استانی‌ها در پایتخت

سبا حیدرخانی:

جشنواره تئاتر فجر فرصتی است برای پایتخت‌نشین‌ها و علاقه‌مندان حرفه‌ای و جدی نمایش که آثار خوب و گلچین دیگر شهرها را در بهترین سالن‌ها ببینند. در سی و ششمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر هم علاوه بر 20 اثر برگزیده کشور توسط داوران، برگزیده‌های جشنواره‌های فجر استان‌ها هم حضور دارند و چندتایی نمایش هم به انتخاب دبیر جشنواره در بخش مسابقه این رویداد فرهنگی به چشم می‌خورند. اگر آب دست‌تان است از 28دی تا 8بهمن بگذارید زمین و بروید سراغ بهترین‌های نمایشی کشور که احتمالا دیگر فرصت دیدن‌شان را پیدا نخواهید کرد. ما در اینجا گلچینی از این آثار را به شما معرفی کرده‌ایم.

شنا در آتش

معرفی آثار شهرستان‌های حاضر در جشنواره سی و ششم را باید از نمایشنامه‌نویس و کارگردانی آغاز کرد که نخستین تندیس‌های جشنواره تئاتر فجر را به نام خود سند زده است؛ رضا صابری در نخستین و دومین دوره جشنواره تئاتر فجر یعنی در سال‌های 61و 62نخستین جایزه‌های این رویداد را به نام خود کرد. «خانات» صابری در دوره نخست به‌عنوان بهترین نمایش و بهترین کارگردانی شناخته شد و در دومین دوره نیز اثر «مظلوم پنجم» او در بخش بهترین نمایش و نمایشنامه‌نویسی جایزه گرفت. صابری که در دوره‌هایی از این رویداد خود به‌عنوان داور هم حضور داشته، با نمایش «شنا در آتش» به سی و ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر آمده است. هرچند همین اثر 24سال پیش عنوان بهترین کارگردانی و نمایشنامه‌نویسی را برای صابری از جشنواره فجر به ارمغان آورده بود، اما اجرای دوباره آن در بخش مهمان و مسابقه تئاتر ایران (بخش الف) می‌تواند برای نسلی که بهترین‌های جشنواره تئاتر فجر را در سال‌های نخست آن روی صحنه ندیده‌اند فرصتی مناسب باشد. «شنا در آتش» محوریتی روانشناختی دارد؛ داستان از این قرار است که سه بازیگر به پیشنهاد یک زوجِ روانشناس در یک مرکز روان‌درمانی، برای پیش‌برد یک پروژه سایکودرام، بیست روز، نقش بیماران روانی را بازی می‌کنند. بازیگران در این نقش‌ها فرو می‌روند. روزها می‌گذرد و هرکدام از این سه نفر درگیر ماجرایی می‌شود. متنی که به گفته خود صابری ایده‌اش از یک مقاله علمی پژوهشی گرفته شده است. برای دیدن نمایش این کارگردان مشهدی چهره، باید روز پنجشنبه پنج بهمن به تماشاخانه سمندریان ایرانشهر بروید.

پاشا

چند 100 کیلومتر آن‌طرف‌تر استان‌های شمال‌غرب کشور گروه‌های دیگری را روانه جشنواره فجر کرده است؛ «پاشا» به نویسندگی اکبر شریعت و کارگردانی نازیلا ایران‌زاد نماینده تبریزی‌ها در این دوره از جشنواره و بخش مسابقه تئاتر ایران است. برای آنهایی که به تاریخ معاصر و به‌ویژه مشروطه علاقه دارند «پاشا» پیشنهادی وسوسه‌برانگیز است؛ اثری که قهرمانش زینب پاشا از زنان مبارز مشروطه است، زنی که همه یارانش هم زن بودند و اواخر دوره قاجار در مبارزه‌های ضداستعماری شرکت می‌کرد. برای دیدن پاشای تبریزی‌ها که قرار است به زبان ترکی اجرا شود می‌توانید سوم بهمن به تئاتر مولوی بروید.

پیانیستولوژی

اما مشهدی‌ها فقط رضا صابری معروف‌شان را راهی جشنواره سی و ششم تئاتر فجر نکرده‌اند؛ «پیانیستولوژی» مشهدی‌ها همانطور که کمابیش از اسمش هم برمی‌آید یک اثر موزیکال فانتزی است. محمد نیازی کارگردان این نمایش، سال گذشته هم با اثر موزیکال دیگری به نام «یتیم‌خانه فونیکس» در جشنواره حاضر بود و امسال هم با گروه 35 نفره‌اش مهمان دبیر و یکی از دو نمایش موزیکال جشنواره است. «پیانیستولوژی» موضوعی ضدجنگ و مفهومی انسان‌دوستانه دارد و ساعت‌های 17و 19روز جمعه شش بهمن در تالار اصلی تئاتر شهر روی صحنه می‌رود.

