دیواری علیه امنیتی‌سازی ایران

اسماعیل سلطنت‌پور | خبرنگار

توافق هسته‌ای وارد چهارسالگی شده، آمریکا دیگر جایی در برجام ندارد، اروپا اگرچه همچنان در برخی پرونده‌ها با ایران دچار اختلاف است اما به‌رغم همه اختلافات بخشی از برجام باقی مانده تا توافق هسته‌ای کماکان یگانه عامل شکاف کشورهای اروپایی و ترامپ بر سر ایران باشد.

دولت ترامپ قصد داشت با کمک لهستان در روز 24بهمن یک همایش ضد‌ایرانی برگزار کند، اما با گذشت زمان و اعلام هشدار تهران درباره برگزاری این نشست، لهستان اعلام کرد: موضوع نشست، تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی است و قرار نیست ماهیت ضد‌ایرانی داشته باشد.

توجیه مقامات ورشو البته برای ایران پذیرفتنی نیست. نه‌تنها ایران، بلکه مقامات دیگر کشورها نیز به‌دلیل احتمال ضد‌ایرانی بودن نشست لهستان درباره حضور در آن ابراز تردید کرده‌اند. 3روز قبل سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه درباره نشست لهستان گفته بود: روسیه دعوتنامه‌ای برای حضور در این جلسه دریافت کرد و حتی دستور کار این رویداد را دریافت کرد. اگر نام عمومی این نشست «مشکلات کشورهای خاورمیانه» باشد، در اینجا مسئله کلیدی فلسطین وجود ندارد. به‌نظر می‌رسد که دستورالعمل این نشست، برای ترویج منافع ایالات متحده شکل گرفته است.

سازماندهی مجازی

روز گذشته برخی کاربران فضای مجازی اسنادی را در سیستماتیک بودن اقدامات ضد‌ایرانی منتشر کردند که تأیید اظهارات لاوروف به‌شمار می‌رود. براساس این اسناد در هفته اخیر 378اکانت توییتری هر کدام دست‌کم 500بار حمایت از نشست ورشو را توییت منتشر کرده‌اند، اما جالب اینجاست که این اکانت‌ها همه در یک سال اخیر ایجاد شده‌اند و علاوه بر این متعلق به گروهک‌های ضد‌انقلاب ازجمله منافقین هستند. همزمان با این تحولات، مقامات کشورهای اروپایی اعلام کرده‌اند تصمیمی برای حضور در این نشست ندارند تا گزاره ائتلاف اروپا و آمریکا علیه ایران در همان نطفه خفه شود. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که آخرین روزهای مسئولیت خود را پشت سر می‌گذارد، اصلا مایل نیست با حضور در یک نشست ضد‌ایرانی مهم‌ترین ثمره دوران کاری خود یعنی برجام را بر باد دهد و به همین دلیل نزدیکان او اعلام کرده‌اند موگرینی در ایام برگزاری نشست ورشو در مسافرت به سر می‌برد و به این نشست نخواهد رفت. 4دیپلمات اروپایی به رویترز گفته‌اند که نگرانی موگرینی از فروپاشی برجام باعث شده که کشورهای غربی در رابطه با حضور در نشست لهستان تردید داشته باشند. خبرگزاری آسوشیتدپرس هم به نقل از دیپلمات‌های اروپایی در بروکسل گزارش داده که به‌نظر می‌آید کشورهای اروپایی نمی‌خواهند در نشست ورشو شرکت کنند. یک روز پیش‌تر روزنامه وال‌استریت ژورنال هم در گزارشی نوشت: «انتخاب لهستان، برای میزبانی این نشست از سوی برخی دیپلمات‌های اروپایی تلاش برای ایجاد شکاف در اتحادیه اروپا در مورد ایران ارزیابی شده است».

نزاع برای تشکیل ائتلاف ضد ایرانی

در همین رابطه روز گذشته حمید ابوطالبی، مشاور حسن روحانی در توییتر خود نوشت: نشست ورشو، درواقع و درخفا، نزاع آمریکا با اروپا برای تشکیلِ ائتلافی دوباره بر علیه ایران است؛ درپوششِ چالشی مستقیم برای ایران؛ و از این رو، # اجلاس _ ورشو گربه سیاهی است در خیابان‌های بروکسل و نماد بازآفرینی دوباره جنگ‌ سرد با روسیه. رضا نصری، تحلیلگر مسائل سیاست خارجی نیز همین موضع را مورد تأکید قرار داده و نوشته است: نمی‌شود برگزاری کنفرانس ضد‌ایران در لهستان را به همسویی اروپا و آمریکا تعبیر کرد. دولت‌های آمریکا معمولاً وقتی با دولت‌های قدرتمند اروپا دچار تنش می‌شوند، به دولت‌های اروپای شرقی روی می‌آورند. بولتون و پمپئو وارثان همان جریانی هستند که اروپای مرکزی را «اروپای کهنه» خوانده بود.

برجام پس از 3سال مهم‌ترین سند شکاف بین اروپا و آمریکاست، توافق هسته‌ای در سال 94قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران را لغو و تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران را متوقف کرد؛ هرچند با روی کار آمدن ترامپ در آمریکا و خروج او از برجام تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران بازگشته، اما برجام هنوز پابرجاست؛ هرچند در تهران در رابطه با اهداف آن مناقشه وجود دارد و برخی بازگشت تحریم‌های آمریکا را نشانه ناکامی برجام عنوان می‌کنند؛ موضوعی که وزیر خارجه آن را قبول ندارد.

برجام و از بین‌بردن امنیتی سازی ایران

محمدجواد ظریف 3 هفته قبل به همشهری گفته بود: هدف برجام برای بنده که مذاکره می‌کردم این بود که اول؛ امنیتی‌سازی‌ ایران را با از بین بردن قطعنامه‌های شورای امنیت نابود کنم و دوم این بود که برنامه هسته‌ای ایران حفظ شود که آن هم تا لحظه آخر هم اراک و هم فوردو و هم نوع تحقیق و توسعه ما محل تردید بود. آمریکا در 3 سالی که از عمر برجام می‌گذرد بارها تلاش کرده نام ایران را در نشست‌های شورای امنیت مطرح و پرونده ایران را امنیتی‌سازی‌ کند اما دست‌کم تا‌کنون موفق نبوده است. آخرین اقدام 2 هفته قبل بود که جلسه شورای امنیت در رابطه با آزمایش موشکی ایران بی‌نتیجه پایان یافت. مهر‌ماه هم دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا قصد برگزاری نشستی در شورای امنیت درباره ایران را داشت اما در ادامه با عقب‌نشینی از این هدف، دستور کار جلسه را تغییر داد؛ البته ترامپ در آن جلسه به تکرار اتهاماتش درباره ایران پرداخت اما دیگر اعضای شورای امنیت یک به یک به دفاع از برجام و انتقاد از خروج آمریکا از برجام پرداختند. بهمن‌ماه پارسال هم آمریکا موضوع ناآرامی‌های ایران را به شورای امنیت کشاند، اما جلسه شورای امنیت به نشست انتقاد از آمریکا بدل شد. یک‌ماه بعد یعنی اسفند سال 96، شورای امنیت یک‌بار دیگر میزبان نشستی علیه ایران با موضوع امنیتی بود که این بار روسیه قطعنامه شورای امنیت علیه ایران را وتو کرد؛ اتفاقی که پیش از برجام سابقه نداشت.