آمریکا
زورآزمایی سیاسیون در خیابان‌های کاراکاس
محمد امین خرمی/خبرنگار
61 سال پس از کودتا علیه ژنرال مارکوس پرز جیمنز که به سقوط حکومت او منجر شد، خیابان‌های کاراکاس دیروز عرصه زورآزمایی احزاب سیاسی ونزوئلا و صحنه رویارویی موافقان و مخالفان نیکلاس مادورو بود.
ده‌ها هزار ونزوئلایی دیروز به خیابان‌های کاراکاس آمدند تا از دیدگاه رهبران خود دفاع کنند. دعوا بر سر دولت نیکلاس مادورو است که 2 هفته پیش برای یک دوره 6 ساله دیگر به‌عنوان رئیس‌جمهور ونزوئلا سوگند یاد کرد. مادورو سال گذشته در انتخاباتی که از سوی گروه‌های اپوزیسیون تحریم شده بود، پیروز میدان شد و بار دیگر ردای ریاست‌جمهوری بر تن کرد. 4 روز پیش از او، خوان گوائیدو، رئیس جدید پارلمان ونزوئلا سوگند یاد کرده بود؛ فردی که اکنون به‌عنوان اصلی‌ترین چهره مخالف دولت مادورو، هدایت معترضان را در دست گرفته است. معترضان حکومت مادورو را «غیرمشروع» می‌دانند و او را مسئول آشفتگی بی‌سابقه سیاسی و اقتصادی در کشورشان می‌دانند. رهبر مخالفان یعنی خوان گوائیدو نیز مادورو را «غاصب» خوانده است. نیکلاس مادورو همان اندازه که مخالف دارد، طرفدار هم دارد. در انتخابات سال گذشته با وجود تحریم گسترده احزاب سیاسی مخالف دولت، 46درصد از مردم پای صندوق‌های رأی حاضر شدند. این خود نشانه‌ای برای اثبات وفاداری دست‌کم نیمی از مردم ونزوئلا به دولت چپگرای مادورو و در نتیجه دوپاره شدن جامعه ونزوئلاست. گروه‌های مخالف دولت از حدود 3 هفته پیش که خوان گوائیدو قدرت را به‌دست گرفته است، جان تازه‌ای گرفته‌اند. او بی‌باکانه علیه مادورو سخنرانی می‌کند و خواستار شورش عمومی علیه اوست. او رئیس پارلمانی است که از سوی مادورو منحل شده و موجودیت قانونی ندارد. گوائیدو اما خود را نماینده واقعی مردم ونزوئلا می‌داند و معتقد است در مقابل دولتی که قدرت را «غصب» کرده، تنها مجلس ملی است که مشروعیت دارد.
فراخوان برای حضور در خیابان‌های کاراکاس در سالروز کودتای 1958 را نیز خوان گوائیدو صادر کرده بود. گوائیدو از مردم خواسته است علیه دولت مادورو به پا خیزند. او حتی در یک سخنرانی اعلام کرد که زمینه را برای تشکیل یک دولت انتقالی به ریاست خودش و سپس برگزاری انتخابات سراسری در ونزوئلا فراهم خواهد کرد. در واکنش به سخنان او، خیز مردمی رخ نداد اما روز دوشنبه 27 سرباز گارد ملی دست به شورشی زدند که باعث شد برخی از رسانه‌های جهان آن را یک کودتا تلقی کنند. این سربازها در یکی از پادگان‌های شمال پایتخت، با ضبط یک ویدئوی کوتاه و انتشار آن در شبکه‌های مجازی، مردم را به اعتراض‌های خیابانی دعوت کردند. اگرچه این پادگان بلافاصله از سوی نیروهای امنیتی به محاصره درآمد و سربازان هم خود را تسلیم کردند اما این اتفاق یک زنگ خطر جدی برای نیکلاس مادورو به‌شمار می‌رود. پیش از این نیز اعتراض‌هایی در میان نیروهای نظامی ونزوئلا علیه مادورو مطرح شده بود اما این نخستین‌بار است که این تعداد سرباز مسلح در کنار هم مردم را به شورش خیابانی دعوت می‌کنند.
ادامه بحران در ونزوئلا
ونزوئلا 4 سال از 6 سال ریاست‌جمهوری نیکلاس مادورو را در بحران و تنش سیاسی گذرانده است. طی این مدت بیش از 3 میلیون نفر از مردم این کشور زیر فشار فقر به کشورهای همسایه گریخته‌اند. تورم در ونزوئلا اکنون دیگر با هیچ متر و معیاری قابل سنجش نیست. مردم این کشور تورم یک میلیون درصدی را تجربه می‌کنند که رقمی بی‌سابقه در جهان است. همزمان با به قدرت رسیدن مادورو در ونزوئلا، مخالفت‌ها با او افزایش یافت. او گروه‌های سیاسی مخالف را متهم به کارشکنی در اقتصاد می‌کرد و آمریکا را متهم به حمایت از آنها. در میانه آشفتگی داخلی ونزوئلا، قیمت جهانی نفت نیز روند نزولی به خود گرفت تا اقتصاد نفتی این کشور به‌شدت آسیب ببیند. این وضعیت در نهایت به اعتراض‌های گسترده خیابانی سال 2017 منجر شد که با واکنش شدید دولت و برخورد با مخالفان همراه بود. بیش از 160 نفر در این اعتراض‌ها کشته شدند و نارضایتی از دولت بار دیگر به آتش زیر خاکستر تبدیل شد.
