مشترک مورد نظر‌در‌حال مکالمه است

خدیجه نوروزی

برنامه هر روزش بود؛ صبح به صبح هنوز پلک‌هایش باز نشده سراغ دفترچه تلفن می‌رفت. گوشی را برمی‌داشت و شماره‌ها را به‌ترتیب می‌گرفت. پدر و مادر پیر و 7خواهرش تقریبا به این تماس‌های روزانه عادت داشتند و می‌دانستند تا جواب ندهند دست از سرشان برنمی‌دارد. در مکالمه تلفنی زبانزد عام و خاص بود و هر کس که به‌دنبال اطلاعات بود اول سراغ فریده‌خانم را می‌گرفت؛ چرا که گیرنده‌هایی بسیار قوی برای دریافت اطلاعات و مخابره آنها داشت. اگر کسی بدون اطلاع قبلی تماس می‌گرفت دچار دردسر می‌شد زیرا باید ساعت‌ها پشت‌خط ارتباطی به‌دلیل مشغول‌بودن می‌ماند و در نهایت به دادن یک پیامک اکتفا می‌کرد. هر تماس تلفنی با هر یک از اعضای خانواده و دوستان بیراه نگویم حدود 2ساعت بی‌وقفه طول می‌کشید و به محض یک استراحت کوتاه تماس بعدی برقرار می‌شد. تلفن شده بود تنها دلخوشی تنهایی‌هایش. نگران هزینه‌ها هم نبود چون راه‌های دررو برای نپرداختن هزینه را خوب بلد بود و ترفندهای زیادی را برای استفاده از مکالمات رایگان به‌کار می‌برد. یک سالی می‌شود که از ایران مهاجرت کرده و در کمال تعجب عده زیادی را در بی‌خبری گذاشته.

با اینکه فریده‌خانم نیست اما سنگرش خالی نیست و عده زیادی هستند که این مسیر را مجدانه دنبال می‌کنند و همراهان پر و پاص قرص تلفن‌اند. البته در مقابل، عده‌‌ای هم هستند که باید آنها را کشان‌کشان پای تلفن آورد و دوکلمه از زیر زبانشان حرف کشید. حتما دلایلی در پس این نوع شیوه ارتباطات وجود دارد که بسیاری از ما از آن بی‌اطلاعیم. مهدی رحیمی تحلیل‌گر، پژوهشگر و مدرس ارتباطات و رسانه در گفت‌وگو با درنگ توجه ما را به نکاتی جلب می‌کند که خواندنی است.

 دلیل این همه پرحرفی عده‌ای پشت تلفن چیست؟

در بحث ارتباطات با چندین شخصیت روبه‌رو هستیم؛ شخصیت‌هایی که تعیین‌کننده سبک زندگی افراد است و بستگی دارد که چه افرادی درپشت خط تلفن ارتباط را برقرار کرده‌اند؛ به‌عنوان مثال اگر شخصیت‌های اجتماعی و احساسی مقابل هم قرار بگیرند ما با یک ارتباط تلفنی طولانی‌مدت و پربار مواجه خواهیم شد.

 چرا؟

چون شخصیت‌های اجتماعی معمولا شروع‌کننده ارتباطات، خوش‌صحبت و پر‌انرژی هستند. شخصیت‌های احساسی نیز شنونده‌های خوبی هستند، به‌شدت نوعدوست و سنگ صبورند. اولی تمایل به صحبت دارد و دومی پذیرنده این مکالمه است.

 آقایان معتقدند که زنان بیش از آنها اهل ارتباطات تلفنی و حرف‌زدن هستند. آیا همینطور است؟

سن و سال، نژاد و جنسیت در میزان مکالمات افراد در سراسر دنیا تأثیر‌گذار است. خب معمولا تعداد شخصیت‌های اجتماعی و احساسی در زنان بیش از مردان است. البته این به این‌معنا نیست که آقایان کمتر ارتباط تلفنی برقرار می‌کنند. بستگی به نوع شخصیت‌شان دارد. اگر فرد جزو شخصیت‌های بدون ارتباط باشد معمولا اهل ارتباط تلفنی نیست مگر در حد رفع ضرورت.

ولی غالبا مکالمه تلفنی بیشتر آقایان کوتاه‌تر است؟

بخشی از این شکل ارتباطات علاوه بر شخصیت افراد به نوع فرهنگ جامعه ما نیز بازمی‌گردد. مثلا بسیاری از آقایان در تماس با همسرشان سعی می‌کنند ارتباطی کوتاه برقرار کنند.

 و دقیقا همین جاست که بسیاری از بانوان از این مسئله شکایت دارند.

بله درست است. بسیاری از مردان براساس فرهنگ غلطی که در جامعه گسترش یافته از بروز احساسات‌شان خودداری می‌کنند و در مواقعی آن را برعکس جلوه می‌دهند. در ارتباطات تلفنی نیز همینطور است.

یعنی برای همسرشان نقش بازی می‌کنند؟

بله. برخی از این مردان تلفن‌گریز و جزو شخصیت‌های بدون ارتباط نیستند و ممکن است شخصیت اجتماعی داشته باشند اما پرستیژ رفتارشان با همسرشان طوری است که تمایل به نقش بازی‌کردن دارند و می‌خواهند ادای شخصیت‌های بدون ارتباط و گریزپذیر را در ارتباط تلفنی در بیاورند. استدلال چنین افرادی هم این است که اگر توجه بیش از حد اندازه به طرف مقابلشان در ارتباط‌های تلفنی نشان دهند وی پررو خواهد شد که متأسفانه ریشه در فرهنگ و سنت‌های غلط دارد و بسیار متداول است. اگر شخصیت مقابلش وسواسی هم باشد تنش ایجاد می‌کند. به‌عنوان مثال مدام می‌گوید: «چرا زنگ زدم جواب ندادی؟» اینجاست که زندگی زناشویی در هر سطحی باشد به آتش کشیده می‌شود(با خنده).

