بودجه‌ای در حد اولویت‌ها

رئیس‌جمهوری در روز 4 دی لایحه بودجه سال 98 را تقدیم مجلس شورای اسلامی کرد تا مجلس با تشکیل کمیسیون تلفیق به مدت یک ماه، لایحه پیشنهادی و پیشنهادهای نمایندگان را بررسی و سپس این لایحه را برای بررسی در صحن علنی تقدیم هیات‌رئیسه مجلس ‌کند. 

بخشی از این لایحه که هر سال مورد توجه کارشناسان و مردم قرار می‌گیرد، سهم اختصاصی بودجه هر استان به تفکیک است و نگاهی به آن نشان می‌دهد که خوزستان بیشترین سهم را از بودجه سال 98 برده است. 
هرچند برخی کارشناسان اقتصاد و حتی نمایندگان خوزستان در مجلس شورای اسلامی معتقدند افزایش بودجه خوزستان آن طور که گفته می‌شود، نیست و ارقام بودجه موجود برای حل اولویت‌های استان نیز کافی نیست.

برای لرستان نیز رقمی معادل 7380 میلیارد و 430 میلیون ریال در نظر گرفته شده است که این رقم در مقایسه با بودجه سال گذشته که 19408 میلیارد و 79 میلیون ریال بود، حدود 62 درصد کاهش را نشان می‌دهد. 
اگر چه امسال آمار و ارقام مطرح شده بودجه برای استان‌ها در جداول لایحه بودجه 98 نسبت به بودجه سال 97 کاهش زیادی را نشان می‌دهد، اما با جابه‌جایی برخی ردیف‌های بودجه‌ای و تامین آنها در قالب بودجه ملی، مسئولان استان‌های مختلف درمجموع معتقدند که بودجه استان‌های آنها در سال 98 نسبت به سال 97 افزایش یافته است. 

در عین حال بسیاری از کارشناسان معتقدند با توجه به بودجه‌بندی انقباضی امسال، تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام و اولویت‌دار و پرهیز از تعریف پروژه‌های جدید نیز باید برای جبران محدودیت‌های پروژه‌ای مدنظر قرار گیرد. 
واگذاری اجرای پروژه‌ها به بخش خصوصی نیز نکته ای است که مسئولان تاکید دارند با این روش، بار هزینه‌ای به میزان قابل‌توجهی از روی دوش استان‌ها برداشته خواهد شد. 
البته باید دید بخش خصوصی تمایل دارد در هر استان به چه میزان ورود کند و تا چه اندازه می‌تواند در اجرای پروژه‌های روی زمین مانده به استان‌ها کمک کند.


  خوزستان  

بودجه خوزستان  زیر ذره‌بین کارشناسان

سیدعلیرضا شریفی|  اهواز - خبرنگار:

آمار و ارقام لایحه بودجه در جدول کلان بودجه استان‌ها نشان می‌دهد که خوزستان با بودجه 26 هزار 863 میلیارد ریالی، بیشترین سهم را بین استان‌ها به خود اختصاص داده است؛ موضوعی که سبب واکنش و موضع‌گیری فعالان سیاسی و اقتصاددانان خوزستانی شده است، به خصوص زمانی که استاندار نیز پس از انتشار جزئیات لایحه بودجه 98 ابراز خوشحالی و خرسندی کرد و گفت که سهم بودجه خوزستان برای سال 98 افزایش یافته است.

تعدادی از کارشناسان می‌گویند که سهم خوزستان از بودجه سال 97 در همین جدول بیش از 50 هزار میلیارد ریال بود و خوزستان بین استان‌های کشور در رتبه‌های میانی قرار داشت. حالا چگونه است که در بودجه 98 که سهم این استان تقریبا نصف بودجه 97 است، گفته می‌شود سهم خوزستان بیشترین است و این استان روی پله یکم جدول بودجه استان‌ها ایستاده است؟
برخی کارشناسان و حتی نماینده‌های مجلس نیز از بودجه سال 98 چشمشان آب نمی‌خورد و معتقدند که این مبلغ برخلاف گفته استاندار که اعلام کرده «معیشت‌محور» خواهد بود و با آن «اشتغالزایی» در اولویت برنامه‌های استان قرار خواهد گرفت، ناچیز است و برای حل معضل بیکاری کافی نیست و کاری پیش نخواهد برد.


