دست‌های غیرآلوده، آب‌های آلوده

عیسی محمدی

در سال 1389 اتفاق افتاد؛ گسترش شایعه آلودگی آب‌آشامیدنی تهران. شایعه مثل برق و باد پایتخت را در نوردید و همه را نگران کرد. بین مسئولان مختلف نیز بحث‌های ریزودرشتی اتفاق افتاد.

 عکس‌هایی نیز از آب‌های آلوده منتشر شد. مهم‌ترین و مناقشه‌برانگیزترین نظر را مرضیه وحیددستجردی، وزیر بهداشت وقت دولت احمدی‌نژاد مطرح کرد. او گفت که نیترات موجود در آب‌های لوله‌کشی شده برخی نقاط تهران، بیش ‌از حد استاندارد است و مصرف چنین آبی، برای زنان باردار و کودکان حتماً مضر خواهد بود. البته این مقام مسئول در حوزه بهداشت شهروندان، اشاره کرد که مردم عادی می‌توانند از این آب مصرف کنند و مشکل خاصی وجود ندارد.

کدام جوشاندن؟

البته آلودگی آب‌های لوله‌کشی در تهران، بحثی دیرینه بود. خبرنگاران همشهری محله حتی در محلات جنوبی تهران مثل صالح‌آباد و شهرری و در میانه و پایان دهه80، خود با 2 چشم خویشتن میزان کدربودن و آلودگی این آب‌ها را دیده و گزارش کرده بودند. کمبود آب و استفاده از پمپ و موتور آب هم در این محلات امری عادی به شمار می‌رفت. اما قرعه به نام سال89 افتاد تا پای وزرا و مسئولان و وکلای ملت هم به میان بیاید، هرچند وزیر بهداشت وقت معتقد بود که این میزان نگران‌کننده نیست و وزارت نیرو در جهت رقیق‌کردن آب شهری اقدام کرده؛ آبی که به قول وی، حتی با جوشاندن هم مشکلش حل نمی‌شد؛ چیزی که بیشتر مردم فکر  و اقدام به جوشاندن آب‌های لوله‌کشی می‌کردند.

دلایل یک آلودگی پذیرفته‌نشده

اما چرا آب‌تهران آلوده بود؟ بخشی از کارشناسان، معتقد بودند که آب تهران از رودخانه‌ها و منابع زیرزمینی و سدها تأمین می‌شود. آنها نیترات موجود در آب لوله‌کشی را مربوط به این مناطق می‌دانستند. گروهی دیگر نیترات موجود در این آب‌ها را ناشی از مصرف کودهای شیمیایی در زمین‌های کشاورزی می‌دانستند؛ چرا که بخشی از این نیترات موجود در این کودها جذب گیاهان نمی‌شد و مستقیم وارد خاک و آب‌های زیرزمینی می‌شد. در نظری دیگر، فاضلاب تولیدشده تهران دارای نیترات دانسته شده بود که به جنوب تهران رفته و جذب زمین می‌شد. هرچند گروهی نیز این ماجرا را تکذیب می‌کردند و بین وزارت بهداشت و نیرو کشمکش وجود داشت. نامجو، وزیر وقت نیرو، وجود نیترات را سنواتی و طبیعی و مسبوق به سابقه دانسته بود. او بعدها نیز تمرکز روی آلودگی آب تهران را یک شوی رسانه‌ای قلمداد کرده بود. استاندار تهران نیز گفته بود که خبری از آلودگی نیست ولی کودکان شیرخوار و زنان باردار این آب را ننوشند!

این مسئله بغرنج آشامیدنی

در نهایت نیز سخنگوی وقت کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم اعلام کرده بود که جز منطقه 19، مشکل دیگری وجود ندارد. 

او گفته بود: «مجلس پس از شنیدن اظهارات مسئولان وزارتخانه‌های بهداشت و نیرو، نتیجه گرفته که آب تهران سالم است و فقط آب منطقه کوچکی از جنوب این شهر آلوده است». قبل‌تر نیز رئیس اداره آب و فاضلاب وزارت بهداشت اشاره کرده بود که غیر از مناطق نازی‌آباد و خانی‌آباد و شهرری، باقی مناطق مشکلی از بابت نیترات موجود در آب ندارند. قبل‌تر هم اعلام شده بود که مناطقی از یافت‌آباد نیز مشکل آلودگی آب دارند و آب‌های بسته‌بندی شده معدنی در آنجا پخش می‌شود. ادامه ماجرا حتی به آلوده‌بودن برخی از آب‌های معدنی هم کشیده شد. بعدتر هم اعلام شد که بله، آلودگی‌ها در فلان منطقه 80درصد بوده که 35درصد کم شده و اگر همینطور بروند، مناطق مشکل‌دار جنوب تهران هم دیگر مشکلی نخواهند داشت. راستی، شما در کل متوجه شدید چطور شد؟