جدال آمریکا و اروپا بر سر SPV

محمد امین خرمی/خبرنگار

3 کشور آلمان، فرانسه و انگلیس با وجود تهدیدهای پنهان و آشکار دولت آمریکا در نهایت تصمیم به راه‌اندازی سازوکار ویژه مالی (SPV) برای ارتباط با ایران گرفته‌اند و براساس اندک اطلاعات منتشرشده، روند کار اکنون نهایی شده و این سازوکار امروز یا فردا در قالب یک شرکت در فرانسه به ثبت می‌رسد.

ثبت SPV به‌صورت شرکتی که هر 3کشور یادشده سهامدار آن هستند، به‌معنای آغاز به‌کار رسمی آن خواهد بود؛ موضوعی که آمریکایی‌ها برای به نتیجه نرسیدن آن تلاش‌های بسیار کردند. سفرای آمریکا در کشورهای اروپایی از همان 4‌ماه قبل که فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، خبر تصمیم اروپا برای ایجاد یک کانال مالی ویژه برای ادامه تجارت با ایران را اعلام کرد، دست به‌کار شدند و در کشورهای میزبان با مقام‌های دولتی وارد رایزنی شدند. هدف، انتقال پیام واشنگتن به پایتخت‌های اروپایی برای دوری جستن از سازوکار مالی جدید بود. سفرای آمریکایی تا حد زیادی موفق هم شدند و بیشتر کشورهای اروپایی به‌جز 3کشور آلمان، فرانسه و انگلیس که قدرت‌های بزرگ قاره سبز به‌شمار می‌روند، از پذیرش مسئولیت میزبانی SPV سر باز زدند. فرانسه اما میزبانی سازوکار ویژه مالی را پذیرفت، آلمان ریاست آن را به‌عهده گرفت و انگلیس اعلام کرد به‌عنوان سهامدار در ساختار آن حضور خواهد داشت.
با این حال، مقام‌های آلمان، فرانسه و انگلیس اعلام کردند که در به نتیجه رساندن وعده‌های خود مصمم هستند و سازوکار مالی برای حفظ تجارت اروپا با ایران را به هرقیمتی راه‌اندازی خواهند کرد؛ موضوعی که باعث شد محمدجواد ظریف در توصیف آن اذعان کند که اروپایی‌ها در زمینه SPV بیش از انتظار ظاهر شده‌اند.

از روز دوشنبه هفته جاری که نمایندگان کشورهای عضو اتحادیه اروپا در بروکسل، پایتخت بلژیک، برای نهایی کردن بیانیه خود درباره آغاز به‌کار SPV گرد هم آمدند، بار دیگر تهدیدهای آمریکایی‌ها این‌بار عیان‌تر از قبل از راه رسید. خبرگزاری فرانسه به نقل از تام کاتن، سناتور جمهوریخواه نوشت: آمریکا به طرف‌های اروپایی هشدار داده است بین تجارت با آمریکا و ایران یکی را انتخاب کنند. کاتن گفت: «امیدوارم دوستان اروپایی ما عاقلانه رفتار کنند.» او همچنین به هشدارهای کاخ سفید به اتحادیه اروپا اشاره کرد و گفت که دولت آمریکا هشدار داده است اگر اتحادیه اروپا به سمت «دور زدن» تحریم‌های ایران حرکت کند، با «جریمه و تنبیه سنگین» روبه‌رو خواهد شد.

اروپایی‌ها اگرچه بر سر بیانیه نهایی دچار اختلافاتی شدند اما اعلام کردند روند آغاز به‌کار سازوکار ویژه مالی متوقف نشده و طی روزهای پیش‌رو، ثبت آن و در نتیجه شروع فعالیتش اعلام خواهد شد. دیروز در شرایطی که اعلام SPV در حال نهایی شدن بود، تهدید آمریکا علیه اروپا بار دیگر از زبان سفیر این کشور در اتحادیه اروپا مطرح شد. گوردون ساندلند در پستی توییتری نسبت به نقض تحریم‌های آمریکا علیه ایران به اروپا هشدار داد و گفت: «یا می‌توانید با آمریکا تجارت کنید، یا ایران؛ هردو در کنار هم شدنی نیست.»  
روزنامه وال‌استریت ژورنال اما دیروز خبر داد که با وجود تهدیدهای تازه آمریکا، نمایندگان آلمان، فرانسه و انگلیس که جزو امضا‌کنندگان برجام نیز هستند قصد دارند SPV‌ را به سرانجام برسانند. در همین چارچوب، اسناد لازم بین طرف‌های دخیل در این سازوکار مبادله شده و اعتبار مالی لازم برای تزریق به آن از سوی بانک مرکزی ایران به اروپا منتقل شده است. به نوشته وال‌استریت‌ژورنال تنها موضوع باقیمانده تأسیس شرکتی از سوی بانک مرکزی ایران برای مدیریت مراودات با سازوکار ویژه مالی اتحادیه اروپا خواهد بود که باید طی روزهای آتی دنبال شود. طبق اعلام وزیر خارجه آلمان، سازوکار ویژه مالی در گام نخست وظیفه مبادله کالاهای بشردوستانه شامل مواد غذایی، دارو و تجهیزات پزشکی را به‌عهده خواهد داشت تا مسیر برای مبادلات گسترده‌تر هموار شود. سازوکار ویژه مالی اتحادیه اروپا اگرچه با تأخیر 3ماهه اما در نهایت راه‌اندازی می‌شود تا توافق هسته‌ای با ایران همچنان با وجود خروج آمریکا و سیاست «فشار حداکثری» دونالد ترامپ به حیات خود ادامه دهد.

رویارویی ترامپ و سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا بر سر ایران

دولت ترامپ تنها با متحدان قدیمی آمریکا در اروپا بر سر رابطه با ایران دست به گریبان نیست. آمریکا این ‌روز‌ها شاهد رویارویی بی‌سابقه رئیس‌جمهور با نهادهای اطلاعاتی بر سر ایران است. دونالد ترامپ دیروز بار دیگر برآورد‌های نهادهای اطلاعاتی آمریکا در مورد ایران و توافق هسته‌ای را زیر سؤال برد و در پستی توییتری نوشت: «شاید بهتر باشد بار دیگر سر کلاس مدرسه بنشینند.» واکنش ترامپ به انتشار گزارش «تهدیدهای جهانی» علیه آمریکا بود که دیروز از سوی دفتر اطلاعات ملی این کشور منتشر شد. این سازمان که وظیفه هماهنگی و نظارت بر فعالیت 16نهاد اطلاعاتی آمریکا را برعهده دارد، در برآورد سالانه خود از تهدیدهای جهانی علیه آمریکا آورده است که «ایران همچنان به تعهداتش در چارچوب توافق هسته‌ای و برجام متعهد مانده است.» دن کوتس، رئیس دفتر اطلاعات ملی در نشست امنیتی سنا تأکید کرد که هیچ نشانه‌ای از سوی نهادهای اطلاعاتی آمریکا مبنی بر تلاش ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای دیده نمی‌شود. جینا هسپل، رئیس سازمان سیا نیز در این نشست تأکید کرد که ایران همچنان با وجود فشارهای آمریکا در چارچوب برجام عمل می‌کند. ترامپ در پست توییتری خود با کاربرد بی‌سابقه عباراتی نوشته است:‌ «مأموران اطلاعاتی زمانی که به خطر ایران می‌رسند، خیلی احمق و کودن می‌شوند. آنها سخت در اشتباه هستند!»