خوابگاه‌های شبیه شهر

پریسا امیرقاسم خانی/ خبر‌نگار
طبق مصوبه هیأت وزیران در تاریخ 20اسفند‌ماه 1364، وزارت مسکن و شهرسازی به ایجاد نوشهرهای اطراف شهرهای بزرگ اقدام کرد. حاصل این اقدامات احداث 26شهر جدید در شعاع نزدیک به شهرهای بزرگ شد تا ضمن کاهش فشار از شهرهای بزرگ، جمعیت سر ریز شده به آنها، در شهرهای جدید اسکان داده شوند. حاصل این روند در تهران احداث 4شهر جدید هشتگرد، پرند، لتیان و پردیس است که به‌منظور مهار و رشد بی‌رویه کلانشهر تهران به‌وجود آمدند، اکنون بعد از 30 سال هنوز این شهرهای جدید نتوانسته‌اند معنای شهر را پیدا کنند و به‌صورت خودکفا و مستقل در بیایند. آنها همچنان به شهر تهران وابسته هستند. شهرپردیس یکی از این نوشهرهاست...

شهر 72ملت
تهران در اواخر دهه 60 با افزایش ساخت‌و سازهای بی‌رویه و بالطبع رشد جمعیت شهری، به‌تدریج در حال پیشروی بود. در همان سال‌ها دولتمردان تصمیم گرفتند که در حریم تهران، شهرهای جدیدی را به‌وجود بیاورند که این نوشهرها بتوانند با حفظ استقلال و سیستم مبتنی بر مدیریت شهری، از بار مرکزیت تهران بکاهند تا همه مردم در هوای بهتر و با امکانات بیشتر زندگی کنند. در ابتدا به‌نظر می‌رسید تصمیم مناسبی است. زمانی که پیشرفته‌ترین شهرهای دنیا از نوشهرها به‌عنوان اهرم‌هایی برای توسعه ملی استفاده می‌کردند. دهه 70شهرهای جدید در اطراف تهران ساخته شدند. یکی از آنها شهر پردیس در 17کیلومتری شرق تهران بود. این شهر روی برخی روستاها ازجمله آب انجیرک ساخته شد. اکنون این شهر دارای 11 فاز است. همه فازهای آن به جز 6، 7و 10ساختمان و برج‌های مسکونی است. در سه فاز 6، 7و 10پارک فناوری، سایت ماهواره بومهن، تصفیه خانه فاضلاب و زمین‌های منابع طبیعی قرار گرفته‌اند. در فازهای 1تا 3جمعیت ساکن و فاز 4ساختمان‌های ویلایی و فازهای 5، 8، 9و 11در حال تکمیل جمعیت هستند. قرار بود پردیس به یک شهر مسکونی، علمی، صنعتی و تفریحی بدل شود و متخصصان دانشگاهی و بومیان در آن سکونت داشته باشند. از اوایل دهه 90بخشی از فازهای 3، 5، 8، 9و11به‌عنوان مسکن مهر برای خدمت‌رسانی به اقشار کم درآمد جامعه شکل گرفتند که بیشتر شکل انبوه‌سازی‌ پیدا کردند. به مرور با افزایش روند مهاجرت به تهران و پایین بودن قیمت مسکن و شکل‌گیری مسکن مهر در پردیس، این شهر، برخلاف روند طرح اولیه به مکانی برای افراد با فرهنگ‌ها و قومیت‌های متفاوت در آمد و به شهری برای 72ملت معروف شد.

زیر ساخت‌ها کجا رفتند؟
در جاده که می‌پیچید، از دور که نگاه می‌کنید، ساختمان‌های سر به فلک کشیده‌ای را می‌بینید که از دل خاک و دره‌ها سربرآورده‌اند. ساختمان‌ها گویا تا افق ادامه دارند و زمین و آسمان را قطع می‌کنند. سرتان گیج می‌رود... چون شهر پردیس از فازهای مختلف تشکیل شده است و برای وارد شدن به هر فاز باید از مسیر جداگانه بگذرید. معروف است می‌گویند برای گشت‌و‌گذار در شهر بدون خودرو نمی‌توانید در شهر حرکت کنید. در این میان فقط ساختمان‌های بلند، بی‌روح، بی‌حرکت و یکنواخت و بی‌صدا هستند که روبه‌روی شما قرار دارند. فاز 3یکی از نمونه‌های خوب در شهر پردیس است که با وجود ساختمان‌ها و برج‌های شخصی‌ساز و مسکن مهر می‌تواند نمایی از شهر پردیس باشد. یادتان باشد در این فضا شما می‌توانید با بیشترین امکانات مواجه شوید. ازجمله مغازه‌های نانوایی، فروشگاه، مراکز خرید، زمین‌های ورزشی، پارک، سوپر مارکت، رستوران، بازارهای تره‌بار، جمعه بازار، بانک، پمپ بنزین، مسجد، مراکز تجاری، آتش‌نشانی، اورژانس، پلیس انتظامی، راهنمایی و رانندگی و.... ولی ساکنان از عدم‌خدمات بهداشتی، بیمارستان مجهز، عدم ‌قبرستان، کمبود منابع آبی، کمبود فضاهای آموزشی و ورزشی، کمبود فضای سبز، پارکینگ عمومی، آتش‌نشانی، نیروی انتظامی، نور و روشنایی شهری، مرکز خرید، وسایل حمل‌ونقل عمومی، بالا‌بودن عوارض بین‌شهری، عدم‌رسیدگی مدیریت شهری به داخل شهر ازجمله ازدیاد سگ‌های ولگرد، عدم‌رسیدگی به آسفالت‌های شکسته، عدم‌جدول بندی و... می‌گویند.

