خاکریزهای فیلتر شده

 مقام معظم رهبری هفته گذشته در سخنرانی مهم خود از جوانان خواستند: «با هوشمندی، فضای مجازی را به ابزاری برای زدن تو دهنی به دشمنان تبدیل کنند.» این سخنان باعث شد تا هشتگ #رفع_فیلتر بار دیگر در شبکه‌های اجتماعی ازجمله توییتر داغ شود. طی سال‌های اخیر شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده ازجمله توییتر مهم‌ترین ابزارهای کاربران و جوانان ایرانی در نبرد و زدن تودهنی به دشمنان بوده است. در موارد بسیاری ازجمله حمله تروریستی اهواز شبکه‌های اجتماعی به‌ویژه توییتر با ۳۵۰میلیون کاربر در جهان محل نبرد رسانه‌ای در فضای مجازی بوده است؛ نبردی که کاربران داخل ایران به‌خاطر فیلترینگ با دستان بسته در آن شرکت می‌کنند تا صدای خودشان را به مردم جهان برسانند.

در چنین مواقعی اتحاد کاربران در فضایی مانند توییتر نشان داده که چطور قدرت شبکه‌های اجتماعی می‌تواند رسانه‌ها و مقام‌های کشورهای جهان را به پای میز پاسخگویی و حتی عذرخواهی بکشاند. به قول وزیر ارتباطات جوانان ایرانی باید از فضایی مانند توییتر در شرایط تحریم برای رساندن صدای خودشان به جهان استفاده کنند و صحنه نبرد را در مقابل دشمن خالی نکنند. شاید مهم‌ترین دلخوری کاربران ایرانی همیشه این بوده که چرا برای دفاع از کشورشان در چنین فضایی باید مجبور به استفاده از فیلترشکن‌ها و تحمل سرعت کند و قطعی‌ها شوند؛ در حالی که سوی دیگر میدان نبرد رسانه‌ای با بالاترین سرعت اینترنت و بدون مشکل و مانعی مشغول کار است. درباره توییتر بارها عنوان شده که مسائل امنیتی عامل فیلتر باقی ماندن آن است اما ۶ وزیر دولت ازجمله وزیر اطلاعات که اشراف امنیتی لازم را در کشور دارد ماه‌هاست که نیاز کشور به رفع فیلتر توییتر را طی نامه‌ای اعلام کرده‌اند.


جهان باید صدای مردم ایران را بشنود



محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات روز گذشته با انتشار فیلم سخنان مقام معظم رهبری در اینستاگرام خود نوشت: «در خانه اگر کس است،یک حرف بس است.»  او یکی از کسانی است که بارها از فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی انتقاد کرده و به همراه ۵ وزیر و 2نماینده مجلس عضو کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه از ۶‌ ماه پیش نامه‌ای را برای رفع فیلتر توییتر به‌عنوان یکی از معبرهای اصلی تقابل با دشمن امضا کرده است. وزیر ارتباطات درباره لزوم رفع فیلتر توییتر به همشهری می‌گوید: «ما هم فضای رسانه را می‌فهمیم، هجمه ضد‌انقلاب را می‌فهمیم و نگرانی‌های مختلف را متوجه هستیم. دید ما این است در شرایطی که استکبار جهانی در تلاش است ایران را منزوی کند و علیه ما در افکار عمومی جهان دست به هم‌افزایی و فضاسازی بزند تا افکار عمومی را برای تهاجمات آماده کند، مردم جهان باید صدای ایران و مردم ایران را بشنود. اینکه ما نگرانی داشته باشیم که اگر در دریا برویم پایمان خیس می‌شود که طبیعی است. آن هم ظرفیتش وجود دارد که نگرانی‌هایی که مطرح می‌شود با حضور نیروهای داخلی و دلسوز کشور پاسخ داده شود. »


در دسترس بودن فضای مجازی، «مقدمه واجب است»
گفت و گو با کامبیز نوروزی، حقوقدان و روزنامه‌نگار درباره  لزوم برداشته شدن موانع  فضای مجازی



