سربازی فروشی شد

خدیجه نوروزی

جزئیات قانون خرید سربازی برای متولدین سال‌های 48 تا 57 برای نخستین‌بار در آبان سال77 اعلام شد که براساس آن مشمولان امکان خرید خدمت پیدا می‌کردند. این طرح در آذر همین سال برای مقطعی سه‌ساله به سربازان این فرصت را می‌داد تا با پرداخت مبالغی از خدمت سربازی معاف شوند. مبلغ خرید سربازی در این دوره بین یک‌میلیون و 1۰۰هزار تا 2میلیون و ۱۰۰هزار تومان درنظر گرفته شد و ۳۵۰هزار نفر سربازی‌شان را خریدند. مشمولان متاهل و بستگان درجه یک خانواده شهدا، جانبازان و آزادگان با 50درصد تخفیف روبه‌رو بودند. در آن زمان هنوز قانون کسری خدمات فرزندان رزمندگان به‌ اجرا در نیامده بود؛ البته طرح اولیه خرید خدمت سربازی در سال1370 از سوی شورای‌عالی امنیت ملی جهت مشمولان غایب داخل و خارج از کشور به تصویب رسید که مشمول متولدین سال47 می‌شد. مطابق آن مشمولان خارج از کشور با پرداخت معادل ریالی 16300دلار بر مبنای 175تومان، شامل طرح خرید خدمت سربازی و بخشودگی غیبت می‌شدند و این مبالغ برای مشمولان داخل کشور به‌مراتب کمتر بود. از همین‌رو سال‌های 70تا 76 حدود 70هزار نفر از این طرح خرید خدمت استفاده کردند. مرور سابقه 25سال اول انقلاب بیانگر این است که ما هیچ مشمولی را نداریم که در بدترین موقعیت شانس قرار گرفته باشد و در سن بیش از 32سالگی معاف نشده باشد یا امکان خرید خدمت را نداشته باشد. در سال 58 همه افراد عادی 20سال به بالا معاف شدند، در سال 70 همه افراد عادی 23سال به بالا امکان خرید خدمت پیدا کردند، در سال 77 همه افراد بالای 20سال امکان خرید خدمت پیدا کردند و در سال 82 نیز همه افراد عادی 28سال به بالا معاف شدند.


البته این روال از یک جایی به بعد متوقف شد و خرید خدمت سربازی به‌تدریج اعتراض‌ها و نارضایتی‌هایی را به‌وجود آورد. چه اینکه بسیاری این طرح را به نفع ثروتمندان و به ضرر افراد کم‌درآمد و فقیر جامعه می‌دانستند که به واسطه نداری امکان خرید خدمت سربازی برای فرزندانشان را نداشتند. به هر تقدیر خرید خدمت در دهه 80 انجام نشد و امری نادرست انگاشته شد. البته یکی از دلایل دیگر هم این بود که مجلس سال‌های 76و 77 و 78 در دست اصلاح‌طلب‌ها نبود. در نخستین سال که اصلاح‌طلب‌ها آمدند در سال79 بودجه80 را تصویب کردند و فروش سربازی را کمافی‌السابق گذاشتند؛ با یک تبصره احترام به نیروهای مسلح که درصورت مازاد سرباز. نیروهای مسلح هم بدون تعارف گفتند مازاد نداریم، آن هم 3‌ماه بعد از گذشت سال80. و این ترتیب از این سال شرایط روزبه‌روز برای اجرای این طرح سخت‌تر شد.