بودجه اشتغال‌محور

استاندار خوزستان چند روز پس از تقدیم لایحه بودجه از سوی رئیس‌جمهوری به مجلس، در گفت‌وگو با رسانه‌های محلی، عنوان کرد که «دولت در لایحه بودجه سال آینده توجه ویژه‌ای به خوزستان داشته است». «غلامرضا شریعتی» گفت: «در بودجه پیشنهادی 98 همانند سال‌های 96 و 97، خوزستان بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که در سال‌های قبل خوزستان در رتبه‌های میانی جدول اعتبارات قرار داشت».شریعتی این را هم گفت که «هدف‌گذاری بودجه برای سال 98 استان خوزستان اشتغال‌محور است».

استاندار البته به این نکته هم اشاره کرد که «اعتبارات عمرانی استان برای سال 98 به حدود 27 هزار میلیارد ریال افزایش پیدا کرده، اما خوزستان برای رفع مشکلات و حرکت در مسیر توسعه به منظور تحقق برنامه‌های چشم‌انداز به مبالغ بیشتری نیاز دارد». این سخن یعنی خود نماینده دولت در استان نیز با رقم بودجه پیشنهادی دولت برای خوزستان موافق نیست. استاندار درباره چگونگی هزینه‌کرد سهم بودجه خوزستان نیز اظهار کرد: «بخشی از بودجه سال آینده برای زیر کشت رفتن زمین‌های کشاورزی تعیین شده است تا اعتبارات معیشت‌محور باشند، یعنی همه اهداف اعتبارات سال آینده به سمت طرح‌های عمرانی نیست».


کدام اشتغال؟

نماینده مردم خرمشهر در مجلس شورای اسلامی معتقد است که اظهارات استاندار خوزستان درباره اشتغال‌محور بودن بودجه 98 شفاف نیست. 
«عبدالله سامری» در گفت‌وگو با همشهری اظهار می‌کند: بیشترین بودجه دولت در خوزستان در حوزه‌های عمرانی است که شامل اجرای فاز دوم طرح 550 هزار هکتاری، طرح توسعه شبکه آب و فاضلاب و... است. گرچه اجرایی شدن این پروژه‌ها می‌تواند به ایجاد شغل جدید منجر شود، اما این به معنای اشتغال‌محور بودن بودجه 98 نیست. وی ادامه می‌دهد: اتفاقا از نظر بنده بودجه 98 در کل کشور فاقد راهکاری خاص برای رفع بحران اشتغال است و این موضوع می‌تواند وضعیت بحرانی اشتغال را در خوزستان که بیکاری بالایی دارد، بحرانی‌تر کند.

سامری می‌گوید: استاندار خوزستان سال گذشته هم در جلسه شورای جوانان درباره بودجه 97 گفته بود: «بندهای مختلفی از بودجه 97 در خصوص اشتغال جوانان طراحی شده است که باید شرایط در این زمینه تسهیل شود». به نظر بهتر است که یک سال پس از این اظهارات، عملکرد دولت در حوزه اشتغال خوزستانی‌ها در سال 97 سنجیده شود تا بدانیم در سال 98 و در حوزه اشتغال قرار است چه اتفاقاتی رخ دهد و سال آینده چه کارهایی قرار است انجام شود.


اهمیت منابع تامین‌کننده بودجه

نماینده اهواز در مجلس شورای اسلامی نیز به خبرنگار همشهری می‌گوید: سهم خوزستان در بودجه سال 97 حدود 51 هزار میلیارد ریال بود که از نظر استانی پس از تهران و خراسان رضوی بیشترین بودجه را در کشور دریافت می‌کرد. این رقم در بودجه سال 98 با کاهش 24 هزار میلیارد ریالی مواجه شده است.

«جواد کاظم‌نسب الباجی» اظهار می‌کند: اعتبارت هزینه‌ای در لایحه بودجه 98 برای خوزستان مانند سال گذشته افزایش یافته، اما درواقع بزرگ‌ترین دلیل این افزایش، استانی شدن اعتبارات هزینه‌ای آموزش و پرورش و بنیاد شهید استان‌ است که با توجه به جامعه یک میلیون نفری دانش‌آموزان، این رقم بالاتر از بسیاری از استان‌ها دیده می‌شود ولی در عمل اینگونه نیست. 
وی می‌افزاید: بودجه استان خوزستان در سال 1397 در بخش اعتبارات تملک دارایی‌‌های سرمایه‌‌ای معادل 23 هزار و 613 میلیارد ریال بود که در بودجه سال 98 این رقم حدود 5 هزار میلیارد ریال کاهش یافته است. 
البته هزینه‌های عمومی دولت نسبت به سال گذشته حدود هزار میلیارد ریال افزایش داشته است.

نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی بیان می‌کند: البته بودجه زمانی اهمیت پیدا می‌کند و می‌توان به آن تکیه کرد که منابع مالی آن تامین شود و میزان تحقق آن بالا باشد.
الباجی درباره این گفته‌اش توضیح می‌دهد: در سال‌های گذشته سهم خوزستان از بودجه‌های مرتبط با موضوعات محیط زیست، آب و فاضلاب و توسعه خطوط انرژی در خوزستان بالا بود، اما این ارقام به ‌صورت کامل به خوزستان پرداخت نشد. بنابراین آنچه از رقم بودجه روی کاغذ مهم‌تر است، منابع تامین‌کننده و نیز تحقق آن است.


بودجه خوزستان کاهش دارد یا افزایش؟

در زمینه میزان بودجه خوزستان برای سال 98 یک استاد دانشگاه و اقتصاددان نیز به خبرنگار ما می‌گوید: موضوع لایحه بودجه پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و بررسی آن به شفافیت در سازمان برنامه و بودجه نیاز دارد. اما این موضوع مشخص است که گرچه بودجه 98 خوزستان نسبت به سایر استان‌ها بیشتر است، اما بخش زیادی از آن مبتنی بر هزینه‌های جاری و پروژه‌های کلان ملی است. «سلیم اکبری» بیان می‌کند: نکته قابل تامل دیگر این است که علی‌رغم این‌که اعتبارات استان‌های کشور در لایحه بودجه سال آینده نسبت به قانون امسال افزایش قابل توجهی داشته و از رقم 23 هزار میلیارد تومان به 66 هزار میلیارد تومان رشد کرده اما با محاسبه همین ارقام نتیجه می‌گیریم که نه‌تنها اعتبارات استانی افزایش نیافته، بلکه با کاهش مواجه شده است. یعنی بودجه استان‌ها در سال ۹۸ حدود ۱۷۹ درصد رشد دارد که این رشد مدیون انتقال ردیف 3 دستگاه آموزش و پرورش، بنیاد شهید و سازمان برنامه و بودجه استان‌ها از جدول بودجه دستگاه‌های ملی به بودجه استانی و همچنین استانی شدن 3 ردیف متفرقه است.

وی می‌افزاید: بنابراین از رقم 66 هزار میلیارد تومان اعتبارات استانی در سال 98، 33 هزار میلیارد تومان آن مربوط به آموزش و پرورش استان‌هاست و درمجموع 68 درصد اعتبارات استانی به خاطر انتقالات اینچنینی است. 
این استاد دانشگاه اظهار می‌کند: اگر این اعتبارات از مجموع اعتبارات استانی کسر شود، فقط 211 هزار میلیارد ریال برای استان‌ها می‌ماند که به معنی کاهش 11 درصدی اعتبارات استانی است که اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای (عمرانی) استانی نیز با کاهش 31 درصدی همراه بوده است.وی می‌گوید: این مسائل کلان بودجه روی بودجه خوزستان در سال آینده نیز تاثیر گذاشته و به همین دلیل می‌بینیم که علی‌رغم کاهش ۴۵ درصدی بودجه خوزستان نسبت به سال جاری، باز هم بودجه خوزستان نسبت به دیگر استان‌ها بیشتر است.این اقتصاددان تاکید می‌کند: با توجه به ارقام موجود می‌توان دریافت که بودجه خوزستان نسبت به میانگین استانی کاهش ۳۴ درصدی داشته است.


بودجه خوزستان دقیق طراحی نشده است

این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: اعتبارات خوزستان در زمینه عمرانی سال 98 نسبت به سال 97 کاهش یافته است‌. البته متوسط رشد اعتبارات عمرانی برای استان‌ها برابر با منفی 31درصد بوده است و در این بین فقط استان خوزستان رشد 10‌درصدی داشته و سایر استان‌ها رشد منفی داشته‌اند.
اکبری بیان می‌کند: سرانه اعتبارات هزینه‌ای استانی یعنی بودجه هزینه‌ای استانی تقسیم بر تعداد ساکنان حدود ۷۰۰ هزار تومان است و سرانه اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای حدود ۱۳۰ هزار تومان است که از نظر توزیع استانی، سرانه اعتبارات هزینه‌ای در خوزستان یک میلیون تومان است که این استان را در جایگاه هفتم تا دهم بین استان‌ها قرار می‌دهد.

