خیز قیمت دلار

بهزاد رنجبر/روزنامه‌نگار


قیمت هر دلار آمریکا یک‌بار دیگر با یک خیز دلهره‌آور تا ظهر دیروز تا مرز 14هزار و 800تومان پیشروی کرد. گمان می‌رود موضوع اقدامات تحریمی جدید آمریکا، افزایش قیمت درهم و کاهش عرضه ارز در بازار از دلایل رشد قیمت دلار بوده است.
به گزارش همشهری، از سال 91 تاکنون وضعیت بازار ارز بار‌ها دچار  تلاطم‌هایی شده که نفس‌ها را در سینه حبس کرده و این بار دوباره از ابتدای امسال قیمت هر دلار آمریکا با تلاطم جدی مواجه شده و از اول سال تاکنون 1700تومان افزایش نرخ را تجربه کرده است.
اگرچه قیمت دلار خود تابعی از سایر مولفه‌های اقتصادی است اما دلیل نگرانی از افزایش قیمت دلار آن است که این نرخ مانند نماگری نشان‌دهنده روند آینده اقتصاد است و اثرات آن در تمام ابعاد زندگی مصرف‌کنندگان گسترش می‌یابد. در چنین شرایطی دیروز و تا لحظه تنظیم این گزارش بار دیگر قیمت هر دلار آمریکا که روز دوشنبه 13هزار و 400تومان تا مرز 14هزار تومان پیشروی کرده بود به محدوده 14هزارو 800تومان رسید؛ اگرچه در بعدازظهر قیمت‌ها با اندکی کاهش مواجه شد اما شیب قیمت‌ها نشانی از روند نزولی نداشت. برخی تحلیلگران بر این باورند که اقدامات غیرقانونی آمریکا در تقابل با سپاه پاسداران ازجمله دلایل افزایش تقاضا و رشد قیمت دلار بوده است. از نظر آنها این موضوع نشان‌دهنده آن است که سطح تنش‌ها بین آمریکا و ایران به‌زودی پایین نخواهد آمد.
بهزاد صمدی، یک کارشناس بازار سرمایه در این‌باره در کانال تلگرامی‌اش نوشت: همانطور که در گذشته گفته بودم احتمال رشد قیمت دلار از اواخر فروردین تا اردیبهشت‌ماه وجود دارد و این موضوع با اقدامات تازه و غیرقانونی آمریکا درخصوص قرار‌دادن نام سپاه در فهرست گروه‌های تروریستی ابعاد تازه‌ای گرفته و باید شاهد اتفاق‌های آینده باشیم.

نقش درهم امارات
 با این حال برخی فعالان بازار معتقدند علت رشد قیمت دلار، اقدامات تازه آمریکا نیست و علت اصلی افزایش قیمت درهم است؛ زیرا قیمت دلار تابع قیمت درهم امارات است و نرخ برابری ریال در برابر دلار با نرخ برابری ریال در برابر درهم همبستگی دارد. از ۳‌روز گذشته تقاضاهای عمده‌ با نرخ‌های پیشنهادی بالایی برای خرید درهم با ریال ایران در دوبی به‌وجود آمده و با توجه به تأثیر بالای درهم بر بازار ایران، افزایش قیمت‌ها در بازار داخل را در پی داشته است. این سیگنال یا علامت افزایش نرخ درهم از دوبی، نرخ ارز در بازار داخل را در مسیر افزایش قرار داده است؛ درحالی‌که در عمل معامله‌ای انجام نشده و درهمی وارد نشده است.

مقدار عرضه ارز
از طرف دیگر برخی تحلیلگران براساس مشاهدات میدانی استدلال می‌کنند مقدار عرضه ارز در بازار کمتر از تقاضاست و این به عاملی برای رشد تبدیل شده است. به گفته فعالان، حجم اسکناس نقدی ارز  از روز دوشنبه در بازار پایین آمده و فقط عرضه‌کننده بازار، صرافی‌های منتخب بانکی بودند. درواقع در روزهای اخیر صرافی‌های بانکی بیشتر از آنکه جهت‌دهنده‌ای به قیمت بازار باشند، خود دنباله‌روی روند بازار بوده‌اند. هنوز مشخص نیست این کاهش عرضه ارز از مسیر کانال‌های بانک مرکزی ناشی از کمبود اسکناس در ابتدای سال است یا دلایل دیگری دارد. بانک مرکزی در سال ۹۶ معادل ۴۱ میلیارد و ۳۴۴ میلیون دلار ارز در بازار بین‌بانکی تزریق کرده است. این میزان فروش ارز متعلق به بانک مرکزی در مقایسه با سال ۹۵ معادل ۱۹ درصد رشد را نشان می‌دهد. گمان می‌رود در سال 97هم میزان ارز تزریقی به بازار توسط بانک مرکزی همین مقدار رشد داشته اما مشخص نیست با توجه به محدودیت‌هایی که امسال در فروش نفت خام وجود دارد آیا بانک مرکزی توان اجرایی لازم برای تامین ارز مورد نیاز و کنترل بازار را در اختیار دارد یا خیر. در همین رابطه وحید شقاقی‌شهری، استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی گفت: صادرات نفت ایران با کاهش شدید روبه‌رو شده و تقریبا به ۸۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است.
شقاقی‌شهری عامل دیگر نوسان بازار را اجرا ‌نشدن طرح اصلاحات ساختاری دانست و افزود: هر اندازه از اصلاحات ساختاری دور شویم وضع همین خواهد بود. در سال گذشته ۱۳‌میلیاردتومان ارز با نرخ ۴۲۰۰‌تومانی به واردکنندگان داده شد که نیمی از آن تاراج شد. در مجموع می‌توان گفت واردات کالاهای غیراساسی، بازنگشتن ارز حاصل از صادرات و اجرا نشدن اصلاحات ساختاری به شرایط کنونی بازار ارز منجر شده است. او ادامه داد: باید توجه داشت که از تقریباً ۴۲ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی فقط ۱۰ میلیارد دلار آن برگشته است؛ بنابراین با وجود تراز تجاری مثبت، تراز ارزی کشور با کسری مواجه است که مسئله و دغدغه مهمی محسوب می‌شود.
رضا خادمی، یک تحلیلگر بازار‌های مالی هم در این‌باره گفت: چنانچه مشکلات سیاسی تداوم پیدا کند و فروش نفت هم دچار مشکل شود، قیمت دلار افزایش می‌یابد. هم‌اکنون 3کشور از 8کشوری که از معافیت برای خرید نفت ایران برخوردار شده بودند، مقدار خرید نفتشان را از ایران به صفر رسانده‌اند و کره‌جنوبی هم در حال آزمایش نفت آمریکاست و اینها خبرهای خوبی را به بازار ارز مخابره نمی‌کند؛ بنابر‌این افزایش قیمت دلار جای تعجب ندارد.

