در کوه‌های تلو چه می‌گذرد؟

عباس محمدی/مدیر گروه دیده‌بان کوهستان


از چند‌ماه پیش، در جاده تلو در شمال شرق تهران، عملیات وسیع تغییر کاربری در حال انجام است که مصداق «کوه‌خواری» است و اگر از آن جلوگیری نشود، در آینده نزدیک موجب تشدید معضل کم‌آبی، فرسایش خاک، افزایش ترافیک و بارگذاری جمعیتی فراتر از ظرفیت‌های منطقه خواهد شد.
 در یک مورد، اشخاصی که گویا خود یا پدرانشان در زمان‌های سابق، در ارتفاعات تلو دیم‌کاری داشته‌اند، شروع به تفکیک یک قطعه زمین 100هکتاری و تبدیل آن به زمین‌های هزار مترمربعی کرده‌اند. تردیدی نیست که ایشان درنظر دارند این قطعه‌ها را به ویلاسازان بفروشند که در این صورت این زمین‌ها که هیچ‌گونه مصرف آب نداشته و بلکه با پوشش طبیعی خود به جذب بارندگی‌ها کمک می‌کرده‌اند، بدل به عرصه‌های مصرف‌کننده آب خواهند شد. بدیهی است که داشتن حق کشت دیم، به هیچ‌وجه مجوزی برای تغییر کاربری، آن هم در جهت ساخت‌وساز نیست.
 شخص دیگری هم چندصد هکتار از عرصه‌های طبیعی را ظاهرا  برای ایجاد تأسیسات گردشگری تحویل گرفته و براساس برخی شنیده‌ها مسئولان شهرداری منطقه4 هم با این طرح موافقت کرده اند. این طرح درصورت اجرا، فشار غیرمتعارفی را بر منطقه وارد خواهد کرد و درواقع پهنه شهر تهران را به شکلی خطرناک گسترش خواهد داد.
 طرح‌های نهالکاری در ارتفاعات تلو هم هیچ‌گونه هماهنگی با اصول زیست‌محیطی ندارد؛ رویکرد اصولی این است که از پوشش طبیعی منطقه در برابر عواملی مانند چرای دام، تغییر کاربری و آتش‌سوزی حفاظت شود نه آنکه به این پوشش آسیب وارد شود و به جای آن نهال‌هایی کاشته شود که برای بقا نیاز به آبیاری و صرف هزینه‌های بسیار دارند. با توجه به اینکه همه طرح‌های یادشده، از یک‌سو موجب افزایش شدید مصرف آب (حتی درصورت استفاده از پساب‌ها که گویا مورد نظر است) و از سوی دیگر سبب اخلال در جذب و نگهداری بارش‌های طبیعی خواهند شد و خطر افت آب‌های زیرزمینی و فرونشست زمین را شدیدا افزایش خواهند داد، شایسته است که مقام‌های مسئول، هرچه زودتر به موضوع رسیدگی و دستور توقف این عملیات را صادر کنند.