300 بانوی محله امامزاده حسن ع به همت این قالیباف کارآفرین کمک خرج خانواده شده‌اند
گره بر تار و پود امید
صدای مهربان مادر پای دار قالی، لالایی خوشایندی بود که هر روز از خروسخوان سحر تا زوال آفتاب به گوشش می‌رسید: «یک قرمز، دو تا زرد به زیر، یک زرد به رو» وقتی خودش پای دار نشست، نقش‌های شاه‌عباسی و گل فرنگ و گل پروانه قالی‌های او به هنر بسیاری از قالیبافان ماهر مازندران پهلو می‌زد، اما سرآمدبودن در میان هنرمندان دیار آبا و اجدادی «مژگان درخوش» را راضی نمی‌کرد و برای چیره‌دستی در رشته قالیبافی از کرمان و نایین تا کاشان و تبریز را زیر پا گذاشت. او پس از آموزش علمی این هنر در سازمان فنی و حرفه‌ای، کارگاه آموزش قالیبافی خود را در محله امامزاده‌حسن(ع) دایر کرد. در طول 12 سال فعالیت درخوش در این محله، بسیاری از بانوان ساکن امامزاده‌حسن(ع) به هنر قالیبافی روی آوردند و با عرضه آثار خود صاحب کسب خانگی شدند. گفت‌وگوی ما با این بانوی هنرمند وکارآفرین را بخوانید.
چرا برای دایرکردن کارگاه قالیبافی، محله امامزاده حسن(ع) را انتخاب کردید؟
به دلیل شرایط زندگی خانوادگی‌ام در این محله ساکن شدم. علاقه‌ام به ترویج هنر قالیبافی باعث شد در سرای محله، حرم امامزاده حسن(ع) و حرم امامزاده معصوم(ع) دوره آموزشی را برگزار کنم. این محله مهاجرپذیر است و اغلب بانوان ساکن آن اهل شهرهایی هستند که بافت قالی و قالیچه در آن به شکل سنتی رواج دارد. از این دوره‌ها که چند سال متوالی برگزار شد حدود 300 بانو استفاده کردند و تعداد زیادی پس از آموزش در منزل دار قالی برپا کردند. من هم با دیدن شوق و رغبت آنها تصمیم گرفتم در محله کارگاه آموزش قالیبافی دایر کنم.
معمولاً جنبه هنری رشته قالیبافی مورد توجه بانوان محله قرار می‌گیرد یا برای اشتغال و کسب درآمد به یادگیری قالیبافی روی می‌آورند؟
بعضی از قالیبافان فعال هستند و با بافت قالی‌هایی که رنگ و گره‌های زیادی دارند درآمد مناسبی کسب می‌کنند، اما بعضی از آنها نقشه‌های ساده‌تر را در زمانی طولانی‌تر می‌بافند و درآمد زیادی ندارند. در میان صاحبان مشاغل خانگی فقط قالیبافان تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی قرار می‌گیرند و این مزیت، رشته قالیبافی را به یک ظرفیت شغلی تبدیل کرده است، البته مدتی پیش بیمه قالیبافان لغو شد و مسئولان وعده دادند که از اسفند امسال هنرمندان این رشته بیمه می‌شوند.
بسیاری از خانه‌های قدیمی محله به واحدهای آپارتمانی تبدیل شده‌اند و بافت فرش در آپارتمان باعث سروصدا و آزار همسایه‌ها می‌شود. به نظر می‌رسد در سال‌های آینده با رشد آپارتمان‌نشینی شاهد کاهش تعداد قالیبافان محله باشیم. نظر شما چیست؟
بسیاری از بافنده‌های ما در آپارتمان دار زده‌اند، اما برای اهالی ساختمان مزاحمتی ندارند. دارهای جدید مخصوص آپارتمان ساخته می‌شوند که پایه‌های بلندی دارند و با موادی نرم به زمین یا دیوار متصل می‌شوند. درضمن قالیباف‌های امروزی به بافت تابلوفرش تمایل بیشتری دارند که شانه‌زنی آنها صدای زیادی ایجاد نمی‌کند.
دسترسی بافنده‌های محله به بازار عرضه لوازم اولیه فرشبافی مناسب است؟
بازار تهران تنها محل عرضه لوازم اولیه بافت قالی است و این بازار با محله امامزاده حسن(ع) فاصله زیادی دارد. برای آموزش ابزار رایگان در اختیار هنرجویان قرار می‌دهیم و زمانی که کار را شروع می‌کنند در تهیه وسایل به آنها کمک می‌کنیم. بعضی از ابزار هم به سادگی یافت نمی‌شوند و باید در این کار خبره و باتجربه باشید تا محل‌های عرضه آنها را پیدا کنید.
رشته قالیبافی یکی از رشته‌های پرطرفدار هنرستان دخترانه شهید صالحی است که در همسایگی این محله قرار دارد و هر سال نام تعدادی از هنرجویان این مرکز آموزشی در فهرست برگزیدگان مسابقات کشوری به چشم می‌خورد. آموزش علمی را برای کسب مهارت در این رشته مناسب می‌دانید یا آموزش تجربی؟
کنار هم قرار گرفتن آموزش‌های علمی در کنار تجربیات سنتی، یک بافنده را به مهارت می‌رساند. زمانی که آموزش می‌دیدم روزهای زیادی کنار قالیبافان می‌نشستم تا ریزه‌کاری نقشه‌های آنها را از نزدیک ببینم. جایی در کشور نمانده که در بافت قالی سبک و نقشه خاصی داشته باشند و به آنها سر نزده باشم، اما باز هم از آموزش‌های سازمان فنی و حرفه‌ای استفاده کردم تا اصول علمی این هنر را هم بیاموزم.
محدودیت بازار عرضه از مشکلات مهم قالیبافان است. به‌عنوان یک بانوی کارآفرین برای عرضه محصولات بافنده‌های کارگاه چه قدم‌هایی برداشته‌اید؟
تعدادی از تابلوفرش‌ها و قالیچه‌های هنر دست بانوان محله را در کارگاه به فروش می‌رسانیم و کارهای شاخص را با کمک «قدرت زمانی» که مسئول فروش کارگاه است در نمایشگاه‌های فصلی عرضه می‌کنیم.
در همینه زمینه :
گشتی در اقتصاد جهان
