رأی مثبت به تأسیس بورس ارز

بعد از چند سال بحث و کشمکش بر سر تشکیل بورس ارز، بالاخره دیروز شورای پول ‌و اعتبار با تصویب مقررات بازار متشکل ارزی، به تأسیس آن رأی مثبت داد.
به گزارش همشهری، جلب موافقت اعضای شورای پول ‌و ‌اعتبار برای تشکیل بازار متشکل ارز بی‌گمان محصول تلاش عبدالناصر همتی، رئیس‌کل جدید بانک مرکزی است. درصورتی که روسای قبلی این نهاد چندان اعتقادی به تأسیس چنین بازاری نداشتند. طرح تأسیس بازار متشکل ارزی از اواخر دهه 80مطرح بود، اما پس از بروز بحران ارزی درآغاز دهه 90 و در سال 91بحث بر سر تأسیس آن جدی‌تر شد اما مخالفت عملی بدنه بانک مرکزی با این بازار، مانع از تأسیس آن شد.

کارکردهای بازار متشکل 
از ویژگی‌های این بازار آن است که به کشف قیمت برمبنای حجم واقعی عرضه و تقاضا کمک می‌کند؛ ضمن‌اینکه مقدار منابع و مصارف ارزی را مشخص و شفاف می‌سازد. با تأسیس این بازار، بانک‌ مرکزی می‌توانداز طریق داده‌های اقتصادی مبتنی بر واقعیت، بازار ارز را رصد و بهتر مدیریت کند. شاید بتوان گفت به غیراز کارکرد‌های اقتصادی، مهم‌ترین ویژگی بازار متشکل ارزی تولید داده‌های اقتصادی و آماری مبتنی بر واقعیت‌های اقتصاد باشد که این امر فضای تصمیم‌گیری را در حوزه ارز ساده‌تر خواهد کرد؛ چیزی که هم‌اکنون به‌صورت کاملا محدودی وجود دارد و اطلاعات دقیقی در مورد میزان معاملات در دوره‌های زمانی مختلف وجود ندارد.

جزئیات مصوبه شورای پول و اعتبار
صبح روز دوشنبه رئیس‌کل بانک مرکزی و رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به‌منظور بررسی ابعاد تشکیل بازار متشکل ارزی نشستی را برگزار و درباره این موضوع رایزنی کردند. به‌نظر می‌رسد قانونگذاران پولی، مدل بورس‌های فعال در بازار سرمایه را برای مدیریت بازار ارز بهینه یافته‌اند؛ چنان که اهداف گنجانده شده در مصوبه شورای پول و اعتبار برای تأسیس بازار متشکل ارزی کاملا منطبق با متن اساسنامه بورس تهران است. ضمن اینکه دبیرکل کانون صرافان هم اعلام کرده است: با تشکیل بازار متشکل معاملات ارزی، قیمت‌گذاری و فعالیت شفاف و واقعی مشابه بازار سرمایه خواهد شد. از طرفی شورای پول و اعتبار در مصوبه‌اش تأکید کرده است: بازار متشکل معاملات ارزی با هدف ساماندهی و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارا، تشکیل می‌شود تا ارزها در آن به‌صورت نقد مطابق مقررات این مصوبه و سایر مقررات مرتبط با آن در بستر الکترونیک معامله شوند.
آن طور که خبرهای دریافتی نشان می‌دهد قرار است غیر از معاملات حواله‌های ارزی، معاملات نقدی انواع ارزها هم در این بازار انجام شود. در گام نخست معاملات نقدی ارز، از طریق یک سامانه معاملاتی که بازار سرمایه در اختیار بانک مرکزی قرار می‌دهد، انجام می‌شود و بعد از آن معاملات حواله‌های ارزی در قالب بازار معاملات آتی ارز انجام خواهد شد. این سامانه احتمالا در شعب بانک‌ها هم برای انجام معاملات نقدی مردم فعال خواهد شد، اما مسئول اصلی معاملات ارزی، صرافی‌ها هستند که در قالب کارگزاران بورس ارز این معاملات را مدیریت و بانک مرکزی آن را رصد و نظارت خواهد کرد.