قیمت دلار به کدام سو خواهد رفت
با وجود رشد 1700تومانی قیمت هر دلار از اول سال تاکنون بخش زیادی از تحلیلگران بر این باورند که احتمال رشد بیشتر قیمت‌ها هم وجود دارد؛ مگر اینکه بانک مرکزی کنترل بیشتری بر بازار داشته باشد. به گفته وحید شقاقی‌شهری قیمت دلار در سال ۹۸ بین کانال ۱۳ تا ۱۵ هزار تومان در نوسان خواهد بود؛ یعنی بین این 2کانال حالت رفت و برگشت خواهد داشت. رضا خادمی هم گفت: قیمت دلار طبق یک رویه به اندازه تورم رشد می‌کند؛ بنابراین با توجه به اینکه در سال‌جاری تورم در محدوده 25تا 30درصد خواهد بود، احتمال رشد قیمت دلار تا این محدوده وجود دارد.
بهزاد صمدی با بیان اینکه رشد کنونی قیمت دلار حرکت به سمت سقف قبلی از نظر تکنیکال است، نوشت: به اعتقاد من هر چه به اردیبهشت‌ماه نزدیک‌تر شویم پتانسیل عبور قیمت دلار از مرز 15هزار تومان بیشتر می‌شود اما باید منتظر اتفاقات دیگر  ازجمله تحریم نفتی و fatf و تنش‌های دیگر در روابط سیاسی باشیم.
صمدی با بیان اینکه باید برجام را عملا تمام‌شده تلقی کرد، گفت: در شرایطی که همچنان تعهدات به برجام باقی بماند و fatf هم تصویب شود، شاید شرایط متفاوت‌تری رقم بخورد. با وجود این تحلیل‌ها برخی دیگر از تحلیلگران بر این باورندکه قیمت دلار در روزهای آینده با اصلاح مواجه خواهد شد. از نظر آنها، بازاری که بدون اصلاح قیمت افزایش پیدا می‌کند، خطرناک است و هر لحظه ممکن است معامله‌گران را با ضررهای هنگفتی مواجه کند. در نتیجه این دسته انتظار دارند معامله‌گران حرفه‌ای برای جلوگیری از این خطر، بخشی از خریدهای خود را به فروش برسانند.
سالار صفایی یک تحلیلگر بازار مالی در این‌باره گفت: با وجود همه خبر‌های بدی که وجود دارد به اعتقاد من قیمت دلار تا پایان سال‌جاری در نهایت به محدوده سقف قبلی خواهد رسید و ما در سال‌جاری رشد و جهش چندبرابری نه فقط در قیمت دلار بلکه در قیمت سکه هم نخواهیم داشت. به گفته او، ظرف روز‌های آینده بازار ارز کنترل خواهد شد و دوباره به کانال 12هزار تومان باز خواهد گشت.



   اقدام آمریکا تأثیر پایداری بر بازارها ندارد

عبدالناصر همتی در یادداشتی اینستاگرامی نوشت: اقدام اخیر دولت آمریکا در رابطه با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، آخرین نشانه شکست سیاست آن کشور در فشار علیه ملت ایران و تحریم‌های مالی و پولی طی یک‌سال گذشته، به خصوص شکست سنگین دهه اول فروردین‌۹۸ است و اگر امید جدی به موفقیت سیاست‌های گذشته داشت، طبیعتا به این کار خطرناک متوسل نمی‌شد. بانک مرکزی به همراه دولت برنامه‌های خود ازجمله دسترسی‌های ارزی پایدار، ایمن و تحریم‌ناپذیر را با قدرت پیش می‌برد و این اقدام نیز تأثیر پایداری در بازارها ندارد. لیکن، همانگونه که قبلا تأکید کردم از چند روز پیش مراکزی به پیشواز رفته و با القای جو روانی برای افزایش نرخ ارز، به‌تدریج عمدتا در کانال‌های اعلام نرخ، قیمت‌های بالاتر برای ارز اعلام شد. بانک مرکزی در بازار ارز حضور جدی دارد و همچون گذشته توصیه به توجه مردم عزیز به ریسک این بازار است. تمامی تلاش بانک مرکزی استمرار پایدار ثبات اقتصادی کشور در این دوره‌ گذار تحریم‌ها و ایجاد بستر مناسب برای رونق تولید و شکوفایی اقتصاد است.