خانه موزه «میناسیان» به تاریخ پیوست
خانه میناسیان که قرار بود به عنوان بنای مشاهیر ثبت شود، از سوی مالکان تخریب شد
عاطفه علیان| اصفهان- خبرنگار:
خانه موزه لئون میناسیان چند سال پس از مرگ او به سودای ساخت یک مجتمع تجاری در جلفای اصفهان تخریب شد. لئون میناسیان، نویسنده، پژوهشگر، کتاب‌شناس، نقاش، نوازنده، تاریخ‌نگار و مترجم ایرانی، در روستای ارمنی‌نشین«خویگان» شهرستان «فریدن» اصفهان در خانواده‌ای فرهنگی به دنیا آمد و بعد از گذراندن تحصیلات ابتدایی به اصفهان نقل مکان کرد و تا پایان عمر در محله جلفای اصفهان ماند. میناسیان 30 سال در مدارس ملی ارامنه جلفا به تدریس پرداخت. او مدتی سرپرست افتخاری موزه ارامنه جلفا بود و مدیریت چاپخانه جلفا را بر عهده داشت و پس از بازنشستگی از سال 1359 مسئولیت کتابخانه کلیسای وانک نیز به او واگذار شد.
لئون میناسیان تا آخرین روزهای زندگی، در موزه‌خانه‌اش در محله جلفا با ماشین تایپ قدیمی‌اش که تنها همدم و همراهش بود، دست از تحقیق و نگارش برنداشت. پس از مرگش دوستداران میراث فرهنگی، اصفهان‌شناسان و پژوهشگران، سازمان میراث فرهنگی اصفهان را تشویق کردند تا خانه میناسیان را حفظ کند. اتفاقی که هیچ‌گاه عملی نشد و یکی از موزه‌خانه‌های اصفهان هم از بین رفت و به سودای ساخت یک مجتمع تجاری در جلفای اصفهان تخریب شد.
خانه ثبت ملی نبود
مدیر امور بین‌الملل و امور فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان به همشهری می‌گوید: تابستان امسال یعنی حدود 3 ماه پیش تخریب خانه صورت گرفت. خانه ثبت ملی نبود و تملک خصوصی داشت. از سال 1391 سازمان میراث فرهنگی اصفهان بر آن شد تا خانه میناسیان را به عنوان بنای مشاهیر ثبت کند که 8فرزند ایشان موافقت نکردند و اجازه ثبت ندادند.
«شهرام امیری» می‌افزاید: چون خانه فاقد ارزش تاریخی بود، میراث نمی‌توانست خانه را ثبت کند و رضایت مالک شرط لازم بود. با این‌که سازمان میراث فرهنگی در حدود 2 سال و نیم مقاومت کرد تا به نتیجه مطلوب برسد، رضایت فرزندانشان حاصل نشد. ضمن آن‌که خود خانه هم 70-80 سال قدمت داشت و حدود 140 متر وسعت داشت که با عقب‌نشینی حدود 110 متر از آن باقی می‌ماند که تخریب شد.
وی می‌افزاید: سازمان میراث فرهنگی به شورای خلیفه‌گری پیشنهاد داد که برای خرید خانه مشارکت کنند و کمک‌های لازم هم توسط میراث فرهنگی صورت می‌گرفت، اما استقبالی نشد. خانه لئون میناسیان از سال 90-91 در برنامه ثبت میراث فرهنگی قرار داشت و تمام نامه‌نگاری‌ها و مدارک مربوطه موجود است تا در قالب خانه مشاهیر ثبت شود و برنامه‌ریزی‌های آن صورت گرفت، ولی همکاری لازم صورت نگرفت. مالکان هم تمایل به ثبت نداشتند و ترجیح دادند که خانه را به فروش برسانند و خانه حدود متری 20 میلیون تومان فروخته شد. میراث فرهنگی هم امکان خرید خانه را به دلیل هزینه سنگین آن نداشت.
در این میان، یک منبع آگاه از اداره کل میراث فرهنگی که نخواست نامش فاش شود، می‌گوید: تخریب خانه موزه میناسیان توسط پسر وی صورت گرفت و اجازه نداد میراث فرهنگی این خانه را به ثبت برساند. پسر میناسیان از آمریکا به میراث فرهنگی آمد و به علت نیاز مالی، مصرانه تصمیم به فروش خانه داشت. تمام مکاتبات این معامله در بخش ثبت میراث فرهنگی موجود است.
«شاهین سپنتا» فعال میراث فرهنگی نیز در این باره می‌گوید: لئون میناسیان چهره‌ای شناخته‌شده از ارامنه اصفهان بود که به خاطر شخصیت فرهنگی‌اش نزد مردم اصفهان عزیز و محترم شمرده می‌شد. خانه لئون سال‌ها پذیرای پژوهشگران، اصفهان‌شناسان و گردشگران بود. اما از آنجا که این خانه فاقد ارزش‌های معماری بود، شایسته بود تا دست‌کم به عنوان خانه مشاهیر به ثبت برسد. اما وراث خانه و شورای خلیفه‌گری ارامنه تمایل و همکاری در این مورد نداشتند و با وجود تلاش و علاقه دوستداران اصفهان برای حفظ خانه میناسیان، اقدام درخوری از سوی نهادهای مربوط انجام نشد و در نهایت خانه تخریب شد.
وی ادامه می‌دهد: خانه میناسیان قربانی سودجویی و شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه شد. حالا دیگر کار از کار گذشته است. تمام تلاش‌های ما در چند سال گذشته برای حفظ این خانه بی‌نتیجه ماند. حتی نمی‌دانیم که بر سر اشیای ارزشمند آن خانه چه آمد. اما داستان به خانه میناسیان ختم نمی‌شود. خانه میناسیان یکی از چندین خانه‌ای است که در این شهر می‌توانست به عنوان سرمایه نمادین حفظ شود و در حافظه تاریخی مردم شهر به یادگار بماند. خانه‌های مشاهیر در این شهر کم نیست، ولی به نظر نمی‌رسد اداره کل میراث فرهنگی برنامه‌ای برای حفظ آنها داشته باشد.
تاریخ‌نویسی
آنچه از میناسیان به یادگار ماند نقش پررنگ و برجسته‌ای بود که در ثبت و ضبط تاریخ قومی ارامنه ایران داشت. شاخص‌ترین اثر او در زمینه تاریخ‌نگاری کتاب « تاریخ سیصد و پنجاه ساله ارامنه فریدن» است. او سال‌های زیادی از عمر خود را به گردآوری و تدوین آثاری متعدد درباره فرهنگ و ادبیات ارامنه اختصاص داد و در حدود 90 کتاب درباره ارامنه و جلفا و 20 کتاب به زبان فارسی نوشت.ش