تراسه
در بخشی از فاز 2، ساختمان‌هایی وجود دارند که به تراسه معروف هستند. دلیلش این است که پشت بام هر ساختمان تراس ساختمان بعدی است. معروف است که تراسه‌ها محل تجمع آسیب‌های اجتماعی شهر پردیس هستند. علی کرمی از ساکنان محدوده می‌گوید: برخی خانه‌های پردیس به‌علت قیمت پایین و مهاجر بودن افراد و عدم‌محلیت، محل سکونت افراد مجرد، خانم‌های مطلقه و دانشجویانی شده که از تمکن مالی برخوردار نیستند. برخی خانه‌های تراسه‌ها مرکز انواع آسیب‌های اجتماعی مانند خانه‌های تیمی، خرید و فروش مواد، خودکشی، دعواهای خانوادگی و دزدی است که این آسیب‌ها در شهر پردیس هم کماکان وجود دارد.

دومینوهای خالی
فاز 11آخرین فاز شهر پردیس است. این فاز شبیه شهرک جدا‌مانده‌ای از شهر پردیس آنچنان خالی از زیرساخت و جاده‌سازی‌ است که با وجود سکونت در بخشی از آن راه دسترسی از شهر تا آنجا به سختی انجام می‌شود؛ طوری که شهرداری پردیس به این منطقه خدمات ارائه نمی‌دهد و دستفروشان در ابتدای شهرک برای رفع مایحتاج اولیه اهالی، تجمع کرده‌اند. اینجا به دومینوهای خالی شهرت دارد. در بازی دومینو مستطیل‌های یک شکل و یکنواخت پشت سر هم دیده می‌شوند که با یک انگشت تمام آنها مسلسل‌وار فرو می‌ریزند.


چهار شهر جدید پردیس، پرند، اندیشه و هشتگرد در اطراف تهران میزبان جمعیت سرریز پایتخت هستند.این شهرها از امکانات رفاهی و خدماتی حداقلی برخوردارند و بیش از آنکه شهری برای شهروندانشان باشند، خوابگاه هستند

مکث

دره هشت بهشت
در دهه 60وقتی طرح شهرهای جدید بیان شد و بعد از آن در دهه 70شهر پردیس شکل گرفت، قرار بود که بخشی از شهر به خدمات تفریحی و گردشگری اختصاص یابد و فاز 8 این شهر به‌ عنوان دره هشت بهشت مرکز تفریحی به‌طور خاص قرار گیرد که هم‌اکنون اغلب مردم شهر از کمبود امکانات تفریحی یا شهر بازی گله دارند. آنها ناچار هستند برای تفریح یا گذراندن اوقات فراغت در پارک‌های محدود منطقه یا روستاها و محله‌های اطراف مانند دماوند و جاجرود وقت بگذرانند.

مکث

پنت هاوس‌های ویلایی
در میان ردیف برج‌ها و ساختمان‌های یک شکل بی‌روح، یکنواخت و بی‌صدا در جایی که اهالی این ساختمان‌ها از کمبود مشاعات و فضای سبز رنج می‌برند و گاهی برای فرار از پنجره‌ای که به سوی پنجره ساختمان روبه‌رو باز می‌شود، دلتنگی‌شان را به کوه‌های اطراف می‌سپارند، شما در فاز 4پردیس شاهد خانه‌های ویلایی هستید که با روف گاردن یا پنت هاوس‌های رؤیایی شکل گرفته‌اند و انواع تفریحات مانند استخر، جکوزی، سونا و.. در آن دیده می‌شود.

مکث

دلهره زلزله
قرار بود که پردیس به‌عنوان شهری جدید به کمک شرق تهران بیاید ولی بعد از شکل‌گیری این شهر، خبر قرار گرفتن آن روی گسل دماوند در همه جا پیچید و این روزها اهالی پردیس در با دلهره  از روزی حرف می‌زنند که اگر زلزله دماوند فعال شود شهر شهرک نما با خاک یکسان خواهد شد. این دلهره‌ها از تصمیمات آنی و بدون برنامه‌ریزی‌های مدیران و مسئولان شکل‌گیری شهرهای نو در دهه قبل می‌آید که قبل از شکل‌گیری شهر پردیس شناخت کاملی از شرایط جغرافیایی آن نداشتند.

مکث

سودای طلای زمین
وقتی در شهر پردیس قدم می زنید باجملاتی همچون خرید و فرو ش مسکن،  امتیازها  وپیش فروش ها روبه‌رو می شوید. اکنون در شهر بیش از 300 بنگاه مسکن وجود دارد گویا این شهربه جای تمرکز به زیر ساخت ها روی سوداگران و دلالان مسکن متمرکز شده است. روز به روز بر قیمت خانه‌ها در این شهر افزوده می شود   طوری‌که امروز به محلی برای سرمایه گذاری تبدیل شده است و اغلب مردم در این محدوده با مشکل پیش خریدهایی که تحویل داده نشده، روبه‌رو هستند.