بخت‌آزمایی بانکی
لیلا شریف
«شاید شما برنده خوش شانس ما باشید.»؛ این جمله وسوسه‌انگیز تبلیغات بانکی، سال‌هاست که جایش را در دل مشتریان بانکی باز کرده است. نمی‌توان سال و روز خاصی را به‌عنوان نقطه شروع علاقه بانک‌ها به قرعه‌کشی پیدا کرد، اما در گشت و‌گذار در روزنامه‌های دهه‌های گذشته، زمانی که به سال75 می‌رسیم، با تعداد زیادی از تبلیغات قرعه‌کشی حساب‌های قرض‌الحسنه بانک‌ها مواجه می‌شویم.
در این سال بانک‌ها با چاپ تبلیغات قرعه‌کشی تلاش می‌کردند تا مشتریان بیشتری را جذب و سرمایه بیشتری را در حساب‌هایشان ذخیره کنند.
قرعه‌کشی‌های بانکی چنان سود‌آور شد که از جوایزی همچون سفر زیارتی، هزینه تحصیلی و سکه بهار آزادی در سال75، به جایزه‌های خاص بانک تجارت در سال های آینده رسید.
یک دستگاه بنز الگانس، 5دستگاه ماکسیما و200دستگاه پژو 206، جوایز قرعه‌کشی بانک تجارت در سال85 بود که سر و صدای زیادی در آن سال‌ها به‌پا کرد. مدیر پروژه قرض‌الحسنه آن سال بانک تجارت در رابطه با ارزش جوایز قرعه‌کشی گفته بود: «یک دستگاه بنزالگانس حدود 2میلیارد ریال قیمت دارد. 2میلیارد دیگر نیز به 400دستگاه یخچال و فریزر تعلق می‌گیرد و مابقی 63 میلیارد ریال به سایر جوایز اختصاص می‌یابد. نظرسنجی‌ها حاکی از آن است که هر چه جوایز عمده شاخص‌تر باشد مانده‌ها افزایش می‌یابد».
ازاوایل دهه 70 تا سال87 مسیری بود که بانک‌ها بدون هیچ محدودیتی برای تعیین جوایز طی کردند. سرانجام علاقه بانک‌ها برای استفاده از ترفند قرعه‌کشی به‌منظور جذب مشتری و سرمایه بیشتر چنان افسارگسیخته شد که بانک مرکزی برای کنترل امور، وارد میدان شد.
سال87 خط و نشان‌های بانک مرکزی برای قرعه‌کشی بانک‌ها جامه عمل برتن کرد. براساس بخشنامه بانک مرکزی، حداکثر مبلغ هر یک از جوایز در هر دوره 250میلیون ریال تعیین شد که البته برای هر سال می‌توانست با مقداری تغییر مواجه شود.
از سوی دیگر بازه زمانی‌ای هم برای قرعه‌کشی‌ها مشخص شد که طبق آن قرعه‌کشی بانک‌ها به‌طور همزمان حداکثر ظرف 10 روز و 2بـار در سال مجاز شدند.
هر چند براساس مصوبات بانک مرکزی دیگر ترفند قرعه‌کشی بانک‌ها رنگ و لعابش را میان مشتریانش از دست داده است اما در سال‌های اخیر اپلیکیشن‌های متنوع عهده‌دار این مسئولیت شده‌اند. حال دیگر نیاز نیست تا مشتری بانک باشید و در ذهنتان روزی هزار بار شعار«شاید شما برنده خوش شانس ما باشید» را مرور کنید. در دهه 90 با جمله «همین حالا شانست را امتحان کن»، در لحظه و با سرعت بالا در گرداب خوش‌شانس‌ها بلعیده می‌شوید.
بازار داغ آگهی‌های مناقصه و مزایده
شیوا پیشگو
میانه دهه70 ،فصل جدیدی در شکل‌گیری صنایع جدید در ایران بوده است. مرور صفحات روزنامه‌ها در سال 1375 نشان می‌دهد که صنایع زیادی به‌ویژه صنایع جدید در حال شکل‌گیری بوده‌اند. آگهی‌های مزایده و مناقصه برای مراحل مختلف احداث و راه‌اندازی کارخانه‌ها در مراحل ساخت و ساز، خرید تجهیزات و جذب نیرو در این سال به اوج خود رسیده است. آگهی‌هایی از سوی شرکت‌ها و کارخانجاتی نظیر شرکت سهامی پتروشیمی بندر امام، شرکت وطن اصفهان سهامی عام، شرکت بهساز اصفهان، شرکت ملی نفت ایران، شرکت عمران و مسکن شمال، شرکت برزنت ایران، شرکت راه‌آهن تهران و حومه، سازمان بنادر و کشتیرانی، شرکت صنعتی پارس خزر و کارخانه شیر منطقه خراسان، تعاونی‌های روستایی و شرکت‌های بسته‌بندی و کارخانجات شالی‌کوبی شرکت خزرمتال که با برگزاری مزایده و مناقصه به‌دنبال بیشترین سود بودند تا خود را توسعه دهند. به‌تبع، چنین فضایی کشور را با موجی از جذب نیرو و استخدام نیز روبه‌رو می‌کرد که آگهی استخدام‌های مکرر در روزنامه‌های سال 75 این موضوع را به اثبات می‌رساند.
در واقع می‌توان این سال‌ها را سال‌های رشد صنعت برشمرد. چرا که در ارزیابی «میزان تاب‌آوری اقتصادی ایران طی دوره 1392- 1375» شاخص تاب‌آوری با مولفه‌هایی چون ثبات اقتصاد کلان، کارایی بازارهای خرد، حکمرانی خوب، توسعه اجتماعی، صحت (درستی) سیاست‌های مالی، صحت (درستی) سیاست‌های پولی، اثربخشی (کارایی) دولت، نظارت همه‌جانبه، سلامت (صحت) بانکی، تنوع صادرات، استقلال(آزادی) صادرات، استحکام خارجی و ذخایر بین‌المللی خالص و میزان سرمایه‌گذاری بین‌المللی تا پایان
