آفریقا
رد پای عربستان در بحران لیبی
روزنامه وال‌استریت ژورنال مدعی شد که خلیفه حفتر پیش از حمله به پایتخت لیبی، از عربستان پول گرفته است
محمد امین خرمی ـ خبرنگار
10روز پیش با ورود دبیرکل سازمان ملل به طرابلس برای برگزاری کنفرانس صلح، تصور می‌شد زمان پایان بحران لیبی فرارسیده و این کشور به‌زودی رنگ آرامش را خواهد دید. ساعاتی بعد اما لشکرکشی ژنرال خلیفه حفتر به سمت پایتخت لیبی، بار دیگر رؤیای صلح را برای مردم این کشور آشفته کرد. کنفرانس صلح لیبی لغو و آنتونیو گوترش مجبور به ترک طرابلس شد. او هنگام ترک لیبی در فرودگاهی که اکنون به‌دلیل حملات نیروهای وابسته به خلیفه حفتر بسته شده، گفت: «سازمان ملل همیشه در مذاکرات برای رسیدن به صلح تلاشش را کرده است؛ خب باید اعتراف کنم که همیشه هم موفق نبوده است.»
سخنان ناامیدانه گوترش اشاره به راه طولانی دارد که سازمان ملل طی 8سال گذشته برای پایان‌دادن به بحران لیبی آمده است. لیبی پس از سقوط معمر قذافی در سال2011 میان گروه‌های سیاسی مختلف تقسیم و عملا به یک کشور چندپاره تبدیل شد. سپس 2 دولت، یکی در پایتخت و دیگری در بنغازی، تشکیل شدند و هرکدام خود را دولت قانونی نامید. دولت مستقر در پایتخت مورد حمایت سازمان ملل بوده و دولت مستقر در بنغازی از حمایت ارتش ملی لیبی به فرماندهی حفتر بهره می‌برد. تلاش‌های بین‌المللی در نهایت باعث شد تا حدود 2سال پیش، فایزالسراج، نخست‌وزیر دولت وحدت ملی لیبی مستقر در طرابلس و خلیفه حفتر بر سر آتش‌بس و برگزاری انتخابات توافق کنند. 2سال تلاش برای سامان‌دادن کنفرانس صلح لیبی و برگزاری انتخابات سراسری در این کشور اما اکنون با حمله نیروهای تحت فرمان ژنرال حفتر به طرابلس بی نتیجه مانده است.
درگیری میان نیروهای حفتر و نیروهای وابسته به دولت وحدت ملی در 10کیلومتری طرابلس ادامه دارد. جت‌های جنگنده ارتش ملی لیبی تاکنون چندین بار تنها فرودگاه فعال لیبی در پایتخت را بمباران کرده‌اند تا فعالیت آن هم متوقف شود. طبق آمار منتشر‌شده از سوی سازمان ملل تاکنون 75نفر کشته و بیش از 300نفر زخمی‌شده‌اند. صدای انفجار و درگیری‌ها لحظه به لحظه به طرابلس نزدیک‌تر می‌شود و این باعث وحشت مردم شده است. تاکنون بیش از 10هزار نفر از مردم از ترس جان‌شان پایتخت را ترک کرده‌اند و به بیابان‌های اطراف به سمت مرز تونس گریختهاند. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، همزمان با شدت‌گرفتن درگیری‌ها 3هزار و 500نفر تنها طی 24ساعت گذشته از طرابلس خارج شده‌اند. این سازمان نسبت به وضعیت مردمی که از شهر گریختهاند و نسبت به بروز بیماری‌های عفونی در میان آنها هشدار داده است.
کنفرانس صلح، زیر تیغ عربستان
همزمان با ادامه درگیری‌ها، روزنامه وال‌استریت ژورنال در گزارشی پرده از کمک مالی عربستان به ژنرال حفتر پیش از آغاز حمله برداشته است. بررسی گزارش این روزنامه، به درک بهتر از دلایل اقدام حفتر برای حمله به پایتخت کمک می‌کند. به نوشته وال‌استریت ژورنال، ژنرال حفتر چند روز پیش از آغاز حمله، طی سفر به عربستان با سلمان پادشاه این کشور و فرزندش محمد ولیعهد دیدار کرده است. این روزنامه به نقل از یکی از مشاوران حکومت عربستان آورده که این دیدارها به کمک «چند‌ده‌میلیارد دلاری» عربستان به حفتر منجر شده است. این فرد که هویتش از سوی وال‌استریت‌ژورنال فاش نشده، گفته که این پول‌ها برای پرداخت رشوه به سران قبایل در مناطق اطراف طرابلس در اختیار حفتر قرار گرفته تا او را در اجرای برنامه‌اش برای اشغال پایتخت همراهی کنند. همچنین، قرار است با استفاده از پول عربستان حقوق نیروهای تحت فرمان حفتر پرداخت شود. حمایت عربستان از ژنرال حفتر، اتفاق تازه‌ای نیست و پیش از این هم سعودی‌ها همراه با امارات و مصر، با ارسال تجهیزات نظامی و پول، او را مورد حمایت قرار داده‌اند. به اعتقاد برخی تحلیلگران، حمایت آنها از حفتر طی سال‌های گذشته و در حمله اخیر به طرابلس، با هدف حذف نیروهای وابسته به اخوان‌المسلمین از آینده سیاسی لیبی دنبال شده است؛ تلاشی که آنقدرها موفقیت‌آمیز نبوده است، چرا‌که اکنون در دولت وحدت ملی لیبی، بسیاری از پست‌های کلیدی در دست نیروهای وابسته به اخوان‌المسلمین است.
خلیفه حفتر کیست؟
ارتشبد خلیفه حفتر، 75ساله است و فرماندهی ارتش لیبی را به‌عهده دارد. او جزو نظامیانی بود که قذافی جوان را در کودتای 1969برای سرنگونی پادشاه ادریس سنوسی یاری کردند. حفتر پس از کودتا به عضویت شورای فرماندهی انقلاب لیبی درآمد و بعدها از فرماندهان ارشد ارتش شد. او اما اوایل دهه1990میلادی به‌دلیل برخی اختلاف‌ها، راهش را از دیکتاتور سابق لیبی جدا کرد و به آمریکا رفت. در بحبوحه انقلاب مردم لیبی در سال2011، او بار دیگر به لیبی بازگشت تا در آینده لیبی ایفای نقش کند. پس از سقوط قذافی، افسران ارتش گرد او جمع شدند و او را به‌عنوان فرمانده خود معرفی کردند. او طی 8سال گذشته همیشه یک پای معادلات لیبی بوده است.
