قم در حصار آلاینده‌ها

 علی نوری|‌  قم- خبرنگار:


از سال 74 که مشخص شد 3 عنصر آب، خاک و هوا چه نقش مهمی در حیات جامعه بشری دارند و بر روح و روان و سلامت مردم تأثیر می‌گذارند یک روز را به عنوان روز هوای پاک نام‌گذاری کردند. هر چه زمان جلوتر می‌رود اهمیت نام‌گذاری این روز به دلیل توسعه آلایندگی و تغییر سبک زندگی بیشتر می‌شود. روز هوای پاک بهانه‌ای است برای این که مسئولان و فعالان سازمان‌های مردم‌نهاد دور هم جمع شوند و از تهدیدها و نقاط قوت زیست‌محیطی بگویند.  مدیر کل حفاظت محیط زیست استان در همایش روز هوای پاک که در سالن شهرداری قم برگزار شد قم را یک استان ویژه از نظر بافت شهری، تراکم جمعیت و نوع استقرار صنایع دانست.

«سید رضا موسوی مشکینی» گفت: 90 درصد تراکم صنایع در شعاع 15 تا 20 کیلومتری شهر قم است که لازمه فعالیت این واحدها حفظ ملاحظه‌هاست.  وی گردوغبار را یکی از تهدیدهای زیست‌محیطی بیان کرد و افزود: تا چند سال پیش منشأ پیدایش گردوغبار، کشورهای خارجی بودند ولی در چند سال گذشته شاهد بروز و ظهور گردوغبار با منشأ داخلی هستیم. این مسأله برای ما نگرانی‌هایی ایجاد کرده که ممکن است توسعه یابد.  مدیر کل حفاظت محیط زیست استان لازمه فعالیت در این حوزه را خرد جمعی و تدبیر و همگرایی دستگاه‌های استان دانست و اظهار کرد: گردوغبار مقوله پیچیده‌ای است و فرمول یک‌خطی نیست؛ بنابراین مدیریت جامع زیست‌محیطی باید در ‌زیست‌بوم اجرا شود تا شاهد فروکش کردن این مسأله باشیم.

موسوی در مورد آلودگی‌های شهری بیان کرد: قم جزو کلانشهرهایی است که آنچنان درگیر آلودگی‌های داخل شهری نیست ولی این دلیل نمی‌شود شهر قم را از این موضوع مصون بدانیم. اگر تدبیر و برنامه‌‌ریزی درستی انجام نشود ممکن است قم در سال‌های آینده دچار آلودگی شهری شود.  وی گفت: 2 ایستگاه سنجش آلودگی هوا در شهر وجود دارد که در بازه زمانی نیم یا یک ساعته گزارشی از وضع کیفی هوا به دستگاه‌های مورد نظر اعلام می‌شود.

موسوی در مورد تراکم صنایع اظهار کرد: در اطراف شهر قم و جاده‌های اراک، جاده قدیم اصفهان و کاشان تراکم‌هایی از صنایع وجود دارد که باید تعیین تکلیف شود و مدیریت به گونه‌ای باشد که این واحدها در شهرک‌های صنعتی مستقر شوند تا فضا برای زندگی مطلوب فراهم شود.  وی با بیان این‌که هر روز شاهد افزایش آلودگی و روزهای با هوای ناسالم در قم هستیم، افزود: تلاش بر این است که روی سبک زندگی افراد تأثیر بگذاریم و مردم را به استفاده از وسایل نقلیه عمومی، دوچرخه و پیاده‌روی ترغیب کنیم. 


 افزایش بی‌رویه استفاده از خودروهای شخصی

معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهردار قم سخنران دیگر این همایش بود که نسبت به افزایش بی‌رویه استفاده از خودروهای شخصی بر اساس داده‌های استخراج‌شده از طرح جامع حمل‌و‌نقل خبر داد. 
 «عباس ذاکریان» گفت: آمار نشان می‌دهد حجم استفاده از خودروهای شخصی نسبت به 10 سال گذشته به شدت افزایش پیدا کرده و استفاده از حمل‌و‌نقل عمومی کاهش یافته است. اگر با همین روند پیش برویم در آینده نه‌چندان دور مبتلا به آلودگی هوا و حتی تعطیلی شهر خواهیم شد. 
وی وسایل حمل‌و‌نقل را متهم ردیف اول آلودگی هوا در کلانشهرها دانست و اظهار کرد: از بین وسایل حمل‌و‌نقل بیشترین آلایندگی مربوط به موتورسیکلت‌هاست که مورد غفلت واقع شده است. 


آلودگی زیاد موتورسیکلت‌ها

ذاکریان با بیان این‌که هر موتورسیکلت بین 5 تا 8 برابر خودرو تولید آلایندگی دارد، بیان کرد: بیشتر موتورسیکلت‌های فعال در قم کاربراتوری هستند.  وی گفت: از سال 90 تا 6 ماه اول امسال بیش از یک میلیون و 200 هزار موتورسیکلت در قم شماره‌گذاری شده و با توجه به وجود کارخانه‌های تولید موتورسیکلت در قم، همه این موتورسیکلت‌ها برای این استان نیست و بر اساس گزارش پلیس راهور بیش از 300 هزار موتورسیلکت در قم تردد می‌کنند.