فراخوان گروه‌های مخالف برای حضور هواداران‌شان در خیابان‌ها، صدور فراخوانی مشابه از سوی حزب حاکم یعنی حزب سوسیالیست ونزوئلا را نیز به‌دنبال داشت. هواداران 2 حزب، دیروز در خیابان‌ها علیه هم شعار دادند و در جاهایی نیز با یکدیگر درگیر شدند. خیابان‌های دیروز کاراکاس یادآور اعتراض‌های خیابانی سال 2017 بود؛ اعتراض‌هایی که سیاسیون دستورش را می‌دهند و مردم عادی هزینه‌اش را پرداخت می‌کنند.
آمریکا حامی کودتا
راهپیمایی دیروز مخالفان مادورو در کاراکاس یک حامی خارجی هم داشت؛ مایک پنس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا در اقدامی بی‌سابقه مردم ونزوئلا را به خیزش علیه مادورو دعوت کرد. او در یادداشتی که در روزنامه وال‌استریت ژورنال به چاپ رسید، از خوان گوائیدو حمایت کرد. پنس همچنین در یک پیام ویدئویی گفت: «از طرف رئیس‌جمهور و تمامی مردم آمریکا، حمایت تمام و کمال خود را از مردم ونزوئلا اعلام می‌کنم. مادورو یک دیکتاتور است و هیچ مشروعیتی ندارد. او هرگز در یک انتخابات عادلانه به پیروزی نرسیده و با زندانی کردن مخالفانش قدرت را قبضه کرده است. ما با شمائیم و تا زمانی که دمکراسی را حکمفرما کنید، با شما می‌مانیم.» مادورو در واکنش به سخنان معاون رئیس‌جمهور آمریکا گفت: «سابقه نداشته یک مقام عالی‌رتبه دولتی از مخالفان یک دولت بخواهد که کودتا کنند.» رئیس‌جمهور ونزوئلا اعلام کرد که به‌زودی درباره روابط دیپلماتیک میان این کشور و آمریکا تصمیم‌گیری خواهد کرد.
مادورو طی سال‌های اخیر دائما آمریکا را مسئول وضعیت آشفته ونزوئلا دانسته است. ونزوئلا تحت تحریم‌های شدید آمریکا قرار گرفته و اقتصادش به‌شدت از این تحریم‌ها متاثر شده است. رویارویی آمریکا با دولت ونزوئلا اکنون بیش از هر زمان دیگری عیان شده است. آمریکا اکنون رسما خواهان سرنگونی دولت مادورو در ونزوئلاست.
1958؛ کودتا علیه مرد آهنین
دیروز سالگرد کودتای 1958 ونزوئلا بود؛ کودتایی که در جریان آن نظامیان و مردم به 6 سال حکومت «ژنرال مارکوس پرز جیمنز» پایان دادند. در آن سال‌ها حکومت استبدادی نظامیان در آمریکای لاتین اتفاق تازه‌ای نبود و حکومت ژنرال پرز جیمنز نیز نمونه کلاسیک یکی از این حکومت‌ها بود. او در کنار 2 فرمانده نظامی دیگر در سال 1948 دولت غیرنظامی حزب اقدام دمکراتیک ونزوئلا را برکنار کرد و قدرت را در دست گرفت. پرز جیمنز سپس در سال 1952 در انتخاباتی که با دخالت جدی نظامیان برگزار شد، به ریاست‌جمهوری رسید. سال بعد، کنگره ونزوئلا اختیارات رئیس‌جمهور را به‌شدت افزایش داد تا پرز جیمنز در قامت یک دیکتاتور تمام‌عیار ظاهر شود و برای دستگیری گسترده مخالفان ازجمله دانشجویان، روحانیون و کارگران اقدام کند. خشونت‌های پرز جیمنز باعث شد تا او را «مرد آهنین ونزوئلا» بنامند. در پی کودتای 1958، دیکتاتور ونزوئلا به آمریکا گریخت. 4 سال بعد او را به ونزوئلا بازگرداندند تا دوران محکومیت 5 ساله‌اش را بگذراند. او در سال 2001 درپی تبعید در اسپانیا درگذشت.
در همینه زمینه :