نسخه آزمایشی/حذفیات

اگر همین دو کار شما را به تماشای آثار مشهدی‌های پرسابقه و تئاتردوست قانع کرده می‌توانید سراغ «نسخه آزمایشی» به نویسندگی و کارگردانی علی حاتمی‌نژاد در بخش مسابقه ایران و نمایش «حذفیات» به نویسندگی و کارگردانی مهدی ضیاءچمنی در مسابقه بین‌الملل را هم بگیرید. حذفیات همچنین جزو 20اثری است که به‌عنوان نتایج نهایی برگزیدگان استانی فجر معرفی شده بود و قرار است سوم بهمن در تالار چارسو اجرا شود.

چند نمایش از خطه جنوب

خلیج‌فارس پر است از افسانه و آیین. به همین دلیل سبک زندگی و آیین‌های مردم این خطه پای‌ خود را به تئاتر هم باز کرده‌اند. تئاتری که خوزستانی‌ها را با دستی پر روانه سی و ششمین جشنواره تئاتر فجر کرده تا از اقلیم و آداب و رسوم و سنت‌های‌شان برای روایت تئاترهایی اجتماعی و مستند در پایتخت بهره بگیرند. یکی از این نمایش‌ها که در بخش مسابقه تئاتر ایران بخش الف حضور دارد «آئیس» به نویسندگی و کارگردانی «ندا اعتمادی‌کیا»ست. نمایشی درباره آیین‌ها و سنت‌هایی که زن‌ها را مجبور به زندگی دو همسری می‌کند و حاصل چند‌ماه پژوهش نویسنده است. قصه «آئیس» درباره ناباروری پسری است که با داشتن دو همسر بچه‌ای ندارد اما با استفاده از جادو و دعا همسر دومش باردار می‌شود. بعد از گذشت 9‌ماه متوجه می‌شوند نطفه‌ای که همسرش حمل می‌کرده پوک بوده و هیچ بچه‌ای وجود ندارد. این نمایش اجتماعی و پژوهشی که نماینده آبادانی‌ها در جشنواره است، 30دی در تماشاخانه سنگلج اجرا می‌شود. در همین تماشاخانه چهارم بهمن نمایشی دیگر از خوزستان روی صحنه می‌رود؛ نمایشی به نام «هذیان» به نویسندگی و کارگردانی مرتضی سخاوت که از کارگردان‌های قدیمی و پیشکسوت دزفول است.

سیاوش عالی‌پور هم دیگر نویسنده و کارگردان خوزستانی است که ویژگی‌ها و تاریخ بومی‌اش را دستمایه پرداختی نمایشی کرده است؛ «دی و بهمن شصت-هزار و پنج» خوانشی متفاوت از واقعه عملیات کربلای ۴ و اتفاقاتی است که در این عملیات رخ داده؛ ضمن اینکه کارگردان یک همخوانی موازی را نیز با پلات محیط‌زیست ایجاد کرده است. برای دیدن این اثر می‌توانید پنج بهمن سری به خانه هنرمندان بزنید.

یکی دیگر از آثار نمایشی با محوریت نقد خشونت علیه زنان و روایت زندگی زنان رنج‌دیده «آواز ماهی‌ها در مرداب» به نویسندگی و کارگردانی فضل‌الله عمرانی است که از بندر دیر استان بوشهر به جشنواره راه یافته. این نمایش داستان زنانی است که در آرزوی بچه‌دار شدن وجودشان سرشار از خشونت و انتقام می‌شود. یک تراژدی که در نهایت ممکن است منجر به خیانت و یا فاجعه مرگ برای یک یا هردو شود.

تا در استان‌های جنوبی کشور هستیم سری هم به سیستان و بلوچستان بزنیم که نمایش «آیفون» به نویسندگی و کارگردانی سعید بادینی را نماینده خود در سی و ششمین جشنواره تئاتر فجر کرده است. کارگردان این نمایش می‌گوید دغدغه اصلی‌اش مطرح کردن مشکلات و ناهنجاری‌ها در سطح اجتماع و حتی در جهان است و برای بهتر نشان دادن مسائلی که در ذهنش دارد از هر سبکی استفاده می‌کند. نویسنده نمایش «آیفون» استفاده نادرست برخی از نوجوانان و کودکان از فضای مجازی را ازجمله دلایل نگارش این متن عنوان کرده و در این اثر گریزی به مشکلات اجتماعی دیگر هم زده است. اگر این چند خط شما را به تماشای نمایشی از زاهدان علاقه‌مند کرده، دنبال بلیت آن در روز ششم بهمن برای سالن انتظامی خانه هنرمندان باشید. جزیره هرمز هم نماینده‌اش را اثری انتخاب کرده که داستانش در جزیره‌ای شناور روایت می‌شود. نمایش «اعداد در بیابان» به کارگردانی محمد سلامتی براساس متنی از ابراهیم پشت‌کوهی است که به‌عنوان برگزیده استان هرمزگان قرار است دوم بهمن در تئاتر مولوی اجرا شود. «اعداد در بیابان» روایت زنی است به‌دنبال شوهر، فردی به‌دنبال خارج شدن از جزیره و سربازی که از مدت سربازی‌اش ٦٥ سال می‌گذرد. آنها بعد از یکسری اتفاقات متوجه می‌شوند که در جزیره شناوری هستند که به‌زودی به زیر آب می‌رود.

