دود کوره‌های زغال در چشم عیش‌آبادی‌ها

راضیه زنگی‌آبادی|  خبرنگار: 


دود کوره‌های زغال‌سوزی در رفسنجان که در گذشته برای مناطق نوق، انار و کشکوییه ایجاد آلودگی می‌کرد، این روزها عیش‌آباد را نیز در برگرفته است. در چند روز گذشته فیلم‌های زیادی از جاده‌های رفسنجان در فضای مجازی منتشر شد مبنی بر این‌که دودی شبیه مه همه جاده را فرا گرفته بود. 

منشأ این دود نیز از کوره‌های زغال بوده که در مجاورت روستاهای منطقه رفسنجان قرار گرفته است. این دود از کوره‌های منطقه عیش‌آباد، روستایی در جاده رفسنجان ـ نوق بلند می‌شود. از آن‌جایی که این فرایند سال‌هاست مردم روستاهای دیگری مثل کشکوییه (این روستا به نام حاجی‌آباد هم معروف است) در جاده رفسنجان ـ انار را درگیر این معضل کرده است، چرایی این مشکل را پیگیری کردیم. از سویی برخی معتقدند از بین رفتن پسته در منطقه رفسنجان باعث شده مردم برای کسب درآمد به تولید زغال روی بیاورند که محیط زیست آن را رد می‌کند. 


پای سخن روستاییان

 «احمد کریمی» که از اهالی نوق است، از وجود این دود در صبح‌های زود در جاده خبر می‌دهد و می‌گوید: بیشتر کوره‌های تولید زغال در عیش‌آباد قرار گرفته‌اند. صبح‌های زود که برای رفتن به محل کارم در مسیر رفسنجان ـ نوق از این جاده رد می‌شوم، شاهد این دود هستم و بوی آن باعث سردرد و نفس‌تنگی می‌شود. حال فرض کنید مردمی که در آن جا زندگی می‌کنند چه مقدار در خطر هستند. هرچند اقداماتی برای حل این مشکل در مناطق دیگر انجام شده، همچنان این کوره‌ها در عیش‌آباد هستند. 


بوی زغال 

یکی از ساکنان روستای عیش‌آباد که خواسته نامی از او در روزنامه قید نشود، می‌گوید: صبح که از خواب بیدار می‌شویم دود و بوی این کوره‌ها کاملاً در خانه حس می‌شود. آخر شب هم اوضاع به همین شکل است. ما همیشه بوی زغال را حس می‌کنیم. به دلیل این‌که در طول روز این کوره‌ها روشن هستند هوای روستا همیشه آلوده است. بچه‌ها معمولا زیاد مریض می‌شوند و وقتی هم به پزشک مراجعه می‌کنیم می‌گوید به دلیل حساسیت به دود مریض 
می‌شوند. 

این روستانشین عیش‌آبادی که از وضعیت هوای آلوده این منطقه ناراضی است، ادامه می‌دهد: تعداد این کوره‌ها بالای 15 مورد است. خانه من در نزدیکی همین کوره‌ها قرار گرفته است و همیشه گرد زغال روی وسایل خانه وجود دارد. درواقع این کوره‌ها از آن مردم عیش‌آباد هستند. این مردم از همین کوره‌ها نان می‌خورند. آن‌ها چوب پسته را داخل این کوره‌ها می‌ریزند و از آن زغال تهیه می‌کنند. چند وقت پیش از طرف قوه قضائیه و فرمانداری آمدند و هشدارهایی هم دادند که باید کوره‌ها جا‌به‌جا شوند، اما کوره‌ها هنوز سر جای خود هستند. 


ساماندهی کوره‌ها

مدیر گروه بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان هم از ساماندهی 90 درصدی کوره‌های جاده‌های نوق و انار به رفسنجان می‌گوید و ادامه می‌دهد: کوره‌ها در سمت راست جاده انار در منطقه کشکوییه، یعنی همان قسمتی که روستاها بنا شده بود، قرار داشتند. زمانی که کوره‌ها شروع به کار کرد، دود آن در تمام روستا پخش می‌شد. 

در حال حاضر کوره‌های تهیه زغال جاده انار جابه‌جا شده و در بالادست روستاها یعنی سمت کوه قرار گرفته‌اند؛ بنابراین دود به سمت روستا نمی‌آید. تعدادی از این کوره‌ها هم به سمت چپ جاده انتقال پیدا کرده‌اند و 2 الی 3 هزار متر از روستاهای آن حوالی فاصله گرفته‌اند. شکایت مردم در منطقه کشکوییه کم شده است. هرچند دیده می‌شود هنوز افرادی به صورت موردی و موقت در آن مناطق زغال تولید می‌کنند. 

در نوق هم در حال حاضر شکایت زیادی نداریم، چون کوره‌ها از روستا فاصله گرفته‌اند. این کوره‌ها از 5سال پیش در کشکوییه و نوق دردسر ایجاد کرده‌اند، هرچند در حال حاضر مشکل مردم تاحد زیادی حل شده است. 

«مجید رنجبرکاظمی» درباره عیش‌آباد می‌گوید: این مشکل هنوز در عیش‌آباد وجود دارد و حل نشده است. درواقع شغل بیشتر خانواده‌های این روستا تولید زغال است. در شورای سلامت مشکل عیش‌آباد مطرح و اقداماتی هم انجام شد. قرار است به زودی این کوره‌ها به سمت زمین‌هایی که یکی از نهاد‌ها در اختیار آن‌ها می‌گذارد، انتقال یابند. کوره‌سازی کار خاصی ندارد. چاهکی است که در زمین حفر و در آن شروع به کار می‌کنند. دود این کوره‌ها گاز مونوکسیدکربن ایجاد می‌کنند که خفه‌کننده و جزء گازهای خطرناک است. 


برخورد با صاحبان کوره‌های زغال

«کامران قربی»، رئیس اداره محیط زیست رفسنجان هم در خصوص اقدامات انجام‌شده برای برخورد با صاحبان کوره‌های تولید زغال‌ می‌گوید: برای این مساله حکم قضایی در حال اجراست. تعدادی از کوره‌ها تعطیل و تخریب شده و تعدادی هم هستند که باید دوباره به سراغ آن‌ها بروند. 
قربی همچنین می‌گوید: حذف کوره‌ها جزو برنامه‌های محیط زیست نیست، بلکه این کوره‌ها باید به جایی دیگر انتقال یابند که مناسب این فعالیت باشد و ضوابط محیط زیست در آن‌ها رعایت شود؛ حتی اگر بخواهند به عنوان واحد صنعتی فعالیتی داشته باشند می‌توانیم به آن‌ها مجوز دهیم. 


استفاده از چوب پسته برای تهیه زغال

«کامران قربی»، رئیس اداره محیط زیست رفسنجان، در پاسخ به این سؤال که آیا فعالیت در این کوره‌ها جایگزین پسته شده و مردم از آن درآمدزایی می‌کنند یا خیر، پاسخ می‌دهد: این فرایند برای باغداران درآمدزایی ندارد. باغدار چوب را می‌برد و دور می‌ریزد، اما افراد دیگری می‌آیند و این چوب‌ها را برای تهیه زغال جمع و از آن درآمدزایی می‌کنند. باغدار عملاً درآمدی ندارد و این عمل جایگزین کاشت پسته نشده است.