گزارش
باغ‌ها برج نمی‌شوند
شهردارتهران: نگاه مدیریت شهری درباره باغ‌ها تغییر کرده و قرار است تغییر کاربری باغات به محیط‌عمومی به شرط حفظ باغ صورت گیرد
پریسا امیرقاسم‌خانی/ خبر‌نگار
گذاشتیم به تعداد اندک برسند تا به فکر‌شان بیفتیم... گذاشتیم درختان بی‌شمار بسوزند، قطع شوند، خشک شوند، زنده به گور شوند... در انتظار جرعه‌ای آب بمانند... صدایشان در شهر بپیچد... گذاشتیم باغ‌ها از تازیانه برج‌ها به وحشت بیفتند و این وحشت را با ما در میان بگذارند... تا به این نقطه برسیم که در مدیریت شهری حرف‌هایی از تغییر رویکردها و لغو برج‌باغ‌ها شنیده شود... در یک صبح نزدیک بهار با پیروز حناچی شهردار تهران و محمد سعیدیکیا ریاست بنیاد مستضعفان و جمعی از مسئولان و خبرنگاران برای احیای 2 باغ تاریخی و قدیمی وثوق‌الدوله (منطقه 14) و عبقری (منطقه 2) که مدتی در اختیار بنیاد مستضعفان بوده است و به گفته محمد سالاری عضو کمیسیون اجتماعی و فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران، به‌دلیل بی‌توجهی، در حال نابودن‌شدن بودند، می‌رویم. هر‌چند که هنوز خاطره تلخ قلع‌و‌قمع باغ‌های تهران و تبدیل آنها به برج‌ها در یادها مانده است...
تبدیل باغ‌ها به فضاهای عمومی به شرط حفظ باغ‌ها
انحنای هلالی درها و پنجره‌ها، رنگ کهربایی و عنابی شیشه‌ها و نمای آجری عمارت قاجاری باغ وثوق‌الدوله (از رجال دوره قاجار) یا سلیمانیه در شرق تهران، ناخودآگاه آدم را به دورها می‌برد و صدای پرندگانی که در باغ شنیده می‌شود و خروسی که ابتدای صبح می‌خواند، به روزگاری که باغ از زمین‌های کشاورزی به شمار می‌رفته و به‌علت کثرت درختان انار به باغ اناری شهرت داشته است؛ همان باغی که زمانی شخصیت بزرگ‌آقا را با فیلم شهرزاد، هر شب به خانه میلیون‌ها ایرانی می‌برد. اکنون بخشی از باغ در اختیار نیروی انتظامی و بخشی عمارت وثوق‌الدوله و... و مالکیت آن متعلق به بنیاد مستضعفان است که طبق توافق بین شهرداری و بنیاد قرار است به شهرداری داده شود و تا اردیبهشت‌ماه به پارک عمومی برای استفاده مردم تبدیل شود. پیروز حناچی در این‌باره می‌گوید: «نگاه مدیریت شهری درباره باغ‌ها تغییر کرده است. نگاه جدید مدیریت شهری درباره باغ‌ها تغییر کاربری باغات به محیط عمومی به شرط حفظ باغ است. این تغییر رویکرد باعث شده با وجود همه فشارهای اقتصادی که شهرداری متحمل می‌شود، جلوی صدور مجوز برای برج‌باغ گرفته شود. حناچی ادامه می‌دهد: «شهرمان این روزها حال خوبی ندارد، کاری که درباره باغ‌ها از دستمان بر‌می‌آید، این است آنچه باقی مانده را حفظ کنیم. در مورد باغ وثوق‌الدوله و باغ عبقری با بنیاد مستضعفان مذاکراتی انجام دادیم و براساس حساب و کتاب‌های کلانی که بین شهرداری و بنیاد وجود دارد، توافق کردیم تا این باغ‌های تاریخی برای حفظ و احیا و استفاده عموم به شهرداری محول شوند.» حناچی در پاسخ به این سؤال که آیا ممکن است در ازای این واگذاری شاهد واگذاری تسهیلاتی مانند تراکم‌های ساختمانی به بنیاد باشیم، می‌گوید: «مشخص نیست، ولی منافع ارگان‌ها باید حفظ شود.» او در پایان می‌افزاید: «ما تلاش می‌کنیم با سایر ارگان‌ها و دستگاه‌هایی هم که دارای باغات هستند، برای احیا و حفظ مذاکره کنیم. البته تعداد باغ‌هایی که در اختیار ارگان‌ها و سازمان‌ها قرار دارند، اندک هستند، مهم این است که سازمان‌ها و ارگان‌ها برای این کار آمادگی داشته باشند.»
