نیاز تهران به تحول استارتاپی

اشکان خسروپور/ روزنامه‌نگار
پیروز حناچی، شهردار تهران روز گذشته در مراسم رویداد ناحیه شریف،در دانشگاه شریف ‌به نقش استارتاپ‌ها در حل مشکلات شهری اشاره کرد و بار دیگر نگاه‌ها را به این موضوع محوری سال‌های اخیر برد. وی تأکید کرد: «شهرداری آماده همراهی با استارتاپ‌هاست، علت اصلی حمایت از استارتاپ‌ها حل مشکلات شهر و نیاز شهرداری به راه‌حل‌های آنهاست.» شهردار تهران با اشاره به اینکه مجموعه تحت مدیریت او طرفدار طرح شکل‌گیری اکوسیستم استارتاپی ‌است، گفت: «لازم است همه دانشگاه‌های سطح یک در شهرسازی تهران و آموزش جامعه شهری تأثیرگذاری داشته باشند. » همشهری در همین رابطه با چهره‌های شناخته شده فعال در حوزه استارتاپی کشور گفت‌وگو کرده تا از آنها درباره نقش استارتاپ‌ها در حل مشکلات شهری بپرسد و اینکه، شهرداری چطور می‌تواند فضا را برای فعالیت این استارتاپ‌ها مهیا کند.


حل غیرمستقیم مشکلات شهر
هرچند در نخستین نگاه، مشکلات تهران شاید مواردی مثل مدیریت پسماند، آلودگی هوا و... باشند اما استارتاپ‌ها نه لزوما با حل مستقیم این مشکلات که با برطرف کردن نیازهای دیگر شهروندان، به‌صورت غیرمستقیم می‌توانند این مشکلات قدیمی را حل کنند. محمود کریمی، مدیر ارشد شبکه نوآفرینی سرامد در این‌باره به همشهری می‌گوید: «دایره فعالیت استارتاپ‌ها بسیار گسترده‌ است و هرکدام می‌توانند با ساده کردن کار مردم در زمینه‌هایی مثل خدمات مالی، بیمه و... باعث شوند آنها کمتر از خانه خارج شده، حال بهتری داشته باشند و درنهایت هزینه‌های شهرداری به‌طور غیرمستقیم پایین بیاید. شهرداری مشکلات بزرگش را می‌تواند به چندین استارتاپ کوچک‌تر بسپارد تا آنها با تمرکز بر موضوع‌های کوچک‌تر از این بخش‌ها درآمدزایی کرده و مشکل را حل کنند. شهرداری محل خوبی برای شناسایی مشکل است چون لحظه به لحظه وضعیت شهر را مانتیور می‌کند و با مشکلات آشناست اما خودش نباید دنبال حل کردن مشکل باشد.»

نوآوری در فضاهای بدون استفاده
استفاده بهینه از فضاهای بلااستفاده شهری یکی از کارهایی است که می‌تواند به شکل‌گیری اکوسیستم استارتاپی و گسترش فعالیت استارتاپ‌ها کمک کند؛ مثل مراکز نوآوری بزرگی مثل «ناحیه شریف» و «کارخانه نوآوری تهران» که پیش‌تر فضاهای بلااستفاده پایتخت را به مناطقی با کاربرد مؤثر در مورد استارتاپ تبدیل کرده است. محمود کریمی، مدیر ارشد شبکه نوآفرینی سرامد دراین‌باره به همشهری می‌گوید: «یکی از نیازهایی که باید در این زمینه برطرف شود، شفاف‌تر شدن قوانین و رفتار شهرداری است؛ اینکه درباره مواردی مثل احداث مراکز نوآوری، قوانین و نوع عملکرد واضح و شفافی وجود داشته باشد.»

به‌رسمیت شناختن روش‌های استارتاپی
تقویت سیستم استارتاپی از درون، به‌جای بال و پر دادن مصنوعی به اعضای اکوسیستم، راه‌حلی است که کاوه یزدی‌فر، مربی کارآفرینی و استراتژیست نوآوری آن را به‌عنوان راه‌حل برای بهبود وضعیت شهر مطرح می‌کند. به گفته او، اکوسیستم ما در چند سال اخیر درجا زده و به جای پیدا کردن آدم‌ها و ارتباطات جدید کارش را مدت‌هاست با یکسری افراد قدیمی ادامه می‌دهد. راه‌حل این است که شهرداری اعضای فعال در این حوزه را تغذیه کند تا بتوانند خودشان، درون خود رشد کنند. یزدی‌فر دراین‌باره توضیح می‌دهد: «ما همین الان استارتاپ‌های خوبی داریم که کمپین‌های موفقی اجرا کرده‌اند و تأثیر خوبی بر جامعه مخاطب‌شان داشته‌اند. شهرداری به جای اینکه خودش یک کمپین راه‌اندازی کند و نتیجه‌ای نگیرد، می‌تواند به آنها بگوید، شما که گوش شنوایی برایتان هست، این کمپین‌ها را نیز اجرا کنید. در عین حال، ‌نباید به آنها دیکته کند که چگونه و با چه سیستمی کارشان را انجام بدهند. چون تجربه ثابت کرده، راه‌حل جدید دارد خوب جواب می‌دهد. اگر قرار باشد آن را تغییر بدهیم، باز همان سیستم سنتی است و ربطی به استارتاپ ندارد.» درنهایت، اینطور که این فعال استارتاپی می‌گوید، ‌راه‌حل اصلی این است که شهرداری از وابستگی به زیرمجموعه‌هایش کم کرده و کار را به دیگران بسپارد.

فهم استارتاپ‌ها
تزریق فهم استارتاپی به بدنه سنتی شهرداری یکی از مهم‌ترین مسائلی است که می‌تواند باعث تسهیل فعالیت کسب‌وکارهای نوپا در حل مشکلات شهری شود. با این همه، سوگل ثابت‌فر، دبیر کارگروه استارتاپ‌های حوزه سلامت اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی می‌گوید: این فهم مشترک هنوز کاملا بین دو طرف شکل نگرفته است. او که پیش‌تر تجربه یک همکاری دوجانبه با شهرداری درباره استارتاپ‌های حوزه سلامت را داشته، ‌به همشهری می‌گوید: «وقتی یک سازمان نداند استارتاپ چیست و چطور کار می‌کند یا اگر بخواهد راه‌حل‌ها و شیوه کارکرد خودش را به استارتاپ‌ها تحمیل کند، کار کسب‌وکارهای نوپا به مشکل خورده و درست جلو نمی‌رود.»‌ به‌گفته وی، استارتاپ‌ها رشد خیلی سریعی دارند و از ابزارهای فناورانه پیشرفته‌ای استفاده می‌کنند اما تجربه نشان داده که در شهرداری  شیوه‌های سنتی هنوز  غالب است. با چنین رویکردی عملا نمی‌توان انتظار داشت استارتاپ‌ها بتوانند همکاری مؤثری داشته باشند. او پیشنهاد می‌کند: «شهرداری باید مشکل را ارائه کند اما پیدا کردن راه‌حل  را به‌خود ما بسپارد و انتظار نداشته باشد طبق نگاه سنتی جلو برویم.»