بعد از فرمایش مقام معظم رهبری درباره تودهنی به دشمنان در فضای مجازی، بسیاری از کاربران و کارشناسان، خواستار لغو فیلترینگ شبکه‌های مهم اجتماعی شده‌اند. کامبیز نوروزی، روزنامه‌نگار و حقوقدان در گفت‌وگو با همشهری تأکید می‌کند برای اینکه بتوانیم با رقبای رسانه‌ای‌مان رقابت کرده و حرف‌مان را بزنیم، «آزادی و در دسترس بودن فضای مجازی» باید جدی گرفته شود.


درباره سخنان اخیر مقام‌ معظم رهبری  گمانه‌زنی‌های بسیاری مطرح شده است. دیدگاه شما در این ‌باره چیست؟
آنچه من از سخنان رهبری می‌فهمم این است که ایشان به درستی فضای مجازی و ضرورت حضور در این فضا را برای ایجاد رقابت قبول دارند؛ یعنی معتقد هستند که باید به رقابت با رقبای رسانه‌ای در فضای مجازی باور داشت. لازمه اجرای دیدگاه اخیر رهبری این است که فضای مجازی برای کاربران مختلف ایرانی که در داخل کشور هستند به سهولت در دسترس باشد؛ اشخاص مختلف و دیدگاه‌های متفاوت داخل کشور امکان این را داشته باشند که با آسودگی و فراغت در فضای مجازی حضور پیدا کنند و آنچه را که مناسب می‌دانند با استفاده از فضای مجازی عرضه کرده و رقابت کنند. براساس چنین دیدگاهی، فیلترینگ یا اصطلاح درست‌تر آن یعنی سانسور بی‌معناست و موجب کاهش قدرت رقابت با سایرین می‌شود.


طرفداران فیلترینگ اینطور از کارشان دفاع می‌کنند که با فیلترینگ جلوی گسترش محتوای نامناسب را می‌گیرند، اما شما عبارت سانسور را استفاده کرده‌اید.
به‌نظر من، واژه درست‌تر سانسور عمومی، کلی و فراگیر است. با فیلترینگ به شکلی که یک پیام‌رسان کلا از دسترس خارج شود، ‌یک سانسور سراسری گسترده اتفاق می‌افتد. در نظام حقوقی ایران و بسیاری از کشورهای جهان آزادی بیان یکسری محدودیت‌هایی دارد که مربوط به منافع قطعی عمومی است. این محدودیت‌ها شامل چند مورد ازجمله کودک‌آزاری، ‌تصاویر و مطالب مستهجن یا پورنوگرافی و مطالب مروج خشونت و تروریسم یا رفتارهای مسلحانه است. طبیعتا در این قبیل موارد اعمال محدودیت، قانونی و مشروع است. منتهی در سیاستی که تا به حال و از طریق فیلترینگ در ایران رخ داده،  صورت‌مسئله به‌‌کلی پاک شده است که در آن صورت، نمی‌توان چیزی را کنترل کرد و سازمان‌های مسئول  کاری از دست‌شان برنمی‌آید. روش درست این است که باید تمام این قبیل شبکه‌های اجتماعی یا پیام‌رسان‌ها در دسترس باشند اما محتواهای استثنا قابل محدودسازی  باشند.


آیا با توجه به فرمایش اخیر رهبری می‌توان امیدوار بود، سیاست درباره  فیلترینگ کل پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های مجازی تغییر کند؟
به‌ هرحال همیشه باید امیدوار بود، ولی نکته مهم این است که برخی از شخصیت‌ها و سازمان‌های تصمیم‌گیرنده به شکل عجیبی مایل نیستند واقعیت‌های گریزناپذیر امروز در مورد نظام گردش اطلاعات جهانی را بپذیرند. به همین دلیل، کارهایی می‌کنند که زیانبار و عملا شکست‌خورده است. باید بپذیریم سیاست فیلترینگ در ایران، شکست خورده است و اصلا کارآمد نیست. حتی می‌توان گفت اجرای این سیاست ضررهای متعددی زده است. ما امیدواریم که طرفداران فیلترینگ دست از این دیدگاه‌ها بردارند و به نظام نوین رسانه‌ای جهان باور  داشته باشند و با پذیرش خصوصیات و شیوه‌های گردش اطلاعات امکان رقابت را محفوظ نگه دارند.

