توسعه حومه، روی 2 خط موازی

کارشناسان، صاحب‌نظران و تجربه کشورهای توسعه‌یافته، این موضوع را تأیید می‌کنند که صنعت حمل‌ونقل ریل‌پایه، راه نجات اقتصاد ایران از دام یارانه‌محوری و سوق دادن آن به سمت توسعه‌یافتگی است. بر این اساس، در شرایط فعلی که بازار صحبت درباره حذف یارانه انرژی و گران کردن قیمت حامل‌های انرژی به بهانه مصرف سالانه میلیاردها لیتر سوخت یارانه‌ای داغ است، می‌توان معادله کنترل شدت مصرف انرژی را با توسعه صنعت حمل‌ونقل ریلی به‌عنوان ایمن‌ترین، ارزان‌ترین و البته کارآمدترین نوع حمل‌ونقل پیگیری کرد.

به گزارش همشهری، آنطور که سعید محمدزاده، مدیرعامل شرکت راه‌آهن می‌گوید: صرفه‌جویی در مصرف سوخت در حوزه ریلی به ازای هر تن بار در یک کیلومتر 1.5سنت، هر مسافر در یک کیلومتر (مسیرهای بلند) یک سنت و به ازای هر مسافر حومه‌ای یک دلار برآورد می‌شود که منابع حاصل از این صرفه‌جویی‌ها با احتساب میزان بار و مسافر جابه‌جا شده با ریل و قیمت واقعی سوخت رقم بسیار قابل‌توجهی خواهد بود. به گفته محمد‌زاده پیش‌بینی می‌شود رکورد جابه‌جایی بار در سال‌جاری به 35میلیارد تن – کیلومتر برسد. با این حساب در طول امسال 525میلیون دلار در مصرف سوخت صرفه‌جویی می‌شود. البته این رقم کلان در شرایطی از محل صرفه‌جویی از مصرف سوخت با استفاده از حمل بار روی ریل محقق شده که سهم صنعت حمل‌ونقل ریلی از حمل بار به 10درصد نیز نمی‌رسد که اگر طبق هدف‌گذاری‌های برنامه ششم توسعه سهم ریل از حمل بار به 30درصد رسانده شود، منابع حاصل از صرفه‌جویی از این محل نیز حداقل به 3‌برابر افزایش می‌یابد و به 1.5میلیارد دلار در سال می‌رسد. این رقم با احتساب صرفه‌جویی در بخش مسافری به 2میلیارد دلار خواهد رسید که به قیمت روز معادل 23هزار و 400میلیارد تومان است.

محاسبات صرفه‌جویی در مصرف سوخت با توسعه ریلی، در حوزه مسافر نیز با همین قوت قابل انجام است اما در حوزه حمل مسافر در حومه شهرها، به‌ویژه پایتخت نتایج بسیار کلان‌تری به‌دست می‌دهد. آمارهای مدیرعامل راه‌آهن حاکی است سالانه فقط در حومه تهران یک میلیارد سفر انجام می‌شود که 400میلیون از این سفرها در کریدورهای دارای ریل انجام می‌شود که قابلیت انتقال به ریل دارند و صرفه‌جویی در مصرف سوخت از این محل فقط در حومه شهر تهران به 400میلیون دلار در سال می‌رسد. علاوه بر این در شرایط فعلی 30درصد خودروهایی که در پایتخت تردد می‌کنند از حومه شهر وارد تهران می‌شوند که با توسعه حمل‌ونقل ریلی در حومه، اگر بخشی از این سفرها از جاده به ریل منتقل شوند تحولات چشمگیری در میزان شلوغی و آلودگی تهران به وقوع می‌پیوندد.

   کاهش 40درصدی هزینه حمل کالا با ریل
مزیت قیمت پایین، برگ برنده حمل‌ونقل ریلی تا حدی است که با توسعه صنعت ریلی می‌تواند به ارزان‌سازی قیمت کالاهای اساسی، مواداولیه تولید و افزایش حاشیه سود تولید نیز منجر شود؛ به‌گونه‌ای که فعلا متوسط قیمت حمل‌ونقل هر تن کیلومتر بار از طریق جاده 140تومان و از طریق ریل 80تومان برآورد می‌شود؛ یعنی کاهش 40درصدی هزینه حمل کالا با استفاده از حمل‌ونقل ریلی که اثرگذاری آن در کالاهای حجیم و عمده مانند کالاهای اساسی وارداتی، مواد معدنی و صنعتی صادراتی بسیار چشمگیر خواهد بود؛ ضمن اینکه از تبعات ورود بار به جاده نیز جلوگیری می‌کند؛ به‌عنوان نمونه مدیرعامل راه‌آهن می‌گوید: در 6سال آینده قرار است معادل 35میلیارد دلار در صنعت فولاد، طرح توسعه اجرایی شود که ظرفیت تولید فولاد را به 210میلیون تن افزایش می‌دهد. با حفظ وضع موجود یک‌سوم این بار به شبکه ریلی و دوسوم حمل آن به جاده منتقل خواهد شد و این می‌تواند به سونامی تلفات جاده‌ای و مصرف سوخت بیشتر منجر شود. فعلا آمارها از بروز فاجعه پنهان در حوزه حمل بار ایران خبر می‌دهند؛ تا جایی که در سال گذشته سهم ریل از کل بار کشور 47میلیون تن بوده اما همزمان 427میلیون تن با حمل‌ونقل جاده‌ای جابه‌جا شده که اختلاف میزان مصرف سوخت و هزینه تمام‌شده آن از حساب بیرون است.