آرامش اقتصادی

شبنم سیدمجیدی

یکی از مهم‌ترین اهداف هر نظام اقتصادی، دستیابی به نرخ بیکاری پایین، تورم پایین و با ثبات و رشد اقتصادی مداوم است. به اعتقاد بسیاری از صاحب‌نظران اقتصادی، سال‌های اولیه دهه80 در دوران بعد از انقلاب اسلامی، زمانی بود که ایران در مجموع شاخص‌های اقتصادی خوبی را تجربه کرد. مطابق اعلام مرکز آمار ایران طی نیمه اول دهه80 اقتصاد ایران دوره رشد باثباتی را طی کرده است. بیشترین رشد اقتصادی در سال1381 اتفاق افتاد و بعد از آن، رشد اقتصادی با یک روند صعودی با افزایش قابل ملاحظه‌ای به 8درصد رسید و تا نیمه‌اول سال1383در محدوده 8درصد با ثبات و هموار بود. پس از سال 83 بود که رشد اقتصادی در یک روند نزولی افتاد. اما باز با سیاست‌های پولی و مالی انبساطی روند صعود نرخ رشد اقتصادی دوباره آغاز شد و در سال1385به بالاترین میزان خود یعنی 9درصد رسید. پس از آن از سال1386به بعد رشد اقتصادی کاهش یافت و تا انتهای سال1391 به کمترین حد یعنی 5.8- رسید.

در سال مورد بحث ما یعنی سال1383 میزان رشد اقتصادی کشور با ثبت و با رشد همراه بود. در این سال نرخ رشد نقدینگی به 30.2درصد افزایش یافت که بیشترین نرخ رشد نقدینگی از ابتدای انقلاب تا آن زمان را به نام خود ثبت کرد. البته در سال‌های بعدی و در زمان دولت‌های دیگر، کشور نرخ رشد نقدینگی بالاتری را هم تجربه کرد. در این سال همچنین نرخ تورم به 15.2درصد رسید که نسبت به سال قبل آن کمی کاهش نشان می‌داد. البته روند کاهشی نرخ تورم در این دوره به خوبی ادامه پیدا کرد، به‌طوری که تنها یک سال بعد یعنی در سال 1384به 10.4درصد کاهش یافت.

درآمدهای عمومی دولت(شامل درآمدهای مالیاتی و سایر درآمدها) در سال 1383معادل 103هزار میلیارد ریال بود که نسبت به سال قبل‌تر 31درصد افزایش داشت.

در این سال افزایش شدید تقاضای نفت در آسیا و آمریکا اتفاق افتاد. تنگناهای موجود در زمینه پالایش و توزیع، اختلال‌های موقت عرضه ناشی از حوادث طبیعی و تنش‌های خاورمیانه موجب افزایش قیمت نفت شد. همه این عوامل باعث شد سقف تولید نفت چند مرحله افزایش یابد. بنابراین سهمیه تولید نفت خام ایران از 3میلیون بشکه در روز به 4میلیون بشکه در روز افزایش یافت. در نتیجه 17درصد به سهمیه تولید نفت خام کشور افزوده شد. افزایش حجم صادرات و قیمت نفت خام صادراتی کشور که به بشکه‌ای 36 دلار رسید، افزایش درآمدهای نفتی و بهبود حساب ذخیره ارزی کشور را در پی داشت.

در این سال همچنین در بخش صنعت و معدن کشور با وضعیت خوبی مواجه شد. رشد ارزش افزوده بخش صنایع و معادن به میزان 1.8درصد بود که در مقایسه با سال قبل از آن 7درصد افزایش نشان می‌داد. طبق گزارش وزارت صنایع و معادن در سال 1383تولید اکثر واحدهای صنعتی کشور افزایش یافت.

اما نکته مهم‌تر و در حقیقت برگ برنده این سال، نرخ بیکاری کشور بود. نرخ بیکاری در سال 1383برای جمعیت 10ساله و بیشتر کشور10.3درصد بود که نسبت به سال 1382یک‌درصد کاهش یافته بود و تقریبا نزدیک به تک رقمی شدن بوده است. وقتی این عدد را با همه سال‌های بعد از 1375 که پایین‌ترین نرخ بیکاری را داشتیم مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم که نرخ بیکاری در سال1383در کمترین حد خودپس از 1375 قرار داشته است. این روند نزولی در نرخ بیکاری از سال‌های قبل از آن همزمان با رشد اقتصادی، آغاز شد. در سال 1381نرخ بیکاری از 14درصد سال قبل‌تر به 12.8درصد رسید و با ادامه این روند در سال1383به کمترین میزان کاهش یافت. در سال1384نیز نرخ بیکاری کشور وضعیتی مانند سال‌های قبل از خود و البته کمی رو به بالا را داشته ولی در عدد 11.5درصد ثابت ماند. از سال1387به بعد بود که نرخ بیکاری دوباره روند صعودی در پیش گرفت.