وی اضافه می‌کند: همچنین سرانه اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای استانی خوزستان حدود ۳۷۵ هزار تومان است که بین استان‌های متوسط کشور قرار می‌گیرد.
این اقتصاددان می‌گوید: درکل، با توجه به آمار و ارقام موجود، بودجه خوزستان به ‌صورت دقیق طراحی نشده و حجم زیادی از این بودجه نمی‌تواند گره‌گشای مشکلات مردم استان باشد چراکه اعتبارات در سراسر استان و هم‌تراز با سایر استان‌ها توزیع نشده است.


  لرستان   

بودجه لرستان برای تامین زیرساخت‌ها کفاف نمی‌دهد

فاطمه حافظی|  خرم آباد - خبرنگار:

لایحه بودجه سال 98 در آخرین روزهای آذر از سوی رئیس‌جمهوری به مجلس ارائه شد. پیش از ارائه این لایحه، هیات دولت بر تدوین بودجه بر اساس شرایط جدید اقتصادی و تحریم‌ها تاکید کرده بود. حالا به نظر می‌رسد، با وجود افزایش تقریبی بودجه عمومی دولت، بخش زیادی از اعتبارات سهم پروژه‌های ملی شده است و همه استان‌ها با کاهش بودجه مواجهند. بودجه لرستان در جدول کلان بودجه استان‌های لایحه سال 98 رقمی معادل 7380 میلیارد و 430 میلیون ریال در نظر گرفته شده است که در مقایسه با لایحه بودجه سال گذشته که 19408 میلیارد و 79 میلیون ریال بوده، کاهش نشان می‌دهد. 


در انتظار ابلاغ نهایی 

«علی هادی چگنی» رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی لرستان در این زمینه به همشهری می‌گوید: هنوز نمی‌توان رقم دقیق بودجه لرستان را اعلام کنم. تا اعلام نهایی و رسمی، نمی‌توان سرفصل هزینه‌ها و تخصیص‌ها را برای بخش‌های مختلف بیان کرد. 
استاندار لرستان نیز بیان می‌کند: بودجه سالانه استان‌ها افزایش مطلوبی نداشته، اما با توجه به بودجه‌ای که در کشور برای استان‌ها در نظر گرفته شده است، لرستان وضعیت مطلوبی دارد. هر چند بودجه بخش‌های مختلف در بعضی موارد کم یا زیاد بوده اما درمجموع وضعیت استان نسبت به کشور خوب است. 

«سید موسی خادمی» می‌افزاید: من و همه مسئولان - از جمله نمایندگان مجلس و مدیران استانی دستگاه‌ها - تلاش کردیم بودجه استان را افزایش دهیم، اما به دلیل وضعیت نامطلوب کشور در برخی حوزه‌ها آنچه مدنظر ما بود، حاصل نشد. 
وی با تاکید بر این‌که در مجموع نسبت به آنچه ما می‌خواهیم نه، اما نسبت به آنچه در کشور وجود دارد تا حدودی وضع استان مطلوب است، تصریح می‌کند: ما هم از طرح‌های ملی و استانی و هم ردیف‌های متفرقه باید اعتبار بگیریم و الان نمی‌توان گفت که بودجه استان به صورت دقیق چه میزان است. اما اعتبارات استانی، نفت و گاز و توازن استان حدود ۷۰۰ میلیارد تومان است. اعتبارات ملی طرح‌های سدسازی، راه‌ها، بیمارستان‌ها، ورزشگاه‌ها و... استان نیز متفاوت است.


کاهش درآمدهای دولت و انقباضی شدن بودجه

نایب‌رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی لرستان در خصوص بودجه استان‌ها در سال 98 می‌گوید: کاهش درآمدهای دولت باعث شده بودجه سال 98 انقباضی و با کاهش مواجه باشد. اولویت با تامین هزینه‌های جاری است و با تامین هزینه‌های عمرانی، این رقم کاهش می‌‌یابد.

«محمد خاکی‌پور» می‌افزاید: اگر هزینه‌های عمرانی تامین نشود، دولت با کسری بودجه روبه‌رو و تورم ایجاد می‌شود. بنابراین هدف دولت کنترل و کاهش تورم در کشور است. در این شرایط اقتصادی، بودجه دولت انقباضی بسته شده تا تورم در کشور کنترل شود زیرا اقتصاددانان و دولت بر این باورند که سختی شرایط حاکم بر کشور تا پایان سال 98 است. دولت تمام تلاش خود را به کار می‌گیرد تا در این مدت هزینه‌ها را مدیریت کند. وی توضیح می‌دهد: در زمینه اداره کشور، اولویت با هزینه‌های جاری است و باید این بخش تامین شود. از سوی دیگر، احکام برنامه و بودجه برای اجرای پروژه‌های بالای 50 درصد پیشرفت فیزیکی است. دولت با تامین اعتبار برای این دست از پروژه‌ها سعی دارد آنها را وارد چرخه تولید و اشتغال و از طریق آنها درآمدزایی کند. در این مدت اجازه تعریف پروژه جدید یا اختصاص اعتبار به پروژه‌های با پیشرفت اندک وجود ندارد. 