مکث

طرفداران فیلترینگ به عقیده خود «اعتقاد» ندارند

عباس عبدی/ تحلیلگر مسائل سیاسی - اجتماعی



کسانی که طرفداران حکومت یا انقلاب یا هر ایده دیگری هستند، اگر خودشان و ایده‌شان را بحق می‌دانند قاعدتا نه‌تنها باید به‌طور کامل از این ابزار و آزادی دسترسی به آن استقبال کنند، بلکه باید قبل از هرکسی آن را به‌کار گرفته و از آزادی استفاده از چنین ابزارهایی نیز دفاع کنند. دلیلش این است که چنین ابزاری برای آنها امکانی را فراهم می‌کند که بتوانند حرف‌شان را بزنند و پیامشان شنیده شود. در طرف مقابل، کسی که ‌چنین فضایی را فیلتر می‌کند یا امکان مشابهی را می‌بندد، فقط یک دلیل برای این‌کارش می‌توان متصور شد؛ آن هم اینکه او به عقیده خودش اعتقاد ندارد و قادر به دفاع از آن نیست. پس چون می‌داند که در این فضا قادر به دفاع نیست، آن را می‌بندد. شبکه مجازی یک فضای برابر است که همه می‌توانند از آن استفاده کنند. در تاریخ ارتباطات هیچگاه ابزاری تا این حد برابر در اختیار بشر نبوده است. حضور میلیون‌ها ایرانی در این فضا به‌معنای آن است که از چنین جایی می‌توان استفاده‌های زیادی کرد. البته صددرصد این امکان وجود دارد که جرم‌ها و فسادهایی نیز در این فضا اتفاق بیفتد اما این موضوع، نافی نفع و پذیرفته‌شدن فضای مجازی نیست. از طرف دیگر، این واقعیت وجود دارد که نمی‌توانند جلوی چنین فضایی بایستند. همان موقعی که می‌خواستند تلگرام را فیلتر کنند، من گفتم شما نمی‌توانید این‌کار را بکنید و تنها نتیجه چنین تصمیمی این است که شما می‌روید و آنهایی را که نمی‌پسندید می‌مانند؛ مخالفان و گروه‌های مخالف حرف خودشان را در این فضا می‌زنند و شما نیز نمی‌توانید کار چندانی کنید. واقعا فهمیدن این موضوع به گذشت 9‌ماه یا یک سال زمان نیاز نداشت. خوشحالم که اخیرا به همین حرف رسیده‌اند؛ چنان‌که در جایی خواندم امام جمعه تبریز گفته: «وقتی تلگرام فیلتر شد و از آن بیرون آمدیم، جای ما خالی شد، مخالفان و دشمنان آن را در قبضه خودشان در آوردند.» روش استفاده از این فضا نیز مهم است. اگر می‌خواهید در این محیط فعالیت کنید، باید منطق داشته باشید. در این فضا، نه می‌توان اسلحه همراه برد، نه پول و نه چماق. آدم‌ها باید یاد بگیرند در این فضا با «منطق» از خودشان دفاع کرده و به دیگران انتقاد کنند. فقط در این صورت موفق می‌شوند و اگر غیراز این باشد، از الان بدانند که بازنده هستند. به‌نظر می‌رسد بعد از سخنان اخیر مقام معظم رهبری درباره «تودهنی به دشمن در فضای مجازی» ‌درباره بسته شدن پرونده فیلترینگ فضای مجازی جای امیدواری وجود داشته باشد؛ هر چند بنده نمی‌دانم با وجود این موضع صریح رهبری چه کسانی هنوز می‌خواهند جلوی این قضیه بایستند و کماکان از فیلترینگ دفاع کنند.