امواج خزر در بهارستان

اشکان جهان‌آرای|  ساری-خبرنگار:



ماجرای انتقال آب دریای خزر به استان سمنان هرچند وقت یک‌بار جنجالی به‌پا می‌کند؛ گاهی براساس پیگیری‌های نمایندگان استان، گاهی بنا به اظهارات رئیس‌جمهوری در مورد این پروژه و گاهی هم مانند جلسه علنی صبح چهارشنبه به علت اعتراض نمایندگان مازندران به اجرای این پروژه. چهارشنبه 8 اسفند که نمایندگان مجلس در حال بررسی پیشنهادهای الحاقی به تبصره 15 لایحه بودجه سال 1398 بودند، «سیدعلی ادیانی‌راد» نماینده قائمشهر، جویبار و سوادکوه برای بیان پیشنهادی مبنی بر ممنوعیت انتقال آب از دریای خزر به فلات مرکزی اقدام کرد که این پیشنهاد با مخالفت «علی مطهری» نایب‌رئیس مجلس که چهارشنبه ریاست مجلس را به عهده داشت، مواجه شد. همین مخالفت بحث و جنجال در صحن مجلس ایجاد کرد و سبب شد که نمایندگان مازندران به حمایت از ادیانی‌راد به بالای جایگاه بروند. 

قرار گرفتن نمایندگان مازندران در کنار مطهری و اعتراض به اجازه ندادن او بابت بیان این پیشنهاد نیز واکنش مطهری را در پی داشت و او برای متفرق کردن نمایندگان مازندران، «محمد دامادی» نماینده ساری را با دست به عقب هدایت کرد. این اقدام مطهری شدت اعتراضات نمایندگان مازندرانی را افزایش داد و نمایندگان گیلان را نیز به جمع معترضان اضافه کرد. واکنش بعدی نمایندگان مازندران اقدام به ترک صحن مجلس بود که با وساطت تعدادی از نمایندگان رخ نداد و نمایندگان به جایگاه خودشان برگشتند.

البته مطهری نیز بابت واکنش خود نسبت به دامادی در صحن علنی عذرخواهی و دلیل این واکنش را شلوغ شدن اطراف خود عنوان کرد. ضمن این‌که دیدگاه مطهری برای مخالفت با طرح پیشنهاد ادیانی‌راد، اشکال آیین‌نامه‌ای پیشنهاد بود. مطهری معتقد بود که پیشنهاد ادیانی‌راد، نوعی قانون‌گذاری دائمی است و ماهیت بودجه‌ای ندارد. به اعتقاد مطهری، ادیانی‌راد باید در این جلسه پیشنهادی برای صرف بودجه این پروژه در محل دیگر ارائه می‌داد و این‌که طرح به طور کامل ممنوع اعلام شود را شورای عالی آب باید تشخیص دهد و نماینده هم می‌تواند پس از پایان بررسی تبصره‌ها پیشنهاد خود را مطرح کند.

ماجرا به همین‌جا ختم نشد؛ نمایندگان مازندران دقایقی بعد از بازگشتن به جایگاه خود، در گوشه‌ای از صحن جمع شدند و تصمیم به خروج از جلسه علنی گرفتند. اقدامی که باز هم واکنش مطهری را در پی داشت و سبب شد او با بیان این پرسش که «علت بی‌نظمی شما چیست؟» بار دیگر تاکید کند این پیشنهاد پس از پایان بررسی تبصره‌ها قابل طرح است. اعتراضات نمایندگان مازندران که واکنش موافق نمایندگان گیلان را به همراه داشت، لحظاتی بعد با واکنش مخالف نمایندگان سمنان مواجه شد.


نتیجه معکوس

این اتفاقات سبب شد که جلسه صبح چهارشنبه تا حد زیادی تحت‌‌الشعاع بحث انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی قرار بگیرد. در حالی که کمیسیون تلفیق بودجه سال 1398 حدود یک ماه پیش با اجرای طرح انتقال آب دریای خزر موافقت کرد، نمایندگان مازندران تلاش می‌کردند که سایر نمایندگان را برای خارج کردن این پروژه از بودجه سال آینده همراه کنند، اما تنش ایجاد شده در مجلس نتوانست نمایندگان مخالف اجرای پروژه را به هدف اصلی‌شان برساند. نماینده بابل در مجلس نیز با اشاره به پیشنهاد حذف پروژه و مصوبه بودجه آن در دستور کار قرار داشت، معتقد است که روش نامناسبِ دفاع از حذف مصوبه و رویکرد سیاسی یکی از نمایندگان در دفاعیه، سبب شد که این پیگیری به نتیجه نرسد، به همین دلیل بخش عمده‌ای از نمایندگان مجلس، در فرایندی معکوس، به مخالفان حذف پروژه تبدیل شدند.

«علی نجفی خوشرودی» که همراه با سایر نمایندگان استان‌های شمالی در جلسه فوق‌العاده‌ تشکیل شده گوشه‌ای از صحن حضور داشت و پس از آن نیز با نمایندگان برای اعتراض به دفتر «علی لاریجانی» رفت، بر این باور است که با توجه به حواشی پیش آمده در مجلس، فعلا راهی برای حذف پروژه از بودجه سال آینده وجود ندارد و باید با روشی عاقلانه چاره‌اندیشی کرد.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه مجلس شورای اسلامی با تاکید بر این‌که از روش‌های احساسی و جنجالی نتیجه‌ای به دست نمی‌آید، تاکید کرد که با چنین مسائلی باید به طور کاملا فنی و تخصصی برخورد کرد و نمی‌توان با رویکرد غیرفنی نسبت به اجرای این پروژه، نمایندگان مجلس را برای مخالفت با پروژه یا ممنوعیت اجرای آن همراه کرد.