آیا برقراری ارتباط و مکالمات، استاندارد خاصی دارد؟

بله. تماس‌های مکرر و طولانی‌مدت معمولا برای فرد شنونده خسته‌کننده است؛ نکته‌ای که برخی از بانوان در تماس‌های تلفنی با همسرانشان به آن توجه نمی‌کنند و البته بر عکس آن نیز صادق است.

 علت تماس‌های مکرر چیست؟

خب دلایل متفاوتی دارد. می‌تواند گاهی از سر عشق و دوست داشتن باشد و گاهی برای زیره ذره‌بین گذاشتن و چک‌کردن طرف مقابل که معمولا بین کسانی که روابط عاطفی دارند رایج است. گاهی هم صرفا برای گذران وقت است که معمولا بانوان خانه‌دار و سالمندان تمایل زیادی به برقراری این شیوه راحت دارند و از هر دری سخن می‌گویند.

چه می‌شود که تماس‌های تلفنی برای افراد آزار‌دهنده جلوه می‌کند؟

ناشی از عدم‌شناخت شخصیتی است. اگر فرد اجتماعی با شخصیت بدون ارتباط بخواهد مکالمه طولانی‌مدتی داشته باشد قطعا مکالمه برای هیچ‌یک از طرفین لذتبخش نخواهد بود چون شنونده تا 5دقیقه اول پذیرای سخنان شماست. مدیریت ارتباط تلفنی را خیلی از ما بلد نیستم. درحالی‌که باید بدانیم هدفمندی و برنامه‌ریزی در مدیریت این شیوه ارتباط بسیار مهم است. بسیاری از تماس‌های کاری، مراودات مالی و تجاری و حتی روابط اجتماعی افراد هدفمند است و زمان تحت کنترل. اما برخی موارد نیز هست که فارغ از محیط‌های اجتماعی بحث زمانبندی وجود ندارد و ممکن است دلتان بخواهد ساعت‌ها بی‌هدف با شخص مورد نظرتان تلفنی صحبت کنید. البته در اینگونه موارد باید به شخصیت طرف مقابل و شرایط محیطی وی توجه کنید.

 داشتن چنین مهارتی نیازمند یادگیری است؟

بله. دوره‌های آموزشی «ارتباط مؤثر» و «مهارت گفت‌وگو» یا «فنون مذاکره» روی چنین موضوعاتی متمرکز هستند. متأسفانه نبود چنین مهارتی بسیار آسیب‌رسان شده؛ به‌ویژه در ارتباطات عاطفی.

 افرادی که حال و حوصله تبادل اطلاعات از طریق پیامک و تصویر را ندارند در کدام دسته جای دارند؟

این افراد شخصیت‌شان شنیداری(سمعی) است.

از طریق ارتباط تلفنی بسیار راحت‌تر می‌توانند با افراد ارتباط برقرار کنند تا اینکه بخواهند از طریق پیامک یا تصویر با مخاطبانشان ارتباط بگیرند و گفت‌وگوی صوتی را به راحتی در ذهن می‌سپارند.

 تأثیرگذاری از صوت در یک ارتباط چند درصد است؟

تأثیرگذاری کلام 3بخش دارد: بخش اول کلمات و نوشتار است که 7درصد در ارتباطات تأثیر مثبت دارد. تأثیرگذاری صوت 38درصد و زبان بدن 55درصد مابقی را به‌خود اختصاص می‌دهد. بنابراین کسی که ارتباط تلفنی برقرار می‌کند 38درصد می‌تواند مخاطبش را تحت‌تأثیر قرار دهد. پس قطعا ابزار قوی‌تری نسبت به چت و مکالمات نوشتاری است.

شیوه ارتباط تلفنی در کشورهای دنیا چقدر به‌هم نزدیک است؟

مولفه‌های فرهنگی و تاریخی در سبک‌های ارتباطی و تاریخی مردم بسیار مؤثر است. کشورهای شرقی به‌خصوص ایران گفتمان بیشتری را در ریشه تاریخی خود دارا هستند و تمایل بیشتری به ارتباطات دارند اما در کشورهای اروپایی و پیشرفته کمیت ارتباط کمتر و چهارچوب‌مدارتر می‌شود. آنها غالبا کم گوی و گزیده گوی هستند.

 از کجا می‌توانیم متوجه شویم که طرف مقابلمان چقدر به شنیدن صحبت‌هایمان تمایل دارد؟

باید به‌دنبال اشتراکاتمان با شخص مورد‌نظرمان بگردیم. هر چه این اشتراکات بیشتر باشد به همان اندازه گفت‌وگوی بین ما با فرد مورد نظر موفقیت‌آمیز‌تر خواهد بود.

* مولفه‌های فرهنگی و تاریخی در سبک‌های ارتباطی و تاریخی مردم بسیار مؤثر است. کشورهای شرقی به‌خصوص ایران گفتمان بیشتری را در ریشه تاریخی خود دارا هستند و تمایل بیشتری به ارتباطات دارند اما در کشورهای اروپایی و پیشرفته کمیت ارتباط، کمتر و چهارچوب‌مدارتر می‌شود. آنها غالبا کم گوی و گزیده‌گوی هستند