حادثه‌ای که قابل پیش‌بینی بود

حادثه برای هواپیمای ارتش در حوالی فرودگاه پیام کرج بار دیگر زنگ خطر را درخصوص امنیت هوایی در کشور به صدا درآورد. یکی از فرضیه‌های مطرح این است که خلبان این هواپیما قصد داشته هواپیما را در فرودگاه پیام روی زمین بنشاند اما به اشتباه در باند فرودگاه فتح که فقط 7 کیلومتر با آنجا فاصله دارد، فرود آمده و موجب وقوع این حادثه شده است.از سویی بررسی ها نشان می دهد این هواپیما مسافربری بوده و به باری تغییر کاربری داده شده بود. اما نکته عجیب درصورت اثبات این فرضیه اینکه، این نخستین مرتبه‌ای نیست که چنین اشتباهی رخ داده و 2‌ماه قبل نیز هواپیمایی که از مشهد عازم کرج بود، به اشتباه قصد داشته به جای فرودگاه پیام در فرودگاه فتح فرود بیاید که به‌طرز شگفت‌انگیزی مسافران از این حادثه جان سالم به‌در برده‌اند. همچنین شواهدی وجود دارد که برج کنترل فرودگاه پیام فاقد بسیاری از امکانات اولیه شامل نبود نقشه راه‌های هوایی، دریافت‌نشدن اطلاعات هواشناسی، نبود چراغ روشنایی، نبود جعبه کمک‌های اولیه و... است.

سابقه اشتباه خلبان در انتخاب فرودگاه
از فرودگاه پیام کرج که از دهه70 توسط وزارت پست و تلگراف و تلفن وقت راه‌اندازی شده بود، تا همین چند‌ ماه قبل برای پرواز هواپیماهای باری و آموزشی استفاده می‌شد اما از شهریور‌ماه امسال پروازهای مسافری نیز به آنجا نشست و برخاست می‌کنند؛ تصمیمی که به‌نظر می‌رسد با وجود فقدان امکانات لازم در آنجا کمی شتاب‌زده است. شاهد این ادعا، پروازی است که 2‌ماه قبل از مشهد به مقصد فرودگاه پیام به پرواز درآمد اما خلبان به اشتباه قصد داشت در فرودگاه فتح که باند آن هم‌راستا با باند فرودگاه پیام است اما 7کیلومتر قبل از آنجا قرار دارد، به زمین بنشیند. اما این حادثه چطور اتفاق افتاد؟ ساعت 6:44 صبح روز 25آبان‌ماه امسال پرواز شماره6225 شرکت تابان فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد‌ مشهد را به مقصد فرودگاه پیام ترک کرد. این هواپیما ساعت 7:55 ‌با نزدیک‌شدن به فرودگاه پیام، از برج مراقبت مجوز فرود گرفت اما دقایقی بعد اتفاق عجیبی رخ داد. خلبان با کم‌کردن ارتفاع به اشتباه قصد داشت هواپیما را در باند فرودگاه فتح که 7 کیلومتر قبل از باند فرودگاه پیام قرار دارد، روی باند بنشاند. خلبان که در تصمیمش مصمم بود، درحالی‌که همه اقدامات برای فرود را انجام داده بود، در ارتفاع یک متری با زمین پی به اشتباه خود برد و با ارتفاع‌گرفتن مجدد خود را به فرودگاه پیام رساند و سرانجام در باند 30 آن فرودگاه به زمین نشست. شواهد نشان می‌دهد کنترل هواپیما در این مقطع توسط خلبان به شکل بصری انجام شده و همچنین مراحل انصراف از فرود به اطلاع واحد تقرب فرودگاه مهرآباد نرسیده و هماهنگی لازم انجام نشده است. سرنشینان این هواپیما شامل 2خلبان، 5نفر خدمه پروازی و 150مسافر بودند و براساس انکس 13ایکائو این رویداد در حد حادثه جدی قرار دارد و ممکن بود با این اشتباه 157نفر جان خود را از دست بدهند.

برجی بدون امکانات
با وجود اینکه سال‌ها‌ست از فرودگاه پیام برای انجام پروازهای مختلف استفاده می‌شود، اما تازه‌ترین بررسی‌های کارشناسان دفتر نظارت بر عملیات هوانوردی سازمان هواپیمایی کشوری که در مهرماه امسال انجام شده، نشان می‌دهد که واحد مراقبت پرواز فرودگاه پیام فاقد امکانات لازم برای مدیریت پروازها‌ست. براساس گزارشی که روز 23مهرماه از این فرودگاه تهیه شده، برج فرودگاه دچار مشکلات عمده‌ای است که بیشتر آنها باید به شکل فوری برطرف شود. چند مورد از این مشکلات شامل  ارائه سرویس غیراستاندارد مراقبت پرواز، ارائه سرویس مراقبت پرواز توسط همکاران بازنشسته بدون دارا‌بودن صلاحیت پزشکی و تخصصی، نبود طرح اضطراری فرودگاه در برج و نبود دستورالعمل‌های هماهنگی با سایر واحدهای عملیاتی شامل آتش‌نشانی، مخابرات، الکترونیک و... است که لازم است این مشکلات به‌صورت فوری برطرف شود.
در این گزارش به این نکته اشاره شده که نقشه راه‌های هوایی در برج وجود ندارد. همچنین آنجا فاقد امکانات اولیه شامل جعبه کمک‌های اولیه، فکس، پرینتر و کامپیوتر مستقل است. اما اینها تمام نواقص برج مراقبت فرودگاه نیست؛ چرا‌که کارشناسان در این گزارش به مشکلاتی اساسی‌تر نیز اشاره کرده‌اند؛ به‌دلیل کم‌ارتفاع بودن برج و موقعیت آن، کنترلر به ابتدای باند 12 اشراف ندارد، اطلاعات هواشناسی در برج دریافت نمی‌شود، چراغ روشنایی فرودگاه ABN وجود ندارد و اتاقی مستقل برای مسئول مراقبت پرواز تعبیه نشده است. علاوه بر رفع این نواقص، کارشناسان توصیه کرده بودند که طرح‌های تقرب، خروجی و ورودی با عنایت به پروژه طولانی‌کردن باند و موانع اطراف باید به شکل فوری مورد بازنگری قرار گیرد. حالا باید منتظر ماند و دید با وجود نواقص متعدد در سیستم فرودگاه پیام آیا تأثیر این اشتباهات در وقوع حادثه‌ای که دیروز رخ داد پذیرفته می‌شود؟