15 باغ دیگر در انتظار توافق بین شهرداری و بنیاد مستضعفان
اطراف باغ عبقری را برج‌های سر‌به‌فلک کشیده احاطه کرده‌اند. از هر سمت که نگاه می‌کنید، ساختمان‌ها هجوم می‌آورند. در کنار این تصویر برای یک لحظه خبر اینکه باغ عبقری (باغی که مالکیت خصوصی داشته، مصادره شده و در اختیار بنیاد مستضعفان قرار گرفته است) در توافق اخیر بین بنیاد مستضعفان و شهرداری تهران قرار است برای استفاده عموم به باغ ایرانی تبدیل شود. شبیه بارش باران بر کویری دلمان را خوش می‌کند... امیر منصوری، کارشناس منظر شهری و استاد دانشگاه می‌گوید: «متأسفانه در دوران معاصر جای باغ‌های ایرانی در شهر ما به فراموشی سپرده شده‌است. درحالی‌که باغ‌های ایرانی از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین مکتب باغ‌ها در جهان هستند که براساس منظره‌سازی توأم با درخت و آب و سمبل‌های ایرانی مانند بته‌جقه، کاشیکاری، درختان سمبلیک ایرانی ازجمله سرو، انار و... به‌وجود می‌آیند.» محمد سعیدیکیا، رئیس بنیاد مستضعفان در همین راستا می‌گوید: «بنیاد 2 باغ یکی در شمال و دیگری در جنوب را در اختیار شهرداری قرار داده تا به‌عنوان فضای گردشگری در اختیار مردم قرار بدهد. اکنون برای واگذاری تعداد 15باغ دیگر به شهرداری تهران که در اختیار بنیاد مستضعفان است، در حال مذاکره هستیم.» رئیس بنیاد مستضعفان از تعداد کل باغ‌هایی که در اختیار این بنیاد قرار دارد، اظهار بی‌اطلاعی کرد و به‌طور مشخص درباره باغ برره گفت: «30درصد از باغ در اختیار بنیاد مستضعفان و 70درصد آن در اختیار شهرداری است.» او خبرهای مبنی بر خشک‌شدن درختان باغ برره را بر اثر عدم‌آبیاری، شایعه خواند و افزود: «آبیاری درختان در این باغ به دقت انجام می‌شود.» سعیدیکیا درباره باغ الهیه و مخالفت اهالی مبنی بر برج‌سازی بنیاد در این باغ اعلام کرد: «دادستانی درباره این باغ حکم را به بنیاد داده است.»
در حاشیه مراسم علی‌محمد مختاری، مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران درباره وضعیت باغ‌های تهران گفت: «اکنون تعداد 650 قطعه باغ بالای
5 هزار و حدود 3400 باغ خصوصی بالای 500 مترمربع شناسایی و برای آنها شناسنامه صادر شده است. همچنین تعداد 2 هزار قطعه باغ بالای 500 مترمربع باقی مانده که باید شناسنامه آنها صادر شود.» مختاری افزود: «کارهای عمرانی و تجهیز رفاهی باغ‌های وثوق‌الدوله با 2.5 هکتار مساحت و باغ عبقری با 11هزار مترمربع مساحت آغاز شده است.» او فضای سبز درون‌شهری را 16.25 مترمربع عنوان کرد که براساس طرح جامع باید سرانه فضای سبز حداقل 10مترمربع باشد و براساس استانداردهای بین‌المللی این سرانه باید در بخش درون‌شهری حداقل 15مترمربع باشد.
مختاری گفت: «مناطق 7، 10، ١١ و ١٧ سرانه فضای سبز پایینی دارند و بنا داریم با خرید باغ‌ها، سرانه فضای سبز این مناطق را که بافت مسکونی فشرده‌ای دارند، افزایش دهیم.» او در پایان اعلام کرد: «تاکنون40 هکتار از 50هکتار طرح کمربند سبز تهران اجرا شده است و تا2 هفته دیگر قرار است 1250هکتار از دامنه جنوبی این کمربند سبز افتتاح شود و تا افق1410 تمام فضای سبز تهران با استفاده از پساب تصفیه‌شده آبیاری خواهد شد.»
