لتونی؛ کشوری در حال ناپدیدشدن

ترجمه| حمیدرضا خطیبی:

ریگا آتیس‌ سیانتیس به‌عنوان یک سفیر، شرح‌وظایفی غیرمعمول دارد. این دیپلمات لتونیایی مسئول روابط با ملت دیگری نیست بلکه وظیفه رسیدگی به اوضاع لتونیایی‌های مهاجر را در سایر نقاط اروپا بر عهده دارد.

شغل سیانتیس رسیدگی به مهاجرت گروهی مردم کشورش به اروپا در پی پیوستن لتونی به اتحادیه اروپاست. از زمان الحاق این کشور کوچک واقع در شمال‌ شرق قاره به اتحادیه، نزدیک به یک‌پنجم لتونیایی‌ها راهی ممالک ثروتمندتر اروپایی مانند بریتانیا، ایرلند و آلمان شده‌اند.

در سال2000 جمعیت لتونی حدود 2/38 میلیون نفر بود اما در ابتدای امسال، جمعیت این کشور حدود 1/95 میلیون نفر برآورد شد. هیچ کشور دیگری شاهد چنین کاهش جمعیت سریعی نبوده است (جمعیت لتونی طی این مدت 18/2درصد کاهش یافته)! موارد نزدیک به لتونی شامل لیتوانی ـ همسایه آن هم در حال انقباض و کوچک‌شدن این کشور ـ (با کاهش 17/5درصدی) و گرجستان در ماورای قفقاز (با 17/2درصد کاهش جمعیت) است.

سیانتیس در مصاحبه‌ای با ما در دفتر کوچکش واقع در ساختمان باشکوه وزارت امور خارجه لتونی در ریگا ـ پایتخت ـ در این باره می‌گوید: «واقع قضیه این است که ما داریم جمعیت خود را از دست می‌دهیم». به‌طور قطع، اقتصاد تنها عامل مهاجرت لتونیایی‌ها و تسریع در روند کاهش جمعیت این کشور نیست. نرخ پایین زادوولد و نرخ بالای مرگ‌ومیر در این سرزمین واقع در حاشیه جنوبی دریای بالتیک نیز از عوامل اصلی در این زمینه محسوب می‌شود. به گفته سیانتیس، نتیجه نهایی چنین وضعیتی تهدید کارایی دولت لتونی است. به عبارت دیگر، ما دیگر در حد کافی، سرباز یا حتی مالیات‌دهنده نخواهیم داشت.

اتو اوزولس ـ روزنامه‌نگار و مفسر سرشناس تلویزیونی ـ در این باره می‌گوید: «لتونی از پیش از این، با تراکم جمعیتی اندک، دست‌وپنجه نرم می‌کرده است و با این آهنگ رشد جمعیت، ما تا 50سال دیگر یا همین حدود، دیگر ملتی به نام لتونی نخواهیم داشت. زمان برای ملت ما «تنها 5دقیقه به نیمه‌شب است» (اشاره به پایان کار این ملت).

شدیدترین مصداق کاهش جمعیت لتونی را در لاتگاله ـ فقیرترین منطقه این کشور واقع در مرز لتونی با روسیه ـ می‌توان مشاهده کرد. متوسط دستمزد در لتونی در حد ماهانه 670یورو است اما در لاتگاله این رقم به نصف می‌رسد. الکساندر روبه ـ روزنامه‌نگار ساکن این منطقه ـ خاطرنشان می‌کند: «دستمزدها در این بخش از کشور در حد شوخی‌است. آیا تعجبی دارد که مردم اینجا را ترک ‌کنند؟».

برخی جوانان منطقه راهی ریگا شده‌اند که جمعیتش (هم‌اکنون 640هزار نفر) مدتی‌است پس از کاهشی طولانی‌مدت، اندکی افزایش یافته. ساختمان‌های خالی در دائوگاپیلس ـ مرکز منطقه ـ حالت شهری نیمه‌متروکه به آن بخشیده است.

روبه در این ‌باره می‌گوید: «[مهاجرت از اینجا] کار بسیار ساده‌ای‌است؛ مرزها بازند، اطلاعات درباره زندگی در دیگر کشورهای اروپایی در دسترس همه قرار دارد و مردم نیز چنین می‌کنند؛ اینجاست که شاهد خروج جمعیت به مقاصدی مانند انگلیس، ایرلند یا آلمان هستیم». مهاجران، جز برای دیدن اعضای خانواده‌شان، دیگر بازنمی‌گردند.

ایروسیک کراسوتوسیک 22ساله که چند سال پیش منطقه را به قصد بریتانیا ترک کرده، اینک برای دیدن خواهرش به شهر بازگشته است. وی در پاسخ به این پرسش که پس از برگزیت، چگونه با آنها در انگلیس برخورد می‌شود می‌گوید: «شرایط اینجا (لتونی) بسیار بد است. البته بسیاری از بریتانیایی‌ها نیز ما را دوست ندارند».

مردمی مانند کراسوتوسیک دیگر از ولادیسلاو استانکوویچ ـ مدیر خوش‌بین و مسئول توسعه منطقه لاتگاله ـ قطع امید کرده‌اند. وی در گفت‌وگو با ما اصرار دارد: «اینجا هم ما شغل داریم. اساسا هر کسی که دنبال کارکردن باشد، در اینجا از فرصت کار و اقامت برخوردار خواهد بود».

او در عین حال که از افزایش سطح دستمزد خبر می‌دهد، می‌پذیرد که هم‌اکنون میزان دستمزد، پایین است. استانکوویچ با اشاره به برگزاری مانورهای نظامی ناتو و روسیه در این منطقه طی یک سال اخیر می‌گوید: «وقتی تا این حد صحبت از جنگ است ـ حالا واقعی یا غیرواقعی ـ خب مردم جذابیتی در اینجا نمی‌بینند که بخواهند بمانند. این وضعیت همچنین مانع از سرمایه‌گذاری خارجی می‌شود».

البته نشانه‌هایی دال بر اینکه اندکی از شدت موج مهاجرت کاسته شده، وجود دارد. بر اساس آمار اداره مرکزی آمار لتونی، شمار کسانی که در سال گذشته به کشور بازگشته‌اند 40درصد کسانی بوده که لتونی را ترک کرده بودند. این رقم طی 3سال پیش از آن، حدود 26 تا 37درصد بوده است.

اسولتا لونسکا که چند سال پیش با هدف راه‌اندازی یک باشگاه آمادگی جسمانی به لتونی بازگشت در این ‌باره تصریح می‌کند: «بسیاری از جوانان این اطراف فکر می‌کنند که پول‌درآوردن در خارج، کار آسانی‌است. من می‌کوشم که به آنها توضیح بدهم ساختن زندگی جدیدی در یک کشور خارجی دشوارتر از آن است که آنان تصور می‌کنند».

او همچنین تلاش دارد به مهاجران بالقوه بفهماند زندگی، فراتر از پول‌درآوردن است؛ «به خاطر اینکه توانسته‌ام در کشور خودم و جایی که به دنیا آمده‌ام روی پای خودم بایستم، به خودم افتخار می‌کنم»؛ با این حال، حتی او نیز می‌پذیرد که مردم همچنان به ترک کشور ادامه می‌دهند.

منبع: Politico 5ژانویه2018