تاوان نقض توافق

 «زمان تجدیدنظر در سیاست خارجی خاورمیانه‌ای واشنگتن» بخشی از عنوان مطلبی است که روزنامه نیویورک‌دیلی‌نیوز اخیرا به قلم 2 نفر از کارشناسان آمریکایی به چاپ رسانده است. تامس پیکرینگ، معاون سیاسی پیشین در وزارت خارجه آمریکا و سفیر اسبق واشنگتن در روسیه، رژیم صهیونیستی، هند، السالوادور، اردن و سازمان ملل و همچنین سوزان دی‌ماجو، پژوهشگر ارشد در مؤسسه تحقیقاتی کارنگی به عنوان نویسندگان این مطلب، نوشتار خود را با تأکید بر لزوم اصلاح سیاست آمریکا در قبال ایران و سخن گفتن از اینکه موضع ترامپ در خصوص ایران و توافق هسته‌ای، آمریکایی‌ها را «به شکل دردناکی» منزوی کرده است، تیتر زده و در بخش آغازین با اشاره به ایجاد سازوکار حمایت از مبادلات تـــجــاری (اینستکس) با ایران به منظور تداوم توافق هسته‌ای، تصریح کرده‌اند که تقریبا همزمان با این اقدام اروپا، آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا نیز یک بار دیگر تأیید کردند که تهران کاملا به توافق هسته‌ای پایبند بوده است.
به اعتقاد نگارندگان که البته طبعا در طول نوشتار مواضع خصمانه آنها علیه ایران آشکار و مشخص می‌شود که اظهارنظرهایشان صرفا برای جلوگیری از تضعیف فضای فشار بر تهران مطرح شده است، وضعیت توافق هسته‌ای و تحولات اخیر به گونه‌ای است که «نتایج منفی» خروج آمریکا از برجام برای منافع ملی ایالات متحده را آشکارتر از قبل کرده و در آینده هم اثرهای جدی بر امنیت ملی آمریکا خواهد داشت؛ از جمله این نتایج به چند مورد اشاره شده که عینا نقل می‌شود:
خروج آمریکا از برجام ایالات متحده را منزوی و اجماع بین‌المللی علیه ایران را تضعیف کرده است. برخلاف ائتلافی که اوباما با کشورهای اروپایی علیه ایران تشکیل داده بود، امروز آمریکا تنهاست. اگرچه تحریم‌های آمریکا، تجارت‌‌ها را وادار به قرار گرفتن در مسیر سیاست‌های آمریکا کرده است، اما مبنای این همراهی یک «ائتلاف ضعیف مبتنی بر اجبار» و نه یک همراهی و شـــراکـــت قدرتمندانه است.
خروج از توافق به شکلی جدی در حال صدمه‌زدن به روابط فراآتلانتیکی آمریکاست. ترامپ متحدین اروپایی واشنگتن را در شرایطی قرار داده تا با قدرت تمام علیه منافع امنیتی و اقتصادی آمریکا وارد عمل شوند. حقیقت این است که متحدان واشنگتن اکنون فعالانه در پی دور زدن تحریم‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا هستند و این یعنی اینکه در این میان اشتباهی رخ داده است. اروپایی‌ها اکنون شاهد تلاش‌های تحریمی آمریکا و تخریب منافع نزدیک‌ترین شرکای خود از این رهگذر به عنوان یکی از اصلی‌ترین وجوه دکترین «برتری آمریکا» هستند.
