیت و پویایی بازار‌های سرمایه آنهاست. شاید اگر دولت‌ها در گذشته توجه بیشتری به بورس کرده بودند اقتصاد ایران امروز به‌مراتب شرایط بهتری داشت.کارکرد‌های بورس در اقتصاد بسیار متنوع است اما می‌توان بخشی از این کارکرد‌ها را چند جمله خلاصه کرد.

نخستین کارکرد بورس دراقتصاد همه کشور‌ها تامین مالی بنگاه‌ها و همینطور اقتصاد خانواده است، بعد از آن بورس قادر است به‌عنوان یک قلب تپنده در کنار نظام بانکی از طریق جمع‌آوری نقدینگی یا تجهیز منابع مالی به رشد تولید، توسعه کسب و کار، رشد شرکت‌های نوپا و اشتغال کمک کند.خاصیت دیگر بازار سرمایه این است که اقتصاد را شفاف می‌کند و در عین حال بزرگ‌ترین سد در مقابل تورم و جلوگیری از سفته بازی در بازار طلا و ارز است. بورس همچنین قادر است برند شرکت‌هایی که سهامشان عرضه می‌شود را پر قدرت و رتبه اعتباری آنها را در دنیا افزایش دهد. بورس همچنین ابزار کارآمد و قدرتمندی برای افزایش توان اقتصادی دولت‌هاست.

در اغلب اقتصاد‌های پیشرفته، نظام بانکی وظیفه تامین مالی بنگاه‌های کوچک را برعهده دارد و بازار سرمایه باید منابع مالی بنگاه‌های بزرگ را برای خلق تولید و ثروت تامین کند.

تصورکنید یک شرکت قصد دارد پروژه جدیدی را اجرا کند یا در کنار کارخانه‌اش تولید مدرن تری را شروع کند که درآمدهایش را افزایش می‌دهد و منجربه توسعه اشتغال و رشد اقتصادی کشور می‌شود، طبیعی است در چنین شرایطی این بنگاه اقتصادی به پول نیاز دارد چرا که اجرای طرح‌های توسعه برای شرکت‌های بزرگ به منابع مالی زیادی نیاز دارد.

راه‌حل نخست این است که این بنگاه اقتصادی به بانک مراجعه کند و از طریق دریافت وام و درگیر کردن منابع بانکی، منابع مالی مورد نیازش را تامین کند اما راه‌حل دومی هم وجود دارد و آن هم بازار سرمایه است. شرکت‌های حاضر در بورس قادرند از طریق افزایش سرمایه یا انتشار انواع مختلف اوراق مالی هزاران میلیارد تومان از منابع مالی مورد نیازشان را برای اجرای طرح‌های توسعه و یا حتی کسری وجوه در گردش تامین کنند. این مسئله نشان می‌دهد، بازار سرمایه چه اهمیتی دارد. سال گذشته ده‌ها هزار میلیارد تومان پول از طریق بورس صرف اجرای پروژه‌های مختلف و ایجاد اشتغال در صنایع گوناگون شد که قدرت تامین آنها از طریق نظام بانکی به راحتی میسر نبود.

در یک جمله کوتاه برای اینکه به این پرسش پاسخ دهیم که چرا بورس تا این اندازه، در نظام اقتصادی کشورهـا اهمیت دارد؟ باید گفت به این دلیل که بورس هم می‌تواند به توسعه مالی و استحکام شرکت‌ها و هم افزایش توان اقتصادی خانواده و همینطور رشد اقتصادی کشورها کمک کند.

اما کارکرد‌های بورس به همین جا خلاصه نمی‌شود هرچه بورس بیشتر رونق داشته باشد از یک طرف جلوی پول‌هایی که می‌تواند صرف سفته بازی در بازار‌های طلا و ارز شود گرفته و از طریق بورس صرف تولید می‌شود و از طرف دیگر تحت‌تأثیر شفافیت منجر به افزایش سلامت اقتصادی کشور‌ها می‌شود.

شاخص‌های بورس در سراسر دنیابه‌عنوان شاخص سلامت اقتصادی شناخته می‌شوند، چرا که شرکت‌های حاضر در بورس مدام زیرنظر چشمان تیز بین سهامداران هستند که مدام رفتار اقتصادی آنها را تحلیل می‌کنند و این شرکت‌ها نیز در هر فصل باید گزارشی از فعالیت‌های اقتصادی و وضعیت مالی خود ارائه کنند، این رویه از بروز فساد در اقتصاد جلوگیری و مدیران را برای تصمیم‌گیری‌های اقتصادی توانمند‌تر می‌کند.

هم‌اکنون هزاران شرکت ریز و درشت در اقتصاد ایران حضور دارند که در یک ساختار کاملا غیرشفاف فعالیت می‌کنند و کمتر کسی از نحوه فعالیت آنها اطلاعی دارد. درحالی‌که می‌توان به جرأت گفت امروز اطلاعات بسیار زیادی از شرکت‌های بورس در دسترس است و از همین طریق بورس مسیر تازه‌ای را به‌ویژه در یک دهه گذشته در مسیر شفاف‌سازی‌ اقتصادی قرار داده است. این رویه منجر می‌شود که مدیران شرکت‌ها هم با دقت بیشتری فعالیت کنند و حتی تحلیل‌هایی که توسط تحلیلگران و سهامداران ارائه می‌شود می‌تواند به قدرت راهبری مدیران شرکت‌ها کمک کند.با این حال مزایای حضور شرکت‌ها در بورس به قدری زیاد است که شرکت‌هایی که از مدیران توانمند و با دانش کافی بهره می‌برند در تلاشند به جرگه شرکت‌های بورس بپیوندند.

می توان گفت شرکتی که در بورس حضور دارد از یک طرف برندش به‌دلیل آشنایی طیف زیادی از سهامداران که تعداد آنها اکنون در حدود 12میلیون نفر است پر قدرت می‌شود و از سوی دیگر احتمال بروز شکست‌های اقتصادی و ورشکستگی به‌دلیل تحلیل‌های مداوم و نظارت به حداقل می‌رسد چرا که تحت‌تأثیر این عوامل مدیران شرکت‌ها هم از زوایای مختلف اطلاعاتی بیشتراز عملکرد‌های اقتصادی شرکت پیدا می‌کنند.

فواید بورس برای دولت‌ها هم بسیار زیاد است چرا که می‌توانند منابع مالی مورد نیازشان را از بورس تامین کنند و حتی درجهت جبران کسری بودجه خود برآیند. شاید اگر بورس کارکرد درستی نداشت دولت در طول 3سال گذشته با مشکلات مالی بسیار زیاد تری مواجه می‌شد چرا که دولت توانست از طریق فروش اسناد خزانه در بورس بخشی از بدهی هایش به شرکت‌های بزرگ را پرداخت کند، بدهی‌هایی که تا زمانی که این اسناد منتشر نشده بود قادر به پرداختش نبود.

بسیاری از بنگاه‌ها هنوز هم با وجود اینکه با مشکلات مالی دست به گریبان‌اند از دولت مطالباتی دارند که اگر این منابع مالی به دستشان برسد قادرند در رشد اقتصادی نقش بیشتری داشته باشند.با همه این توضیحات اما باید گفت بورس کارکرد‌های بسیار زیاد دیگری هم دارد که برای تشریح آنها باید مدت‌ها قلم فرسایی کرد اما در یک کلام می‌توان گفت بورس چشمه عظیمی است که استحکام مالی شرکت‌ها و خانواده‌ها را افزایش می‌دهد و منجر به بالندگی و توسعه اقتصادی کشور‌ها می‌شود.