چگونه شهرمان را بسازیم؟

سیف‌الله صمدیان ؛ عکاس، فیلمساز



شاید در این مجال کوتاه که یادداشتی چند خطی است، چندان نتوان به شرح و بسط شهری که دوستش داشته باشیم بپردازیم. طبیعتا غیرممکن به‌نظر می‌رسد چون اگر می‌شد در این مجال نسخه‌ای درباره بهسازی و اصلاح منظر شهری پیچید، بی‌شک شهر زیبا و آرامی داشتیم. اما اگر بخواهم از ایده‌آل‌ها برای داشتن شهری زیبا و امن بگویم باید به نخستین مولفه آن که آرامش درونی هر فرد است، اشاره کنیم. این آرامش درونی از اجتماع، اقتصاد سالم و روابط انسانی سالم در جامعه ناشی می‌شود. اما اگر هر یک از این موارد دچار اختلال شود یا درباره آن کوتاهی صورت بگیرد، تأثیر مستقیم در نگاه شهروندان به شهر خواهد داشت. به‌طور خلاصه، این کافی نیست که مسئولان زیباسازی شهر و مدیران شهری در جای درست خود نشسته باشند، ما در شهر، نیازمند آن هستیم که هماهنگی درستی بین مسئولیت با نداشته‌ها و داشته‌های واقعی‌مان برقرار شود؛ رابطه‌ای توامان با حسی انسانی، سلیقه و فرهنگ بصری قوی. این جدای از آن فرهنگ ترافیکی، رفتاری و... است که هر شهر به آن نیاز دارد.

در فراخوان مسابقه عکسی که سازمان زیباسازی شهر تهران اخیرا برگزار کرد و من نیز یکی از داوران آن بودم، متوجه شدم که با کمک انقلاب دیجیتال، دوربین‌ها و موبایل‌ها، بخشی از تلاش‌هایی که در شهر تهران انجام شده تا زشتی‌های معمول بصری را مغلوب کند، تصویر شده است، اما با واقعیت دلخواه نیز فاصله دارد. امیدوارم همه ما با رسیدن به آرامش و آزادی درونی و رفتار شهروندی مناسب چنین خواسته‌هایی را به آمال دست‌نیافتنی بدل نکنیم. این آرامش درونی که درباره آن سخن گفتیم امری نیست که کسی بتواند آن را ببخشد یا سلب کند. این آرامش و آزادی، مولفه‌های بسیار شخصی هستند که انسانی را دمکرات کرده و احساسات انسان‌دوستانه او را نسبت به همنوعانش قوی‌تر خواهد کرد. چنین فرد انسان‌دوستی، نه‌تنها حضورش در جامعه‌ای که با او سر و کار دارد، امنیت ایجاد می‌کند که باعث خواهد شد تعاملش با دیگران، شهر و هر آنچه در آن است، حس بهتری منتقل کند. ارتباط درونی سالم در تک‌تک ما باعث خواهد شد شهر بهتری داشته باشیم. این را درنظر بگیریم که مسئولان و مدیران شهری نیز در این دسته افراد قرار می‌گیرند و خارج از این دایره نیستند.

آثار بسیاری در شهر وجود دارد چه به شکل نقاشی، مجسمه و چیدمان یا طراحی، مبلمان شهری و... که یا بسیار حرفه‌ای و پیشرفته‌ ساخته شده‌اند یا سطحی و ابتدایی هستند. این دوگانگی اما به مرور زمان و ارتقای سواد بصری جامعه و تلاش مسئولان فرهنگی و هنری زیباسازی و شهرداری مرتفع خواهد شد. فاصله‌ها برداشته می‌شود و کم‌کم به لذت بصری در تک تک شهروندان بدل خواهد شد، به شرط آنکه همه ما در ایجاد و زنده‌ نگه‌داشتن چنین احساس‌هایی در خود تلاش کنیم.