به گفته معاون شهردار قم، به ازای پیمایش هر یک کیلومتر موتورسیکلت در شهر 15 گرم خروجی آلاینده محیطی تولید می‌شود که این مقدار در موتورسیکلت‌های انژکتوری به یک‌پنجم یعنی 3 گرم می‌رسد.  وی میزان پیمایش موتورسیکلت را بین 8 تا 10 برابر پیمایش خودرو در شهر دانست و تأکید کرد میزان آلایندگی موتورسیکلت‌هایی که در شهر قم تردد می‌کنند بسیار زیاد است.

ذاکریان گفت: اگر فکری به حال این مسأله نشود معلوم نیست در آینده چه بلایی بر سر هوای قم خواهد آمد.  وی افزود: با توجه به این‌که کارخانه‌های ساخت موتورسیکلت در اطراف قم مستقر هستند با تصمیمی که وزارت صنعت، معدن و تجارت در بازه زمانی بلندمدت بگیرد می‌تواند بخشی از این مشکلات را برطرف کند. نمی‌شود در یک بازه زمانی کوتاه این مشکل را برطرف کرد ولی می‌شود در یک برنامه 10 ساله این موضوع را کنترل کرد.  معاون شهردار قم ادامه داد: اگر سالانه 10 درصد ظرفیت تولید موتورسیکلت‌ها تبدیل به تولید موتورسیکلت‌های برقی شود در مدت 10 سال می‌توانیم کل تولید موتورسیکلت را از بنزینی به برقی تبدیل کنیم و میزان آلاینده‌های موتورسیکلت‌ها را به صفر برسانیم. 


توسعه حمل‌و‌نقل پاک

معاون شهردار قم بیان کرد: توسعه حمل‌و‌نقل پاک مثل دوچرخه جزو سیاست‌هایی است که امیدواریم بتوانیم تا پایان امسال بحث مطالعات آن و بالابردن ضریب ایمنی تردد دوچرخه را 
عملیاتی کنیم.  ذاکریان با اشاره به برخی برنامه‌های مدیریت شهری در زمینه هوای پاک و بهبود فضای زیست‌محیطی گفت: پویش مردمی سه‌شنبه‌های بدون خودرو در حال برنامه‌‌ریزی است و امیدواریم تا پایان سال اجرایی شود. 


ریزگردها و کمبود فضای سبز

معاون شهردار قم اظهار کرد: صدها هکتار باغ که ریه تنفسی شهر قم هستند در سال‌های گذشته از بین رفته‌اند ولی با همت شهرداری بیش از 650 هکتار فضای سبز جنگلی و شهری ایجاد شده است.  ذاکریان از انعقاد قرارداد تأمین 5/4 میلیون متر مکعب پساب برای تأمین آب فضای سبز خبر داد و افزود: توسعه زیرساخت‌هایی مثل آبیاری تحت فشار و توسعه شبکه آب خام در دست اقدام است.  وی گفت: ریزگردها یکی از تهدیدهای جدی است که هر سال با مشکلات آن مواجه هستیم. اگر کمربند فضای سبز هر چه زودتر اجرا نشود تهدیدی است که سالانه هزینه‌های بسیاری را به سیستم سلامت تحمیل می‌کند. امیدواریم با توسعه حمل‌و‌نقل پاک و نوسازی حمل‌و‌نقل عمومی و تشویق مردم به استفاده از وسایل نقلیه عمومی بتوانیم روزهای زیادی را با هوای پاک داشته باشیم.


اتوبوس‌های فرسوده در خیابان‌های شهر

معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهردار قم از نوسازی هزار و 500 دستگاه تاکسی در 2 سال اخیر خبر داد و افزود: میانگین عمر ناوگان تاکسیرانی به 5 تا 6 سال رسیده که عدد خوبی است. اما چون هر سال بر تعداد خودروهای فرسوده اضافه می‌شود و سایت نوسازی خودروها هم بسته است، دوباره این انباشتگی ایجاد می‌شود که نوعی تهدید است.

«عباس ذاکریان» در مورد مشکلات اتوبوسرانی در قم گفت: آخرین بار که نوسازی ناوگان اتوبوس انجام شده 10 سال پیش بود که با 5/82 درصد یارانه دولت نوسازی شده است.  وی تأکید کرد: اتوبوس‌های یورو2 با حجم آلایندگی بسیار بالا که آزاردهنده است و برای ما هم قابل قبول نیست در شهر تردد می‌کنند. با توجه به این‌که از اواخر امسال و سال آینده بسیاری از اتوبوس‌ها در سن فرسودگی قرار می‌گیرند این نوسازی باید انجام شود. اتوبوسی که با 5/17 درصد سهم شهرداری، حدود 20 میلیون تومان بود امسال به یک میلیارد و 500 میلیون تومان رسیده است.

ذاکریان از اجرای مقدمات طرح نوسازی ناوگان اتوبوسرانی توسط دولت خبر داد و اظهار کرد: اگر این طرح اجرا شود 50 درصد از محل صرفه‌جویی سوخت، به صورت ارزی تأمین می‌شود. 50 درصد 700 تا 800 میلیون تومان به ازای هر اتوبوس می‌شود که اگر دولت کمک نکند از عهده شهرداری‌ها خارج است.  وی خودرومحوری در طراحی‌های شهری را بلای جان بسیاری از کلانشهرها دانست و افزود: خودرومحوری بن‌بستی است که ما را با مشکل جدی مواجه می‌کند. توسعه پیاده‌راه‌ها با همت همه ارکان تصمیم‌گیری در استان به منصه ظهور رسیده و در 2 خیابان اجرا شده که یکی از طرح‌های خوب سلامت‌محور و انسان‌محور در طراحی‌های شهری است.