مصوبه مکمل 
شورای پول و اعتبار قبل از این، یک دستورالعمل مهم دیگر را هم تصویب کرده بود که می‌تواند مقدار سفته‌بازی در بازار ارز را کاهش و جلوی نوسان‌های مقطعی قیمت دلار را بگیرد. طبق این دستورالعمل بانک‌ها مجاز می‌شوند حساب سپرده سرمایه‌گذاری ریالی مبتنی بر ارز افتتاح کنند؛ در این سپرده‌ها دریافت و پرداخت وجه صرفا به ریال انجام می‌شود. این حساب‌ها که نوعی حساب سپرده سرمایه‌گذاری ‌مدت‌دار خاص ریالی هستند به درخواست متقاضی به‌صورت انفرادی یا مشترک افتتاح می‌شود. 
اجرای این دستورالعمل موجب خواهد شد تقاضا‌های سفته‌بازی با هدف دریافت سود از محل نوسان‌های ارزی کاهش یابد و جلوی جهش‌های ارزی گرفته شود زیرا در این نوع سپرده، بانک به‌عنوان وکیل سپرده‌گذار، سپرده تودیع شده را برای سرمایه‌گذاری ارزی به‌کار می‌گیرد. چنان‌که دیروز عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی درباره مصوبه شورای پول و اعتبار گفت: یک مصوبه شورای پول و اعتبار، ایجاد بازار متشکل ارزی بود که معاملات ارزی به‌صورت شفاف اتفاق می‌افتد و مصوبه دیگر آن، درباره سپرده‌های ریالی مبتنی بر ارز بود، تا مردم به کمک آن ریسک دارایی‌هایشان را به حداقل برسانند. او البته درباره کنترل نوسان‌های بازار ارز به فعالان اقتصادی اطمینان داد و گفت: بانک مرکزی اجازه نمی‌دهد نوسان‌گیرها و کسانی که دنبال منافع کوتاه‌مدت هستند، بتوانند از بازار ارز استفاده کنند. همتی در پاسخ به این پرسش که آیا با نزدیک شدن به اسفندماه، از نوسان‌های ارزی نگرانی‌هایی پیش می‌آید؟ گفت: اصلا نگران نباشید، بازار همچنان در تعادل و در کنترل بانک مرکزی است.



جزئیات معاملات بازار متشکل

رضا ترکاشوند، دبیرکل کانون صرافان با بیان اینکه، بازار متشکل معاملات ارز مرجع تعیین نرخ می‌شود، گفت: مکانیسم قیمت‌گذاری در این بازار بر مبنای عرضه و تقاضا اولیه است و براساس اعلام‌های بعدی در بازه زمانی مشخص، قیمت تعیین می‌شود و هر صرافی می‌تواند عرضه‌کننده یا متقاضی اولیه باشد. ترکاشوند تأکید کرد: صرافان در این بازار نقش مشابه کارگزاران بورس دارند و می‌توانند به نمایندگی از صادرکنندگان و شرکت‌های بزرگ در این بازار فعالیت کنند و برای آنها خرید و فروش و معامله انجام دهند. او با بیان اینکه، از مدت‌ها قبل درخواست تشکیل بازار یا اتاقی شفاف برای مشخص شدن تمام معاملات نقدی از سوی کانون صرافان به بانک مرکزی اعلام شده بود، افزود: براساس این درخواست تمام فرایندهای خرید و فروش ارز در بازار از خریدار تا بانک عامل، حساب بانکی و فروشنده به‌صورت شفاف مشخص خواهد شد. او با تأکید بر اینکه این اقدام در نهایت منجر به شفافیت در کشف قیمت‌ها در بازار می‌شود، گفت: درحالی‌که مرجع تعیین روزانه نرخ ارز هم‌اکنون مشخص نیست و محلی مجهول دارد اما روزانه نرخ‌ها به بازار اعلام می‌شود. ترکاشوند درباره تأثیر این بازار بر دلالی‌ها و معاملات شبانه، اظهار داشت: به‌طور حتم با تشکیل این بازار تمام سفته‌بازی‌ها در بازار کنترل خواهد شد. دبیرکل کانون صرافان افزود: پیش از این بازار افشار سبزه‌میدان به‌عنوان محلی برای دادوستد اولیه ارز و اعلام قیمت پایه در بازار بود اما با غیرقانونی شدن فعالیت این بازار و ممنوعیت اعلام قیمت هم‌اکنون بازار برای قیمت‌گذاری با گیجی و سردرگمی مواجه است و به‌طور حتم تشکیل بازار متشکل معاملات ارزی نقش مهمی در سر و سامان دادن این شرایط دارد. ترکاشوند درباره بازیگران این بازار توضیح داد: براساس مذاکرات انجام شده درخصوص تشکیل این بازار، مقرر شد کانون صرافان، کانون بانک‌های خصوصی و شورای هماهنگی بانک‌های دولتی 3رکن تشکیل‌دهنده این بازار باشند و بانک مرکزی نیز از طریق بانک‌های عامل در بازار دخالت و به‌صورت مستقیم بر فعالیت‌ها نظارت داشته باشد.