خیابان کامل در راه تهران

سید‌محمد فخار/خبر‌نگار


خیابان‌های پایتخت به سمت ایده جهانــی خیابـان کامــل (Complete streets) می‌روند. در این ایده قرار است هر سال یک خیابان شهری کامل شود و به خطوط دوچرخه و پیاده هم‌اندازه خطوط سواره‌رو مجهز شود.
خبرهای رسیده به همشهری نشان می‌دهد راه‌های ارتباطی شهری تهران به‌منظور ایجاد دسترسی امن، جذاب و راحت برای تمام شهروندان از عابر پیاده، دوچرخه‌سوار و مسافران حمل‌ونقل عمومی فراهم خواهد شد. نکته اصلی اینجاست که خیابان‌های شهر فقط برای خودروها ساخته نشده‌اند و این معابر برای توسعه زندگی انسان‌ها نیز هستند. از طرفی ورود خودرو به خیابان‌ها و استفاده روزافزون از این وسایل نقلیه مشکلات بسیاری را برای شهرها و ساکنانش به‌وجود آورده است. این مشکلات در تمام سطوح شهر دیده می‌شود. این در شرایطی است که شهر محیط زندگی انسان‌هاست و خودروها باید در مسیر خدمت به انسان تعریف شوند اما سال‌هاست این تعریف برعکس شده و خدمت به تردد آسان‌تر خودرو از خدمت به تردد آسان عابر پیاده سبقت گرفته است. در ایده خیابان کامل قرار است معابر پر‌رفت‌وآمد تهران به خطوط دوچرخه و مسیرهای ایمن عابر پیاده مجهز شوند و همسنگ خودروها، به عابران و انسان‌ها نیز اهمیت داده خواهد شد.

خیابان کامل به چه معناست؟
ایده خیابان کامل در علم مهندسی ترافیک و برنامه‌ریزی شهری برای معابر شهری طراحی شده تا موجب بهبود امنیت، کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، ارائه راه‌حل‌های جایگزین برای خودروهای شخصی، تشویق مردم به حفظ سلامت از طریق پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری، ایجاد حس ایمنی در تردد، بهبود کارکردهای اجتماعی و بالابردن ارزش املاک مجاور می‌شود. عناصر یک خیابان کامل شامل این موارد است: زیرساخت پیاده مثل پیاده‌رو، خط عابر پیاده، جزیره‌های میانی و خطوط برجسته عابر پیاده، آرام‌سازی‌ ترافیک یا روش‌هایی برای کاهش سرعت خودروهای عبوری، مسیر دوچرخه یعنی پیش‌بینی مسیر مخصوص دوچرخه یا شانه‌های عریض و امکانات حمل‌ونقل عمومی مثل مسیر مخصوص عبور اتوبوس می‌شود.

هر سال 22خیابان کامل
ایده خیابان کامل ریشه در برنامه‌ سوم توسعه تهران دارد. شهربانو امانی، رئیس کمیته TOD شورای شهر تهران در این‌باره به همشهری می‌گوید: طبق ماده54 این برنامه، شهرداری موظف است به‌منظور مدیریت تقاضای سفر تکالیفی را انجام دهد که شورای شهر پنجم در حوزه حمل‌ونقل همگانی آن‌را مدنظر داشته تا با تشکیل کمیته TOD و حمل‌ونقل همگانی آن را گسترش دهد. در 17ماه اخیر این کمیته مطالعه کرده که در شهرهای بزرگ مشکلات ترافیک و آلودگی هوای شهری مثل تهران را چگونه حل کرده‌اند. پاسخ همین توسعه شهری مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی با 8هدف اجرایی بود. شورای پنجم تبصره مهم و اساسی در این راه داشته است. در‌ ماده54 باید شهرداری طرح جامع حمل‌ونقل کلانشهر را طراحی کند. در تبصره سوم شهرداری باید بازآرایی خیابان کامل را داشته باشد که شامل هر منطقه یک خیابان شریانی در هر سال تا پایان برنامه سوم خواهد بود و هر سال 22خیابان کامل در تهران خواهیم داشت که باید علاوه بر حمل‌ونقل همگانی، سهم خطوط دوچرخه و عابر پیاده در آن عملیاتی شود. در دوره جدید مدیریت شهری، همه برای فرهنگسازی و کمپین دوچرخه‌سواری و پیاده‌مداری  تلاش می‌کنیم تا تهران به شهری تبدیل شود که ترافیک و آلودگی هوا در آن کمرنگ شود و به سمت رفع آن پیش می‌رویم. شهر کامل علاوه بر درج در برنامه توسعه شهرداری و تأکید شورای شهر پنجم تهران، مورد تأیید و اجرای شهرداری تهران نیز هست. محسن پورسیدآقایی در این‌باره می‌گوید: توسعه دوچرخه سواری در تهران یک برنامه همه جانبه است و باید در این راستا به سمت الگوی خیابان کامل پیش برویم. به گفته معاون شهردار تهران، در این راستا همه شهرداری‌های مناطق تهران موظف شده‌اند هر سال یک‌خیابان را به خیابان کامل تبدیل کنند؛ یعنی تمام خیابان نباید برای خودروها باشد و باید به مسیر دوچرخه سواری و پیاده‌روی مجهز شود.

 شنا خلاف جهت آب
درحالی‌که شورای شهر و شهردار تهران برای توسعه تردد عابران و دوچرخه‌سواران تلاش همه‌گیری را آغاز کرده‌اند، خبر رسیده که نرده‌های جدید جلوی ورودی پل‌عابر میدان هفت‌تیر تردد عابران پیاده را محدود کرده‌ است. به روایت رهگذران و فعالان گروه مردم‌نهاد «باهمستان»، کنار پل‌عابر ضلع جنوبی میدان هفت‌تیر، هفته گذشته نرده کشیده شد. از سویی نرده‌های چهارراه ولیعصر، فاطمی، رسالت و هفت‌تیر در حال زایش در سراسر شهر و گذرگاه‌های دیگر خیابان‌های شهری هستند. سؤال این است که در روزهای رونق ایده «شهر‌انسان‌محور» چگونه باید ایده‌های خودرومحور و قدیمی در شهر جریان داشته باشند؟