کمبود بودجه لرستان برای تامین زیرساخت‌ها 

خاکی‌پور در بخش دیگری از صحبت‌هایش به بودجه تعیین شده برای لرستان اشاره و اظهار می‌کند: لرستان از لحاظ میزان بودجه تعیین شده برای سال 98 با رقمی معادل 7380 میلیارد و 430 میلیون ریال در رده 15 و میانی کشور قرار دارد که از نظر سرانه نسبت به کل بودجه سال، رقم مناسبی است. 
وی می‌افزاید: در هر حال این رقم بودجه دردی از لرستان دوا نمی‌کند. در سنوات گذشته نیز لرستان بودجه کمی دریافت کرده است و به همین دلیل زیرساخت‌ها تکمیل نشده‌اند. بنابراین با این بودجه نیز کماکان فاصله لرستان با استان‌های دیگر در حد کنونی باقی می‌ماند یا حتی بیشتر می‌شود. 


حفظ ثبات اقتصادی؛ رویکرد اصلی بودجه

اما معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری لرستان می‌گوید: حفظ ثبات اقتصادی کشور، مهار تورم و صیانت از تولید و اشتغال، مقابله فعالانه با تحریم‌ها و تامین معیشت مردم و ارتقای شاخص‌های سلامت و عدالت اجتماعی رویکردهای اصلی بودجه سال ۱۳۹۸ کشور هستند.

 «گودرز امیری» ادامه می‌دهد: در این بودجه منابع عمومی کشور بیش از 4077 هزار میلیارد ریال است که ۵۱‌ درصد رقم آن از محل درآمدهای عمومی، ۳۶‌ درصد منابع حاصل واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و ۱۳‌ درصد نیز از طریق منابع حاصل از واگذاری دارایی‌های مالی محقق خواهد شد. 
وی بیان می‌کند: مصارف عمومی کشور نیز در تراز با منابع عمومی کشور بالغ بر ۴۰۷۷ هزار میلیارد ریال است که ۷۹‌ درصد آن سهم اعتبارات هزینه‌ای، ۱۵ ‌درصد تملک دارایی‌های سرمایه‌ای و ۶‌ درصد تملک دارایی‌های مالی است. 


اصلاحات ساختاری در لایحه بودجه

معاون استاندار اهم اصلاحات ساختاری را در لایحه بودجه سال ۹۸ کاهش استفاده دولت از درآمدهای ارزی، سیاست‌های اشتغالزایی و برنامه‌های حمایت از تولید و اشتغال و افزایش نقش بخش خصوصی در اقتصاد بیان
 می‌کند.  وی می‌افزاید: کوچک‌سازی دولت و اصلاح نظام یارانه‌ها و قیمت‌گذاری، موظف بودن صندوق‌های بازنشستگی کشوری و لشکری از ابتدای سال 98 به افزایش کارایی و بازدهی بنگاه‌های تحت پوشش خود، کاهش تعداد مراکز پژوهشی دستگاه‌های اجرایی در قالب واگذاری، انحلال یا ادغام به یک واحد، ممنوعیت تخصیص اعتبار به پروژه‌های فاقد مجوز ماده ۲۳ قانون الحاق (۲) یا پروژه‌های غیرحاکمیتی که پیشرفت فیزیکی کمتر از ۵۰‌ درصد دارند از دیگر اصلاحات ساختاری هستند. 

امیری اظهار می‌کند: همچنین ممنوعیت مجوز ایجاد هرگونه مرکز آموزش عالی و ادغام واحدهای کوچک آموزش عالی استان در یکی از دانشگاه‌های بزرگ آن، انتقال دانشگاه‌های وابسته به دستگاه اجرایی به وزارت علوم، ممنوعیت ایجاد واحدهای اداری جدید در شهرستان‌ها و بخش‌ها و شناسایی و ‌حذف یا ادغام نهادها، سازمان‌ها و فعالیت‌های موازی در دستگاه‌های اجرایی که از بودجه عمومی استفاده می‌کنند رویکرد‌های دولت در سال ۹۸ خواهند بود.