با کاروان سوخته

کرمانی‌ها با متنی از یک نمایشنامه‌نویس شناخته شده در جشنواره تئاتر فجر حاضر شده‌اند؛ «با کاروان سوخته» نوشته علیرضا کوشک‌جلالی که حمید سجادی آن را کارگردانی کرده و قرار است چهار بهمن در سالن انتظامی خانه هنرمندان نمایش داده شود. سجادی که علاوه بر کارگردانی تنها بازیگر این نمایش هم هست، نقش مهاجری تُرک را ایفا می‌کند که ١٥ سال در آلمان در یک شرکت نظافتی مشغول کار است. در این نمایش 80دقیقه‌ای شاهد آتش‌سوزی خانه این مرد توسط نژادپرست‌های تندرو هستیم که در این حادثه زن و یک پسرش در آتش می‌سوزند و قصه به تأثیر این واقعه روی این کاراکتر می‌پردازد.

دریا زدگی

البرزی‌ها برای جشنواره تئاتر فجر دست روی موضوع آشنا و دلفریب عشق گذاشته‌اند؛ نمایش «دریازدگی» نوشته وحید محمدی با کارگردانی مسعود بیگلری است که از کرج به جشنواره آمده و قرار است در بخش بین‌الملل رقابت کند. بیگلری «دریازدگی» را شرح نقش عشق در زندگی آدم‌ها توصیف می‌کند؛ عشقی که می‌تواند همیشه به آدم‌ها جوانی و طراوت ببخشد و آنها را جوان کند. برای دیدن این اثر استان همسایه پایتخت دوم بهمن باید سری به تالار قشقایی تئاترشهر بزنید.

یک به علاوه دو

اگر از طرفداران داستان‌های بختیار علی هستید سراغ آن را با نمایشی اقتباسی از چهارمحال و بختیاری بگیرید؛ «یک به علاوه دو» نوشته مشترک فراز مهدیان و امیربهادر اکبرپور با کارگردانی امیربهاور اکبرپور، کاری است از گروه تئاتر خورشید که از شهرکرد به جشنواره تئاتر فجر آمده است. این اثر برداشتی آزاد از رمان «آخرین انار دنیا» نوشته بختیار علی با ترجمه آرش سنجابی است. در خلاصه داستان رمان «آخرین انار دنیا» آمده: ظفر صبحگاهی پس از ۲۱ سال اسارت در وسط بیابان، به‌دنبال پسرش سریاس صبحگاهی آمده است. در این فاصله، حزب وی به قدرت رسیده و درحالی‌که جنگ داخلی کشور را دربرگرفته. او با سه سریاس صبحگاهی مواجه می‌شود؛ سریاس اول در میدان گاری‌چی‌ها به قتل می‌رسد. سریاس دوم سرباز است و پس از سال‌ها جنگ اسیر می‌شود. سریاس سوم در کودکی در آتش یک بمب دچار سوختگی شده است. «یک به علاوه دو» قرار است شش بهمن در تالار سایه مجموعه تئاتر شهر روی صحنه برود.

چند تئاتر دیگر

علاوه بر اینها آثار دیگری هم در جشنواره تئاتر فجر عنوان برگزیده روی پیشانی‌شان ثبت شده و همین کافی است تا به رأی داوران جشنواره اعتماد کنیم و به دیدن آنها برویم. نمایش‌هایی مانند: «آئین دایره‌زدایی از یک در گچ مانده قفقازی» به کارگردانی سجاد طهماسبی از همدان (6بهمن تالار هنر)، «تنهایی مفرط من» به کارگردانی پیمان محمدی می‌آبادی از تهران (8بهمن سالن انتظامی خانه هنرمندان)، «روایت یک مرگ در خانه وا ده» به کارگردانی وحید درویشی از گیلان (7بهمن تالار هنر)، «زری سلطان» به کارگردانی جعفر دل دل از یزد (6بهمن تالار حافظ)، «سوپ بوقلمون» به کارگردانی سینا علی‌پور از مازندران (30دی سالن سایه تئاترشهر)، «سون سی» به کارگردانی مجتبی راوش از فارس (5بهمن تالار حافظ)، «شاه لیرک» به کارگردانی افق ایرجی از استان مرکزی (یک بهمن سنگلج)، «گیس گل» به کارگردانی ایمان سالمی از کرمان (سه بهمن تالار هنر) و «و خداوند درون یک مرد دو قلب قرار نداد» به کارگردانی اکبر صادقی از استان اردبیل (هفت بهمن سالن انتظامی خانه هنرمندان).