خروج آمریکا از برجام موقعیت ایالات متحده در نظام مالی جهانی را به مخاطره انداخته است. سیاست‌های تحریمی «سلطه‌جویانه» آمریکا تضعیف برتری دلار در بازارهای مالی جهانی را در پی داشته است. علاوه بر سازوکار مالی اروپایی -اینستکس- چینی‌ها و روس‌ها نیز به دنبال نظام‌های جایگزینی دلار در جهت تسهیل مبادلات تجاری با ایران هستند. استفاده از تحریم به عنوان یکی از سلاح‌های سیاست خارجی آمریکا، منافع و اثرگذاری اقتصادی واشنگتن را به مخاطره انداخته است.‌
خروج آمریکا از برجام اعتبار ایالات متحده را خدشه‌دار کرده است. پشت کردن آمریکا به توافق هسته‌ای با ایران، روند مذاکرات و تلاش‌ها برای دستیابی به توافق با کره شمالی را نیز مختل کرد، چون زمانی که آمریکا متعهد شد ایران از رهگذر توافق هسته‌ای به منافع اقتصادی دست یابد، این پیام به پیونگ‌یانگ ارسال شد که چنانچه به توافقی با آمریکا دست یابد، تحریم‌های این کشور نیز برداشته خواهد شد. عقب‌نشینی آمریکا از تعهداتش در برجام، توان این کشور در حل‌و‌فصل طیفی از منازعات در خاورمیانه اعم از مقابله با ایران را نیز کاهش داده است.
نویسندگان این مطلب پس از اشاره به این نتایج، چند سناریو را برای آینده در نظر گرفته‌اند که به اعتقاد آنها نیاز به بررسی دارد:
محتمل‌ترین سناریو، حداقل در کوتاه‌مدت این است که اروپایی‌ها برای حفظ برجام و بهره‌مندی تهران از منافع اقتصادی آن به کار با ایران ادامه دهند. اما تحولات جاری حکایت از این دارد که این مشوق‌های اقتصادی کمتر از انتظار ایران بوده و اکنون این سؤال مطرح شده که آیا توافق هسته‌ای می‌تواند تا زمان کنار رفتن دولت ترامپ و روی کار آمدن رئیس جمهوری که طرفدار رویکرد توافق باشد، پابرجا بماند؟
سناریوی ناخوشایند برای آمریکا این است که ایران تصمیم به پیشبرد برنامه هسته‌ای، افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم و ارتقای ظرفیت سانتریفیوژهای خود فراتر از آنچه در برجام اجازه داده شده، بگیرد. احتمال بروز چنین تحولاتی با خروج آمریکا از توافق هسته‌ای تقویت شده و این شرایط احتمال وقوع تنش‌های نظامی ناشی از محاسبات نادرست را افزایش خواهد داد.
سناریوی سوم این است که ایالات متحده فشارها برای دستیابی به توافقی جدید با ایران را افزایش داده و تلاش کند با وارد کردن دیگران، سازوکاری جدید برای محدود کردن غنی‌سازی در جهان و همچنین ایجاد محدودیت برای موشک‌های بالستیک این کشور ایجاد کند. مشکل این است که رویکرد فعلی کاخ سفید که کاملا مبتنی بر اعمال فشار است و هیچ راهکاری برای انجام مذاکرات متقابل دوجانبه که خروجی آن قابل پذیرش برای ایران نیز باشد، در نظر ندارد، شانسی برای موفقیت نخواهد داشت.
مطلب دیلی‌نیوز پس از برشمردن این احتمالات، در ادامه با تصریح بر اینکه سیاست ترامپ یک موفقیت دیپلماتیک را به یک بحران غیرضروری و آمریکا را به شریکی غیرقابل اعتماد تبدیل کرده، خاطر نشان می‌کند اکنون شرایط به گونه‌ای است که امنیت آمریکا هم با چالش مواجه شده، چراکه اخیرا جان بولتون، مشاور امنیت ملی ترامپ از پنتاگون خواسته گزینه‌های نظامی علیه ایران را بررسی کند و این در حالی است که ترامپ پذیرفته است نظامیان آمریکایی را برای پایش ایران در عراق نگه دارد. پیکرینگ که از اعضای شورای روابط خارجی آمریکاست در پایان این نوشتار با اشاره به مخاطره آمیز بودن شرایط، تأکید می‌کند که اکنون زمان ایفای نقش نظارتی کنگره آمریکاست و نهاد قانونگذاری این کشور باید یک بازنگری کلی در سیاست‌های «خطرناک» دولت در قبال ایران انجام دهد.
ترجمه : محسن پیریایی


سناریوی ناخوشایند برای آمریکا این است که ایران تصمیم به پیشبرد برنامه هسته‌ای، افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم و ارتقای ظرفیت سانتریفیوژهای خود فراتر از آنچه در برجام اجازه داده شده، بگیرد