نجفی خوشرودی استمرار مخالفت نهادهای مدنی و غیردولتی و نخبگان و تشریح و بیان پیامدهای منفی اجرای این پروژه از سوی متخصصان را مهم برشمرد و اظهار امیدواری کرد که این پروژه با به‌کارگیری دلایل علمی و فنی و پیگیری نمایندگان حذف یا تعدیل شود.


مخالفت تکراری نمایندگان

نمایندگان مازندران تاکنون بارها به بهانه‌های مختلف با اجرای این پروژه مخالفت کرده‌اند، اما به نظر می‌رسد که مخالفتشان هنوز راه به جایی نبرده است. 
«عبدالله رضیان» دیگر نماینده قائمشهر، جویبار و سوادکوه در مجلس معتقد است که انتقال آب خزر به سمنان شدنی نیست و حتی بدنه کارشناسی وزارت نیرو و محیط‌زیست نیز با این طرح مخالف هستند.
دیگر نماینده مازندرانی در مجلس نیز 18 دی در صحن علنی مجلس به بلامانع اعلام شدن انتقال آب خزر به سمنان از سوی رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست واکنش نشان داد. استناد «قاسم احمدی لاشکی» به حذف شدن ردیف بودجه این طرح در بودجه سال 1397 بود، اما کمیسیون تلفیق بودجه سال 1398 با بودجه این پروژه موافقت کرده است.

 «عزت‌الله یوسفیان‌ملا» نماینده آمل در مجلس نیز در صحن علنی مجلس در تذکری شفاهی به نگرانی مردم مازندران بابت پیگیری‌های دولت برای اجرای پروژه انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی اشاره کرد. 
«ولی‌الله نانواکناری» نماینده بابلسر و فریدونکنار هم معتقد است که مازندران با انتقال آب خزر با بحران‌های شدید محیط زیستی روبه‌رو می‌شود. «علی محمد شاعری» نماینده شرق مازندران نیز اجرای این پروژه را تکرار فاجعه دریاچه ارومیه می‌داند و معتقد است که در صورت اجرای این پروژه، استان‌های دیگر نیز خواهان بهره‌گیری از آب خزر می‌شوند و این دریاچه به تدریج خشک خواهد شد. 

به گفته «علی‌اصغر یوسف‌نژاد» نماینده ساری و عضو هیات رئیسه مجلس نیز اجرای این طرح خیانتی آشکار به محیط‌زیست مازندران است و پیامدهای جبران‌ناپذیری به دنبال دارد. جو اجتماعی مازندران نیز مخالفتی آشکار با اجرای این طرح دارد. با این حال به نظر می‌رسد که موافقان اجرای پروژه انتقال آب خزر به سمنان توانسته‌اند فشار بیشتری برای باقی ماندن پروژه در دستور کار دولت و مجلس وارد کنند.


پرونده‌ای که بسته نشد

نکته مهمی که در مخالفت با اجرای طرح انتقال آب خزر به فلات مرکزی ایران وجود دارد، وجود نداشتن ساز و کار علمی و آکادمیک برای مخالفت است. 
با این‌که کارشناسان زیادی نسبت به عواقب اجرای این طرح هشدار داده‌اند و سال‌هاست که در مورد آن بحث‌هایی مطرح می‌کنند، تقریبا هیچ سندی به عنوان مجموعه‌ای از مطالعات علمی و فنی برای اثبات زیان‌آور بودن پروژه برای محیط‌زیست و حتی پیامدهای اجتماعی آن وجود ندارد. در طول چند سالی که بحث اجرای این پروژه مطرح شده، همواره مخالفت‌ها وجود داشته و اظهارنظرهای کارشناسی هم به صورت پراکنده در رسانه‌های مختلف یا فضای مجازی دیده می‌شود، اما جریان مخالف اجرای این پروژه که طیف گسترده‌ای از نخبگان علمی، مسئولان و اقشار گوناگون جامعه را شامل می‌شود، تاکنون نتوانسته برای بیان مخالفت خود، سندی روشن و علمی تبیین کند که در مقابل موافقان و پیگیری‌های اجرای این طرح قرار بگیرد. 

تاکنون بارها از سوی مسئولان و به‌ویژه نمایندگان اعلام شده که اجرای این طرح به تاریخ پیوسته و به طور کامل از دستور خارج شده است. نمایندگان مجلس پارسال حتی با اختصاص ردیف بودجه به این طرح در بودجه سال جاری مخالفت کردند. حذف پروژه انتقال آب دریای خزر از برنامه ششم توسعه هم اقدام دیگری بود که با نظر نمایندگان مجلس انجام شد. نمایندگان مازندران حتی در مواردی اعلام کردند که این پروژه به تاریخ پیوسته است، اما هر چند وقت یک‌بار پرونده طرح باز می‌شود. تا زمانی که جزئیات فنی و علمی برای مخالفت با طرح به طور کامل تبیین و تشریح نشود، پروژه انتقال آب خزر به فلات مرکزی مانند چند سال اخیر پرونده‌ای باز و در جریان خواهد بود.