چگونه یک کسب و کارخانگی موفق و درآمدزا راه بیندازیم؟
خانه ما، کارگاه ما
هستی تهرانی
هر روز با هیجان و نگرانی صفحه نیازمندی‌های روزنامه را برای پیداکردن شغل مناسب ورق می‌زنی ، به دوست و آشنا سپرده‌ای برایت دنبال کار بگردند و تعداد فرم‌های معرفی که برای استخدام پر کرده‌ای دیگر از شمار درآمده است. اوضاع بازار تعریفی ندارد و برای پیداکردن کار با درآمد و شرایط مناسب، پوشیدن کفش آهنی هم دیگر فایده ندارد. یعنی قرار است بیکار بمانی؟ نه، درست است که در پیدا کردن کار، موفق نشده‌ای اما می‌توانی کسب و کار خانگی خودت را راه بیندازی و به جای منتظر ماندن، کار را از جایی شروع کنی. البته راه انداختن یک کار خانگی به همین سادگی‌ها هم نیست. سؤال اصلی این است: کسب و کار خانگی، چرا و برای چه کسانی؟ این هفته در صفحه چرتکه از صفر تا صد راه‌انداختن یک کسب و کار خانگی را همراه با علیرضا احدی- پژوهشگر کسب و کارهای خانگی- بررسی می‌کنیم. با خواندن این صفحه کلی مطالب به‌درد‌بخور برای کسب درآمد و بهبود زندگی یاد می‌گیرید.
علیرضا احدی
مربی و پژوهشگر کسب‌وکار خانگی
راهی برای پیشرفت
کسب‌وکارهای خانگی بی‌شماری هستند که حالا تبدیل به یک شرکت بین‌المللی شده‌اند. در کشور خودمان هم بسیاری از نام‌های معروف امروز در دنیای کسب و کار، از یک شغل خانگی ساده شروع کردند؛ از خمیر سوسک‌کش امحا که در آشپزخانه یک کاشانه شروع شد و حالا صادرات جهانی دارد تا آشپزخانه خاور‌خانم که حالا با بزرگ‌ترین برندهای رستورانی ایران رقابت می‌کند. شاید بسیاری از ما داستان راه‌ندادن طاهره جوان به آرایشگاه تا تبدیل‌شدن او به‌عنوان یک کارآفرین برتر در میان زنان ایرانی را شنیده باشیم؛ از محصولاتی که در خانه به سفارش مشتریان خارج از کشور تولید می‌شوند تا دخترانی که در کنار تحصیل با تولید لواشک به فروش‌های میلیونی رسیده‌اند. کافی است به محصول و کسب‌وکارتان یک مزیت رقابتی اضافه کنید تا قدرت کسب درآمدهای پایدار در کسب و کار خانگی را لمس و مشاهده کنید.
روش‌های کسب درآمد غیرفعال
مطمئن باشید در شماره‌های بعد درباره مفاهیم مالی صحبت می‌کنیم اما برای اینکه سؤال بدون پاسخ نماند، باید بگوییم که کسب درآمد به 2 روش کلی ممکن است؛ روش‌های کسب درآمد فعال و روش‌های کسب درآمد غیرفعال. البته جالب است بدانید که آدم‌های ثروتمند حین انجام کسب درآمد از روش فعال در بخش غیرفعال هم به‌شدت تلاش می‌کنند. روش‌های کسب درآمد فعال به کسب‌وکارهایی گفته می‌شود که شما در عمل با آن درگیر هستید و بخشی از روز و شبتان را به آن اختصاص می‌دهید، مثل کارمندان، کارگران و فعالان اصناف؛ در کل هر کاری که شما در آن حضور دارید و به فعالیت می‌پردازید و برای فعالیت جسمی و ذهنی حقوق دریافت یا کسب درآمد می‌کنید. اما روش‌های کسب درآمد غیرفعال، به کسب درآمدهایی گفته می‌شود که شما با یک‌بار انجام‌دادن فعالیت و روشی، مدت‌های طولانی، ماه‌ها و سال‌ها از آن عمل منتفع می‌شوید. مثلاً یک محتوای ویدئویی آموزشی تولید می‌کنید و برای فروش در سایت قرار می‌دهید و سال‌ها این محصول خریداری می‌شود، در بانک یک حساب پس‌انداز با سود افتتاح می‌کنید و ماهانه سودی به‌حساب شما واریز می‌شود. روش‌های ساده و مؤثر کسب درآمدهای غیرفعال را هفته‌های بعد با هم در همین صفحه مرور می‌کنیم.
تولیدی یا خدماتی؟ محلی یا فرامحلی؟
کسب‌وکارهای خانگی در 2شاخه محصول‌محور و خدمات‌محور قرار می‌گیرند. شما یا محصولی را در منزل تولید کرده و در اختیار مشتری می‌گذارید یا خدماتی را به مشتریانتان می‌دهید. کسی که در منزل سبزی‌ها را خشک و بسته‌بندی می‌کند در بخش محصول‌محور فعالیت می‌کند و کسی که در منزل مدیریت یک صفحه اینستاگرامی را به‌عهده دارد و با مدیریت آن، کسب‌وکارهای دیگران را رونق می‌بخشد یک کسب‌وکار خدمات‌محور دارد. برای آشنایی بیشتر با ایده‌های کسب‌وکار خانگی محصول‌محور و خدمات‌محور می‌توانید وب‌سایت «تواناشو» را مطالعه کنید تا اطلاعات بیشتری در این زمینه به‌دست بیاورید. اما دسته‌بندی دیگری که به‌شدت روی کسب‌وکار شما اثر دارد و باید توجه ویژه‌ای به آن داشته باشید توجه به جغرافیای کسب‌وکارتان است. کسب‌وکارهای خانگی براساس جغرافیای ارائه محصول و خدمت به 2دسته محلی و فرامحلی تقسیم می‌شوند. وقتی خدمات و محصولات شما تنها در منطقه حضورتان ارائه می‌شود شما صاحب یک کسب‌وکار خانگی محلی هستید و زمانی که خدمات و محصولات‌تان علاوه بر محله در شهر زندگی، استان و استان‌های دیگر ارائه می‌شود، کسب‌وکار خانگی شما یک کسب‌وکار خانگی فرامحلی است، بنابراین اگر شما یک آشپزخانه خانگی داشته باشید که غذایش را در محدوده جغرافیای محله و منطقه خود ارائه می‌کند دسته‌بندی کسب‌وکار شما به این شکل است: کسب و کارخانگی بخش صنایع غذایی، محصول‌محور محلی. اگر شغل شما تولید و فروش مواداولیه غذا مانند ادویه‌جات باشد که از طریق اینستاگرام آنها را می‌فروشید، کسب‌وکار شما در بخش صنایع غذایی محصول‌محور فرامحلی قرار می‌گیرد.
شروع از نقطه صفر
وقتی قرار است درباره کسب و کار خانگی حرف بزنیم، اینکه اول سراغ کدام بخش این موضوع برویم ذهنمان را مشغول می‌کند. صحبت‌کردن درباره موضوعات اقتصادی برای ما شهروندانی که اقتصاددان نیستیم باید به زبان ساده و روان و البته کاربردی باشد. در نخستین قدم باید خودمان را جای کسانی بگذاریم که قصد راه‌انداختن کاری را دارند و حالا مشغول خواندن این صفحه هستند. بد نیست از همانجایی شروع کنیم که کسی تازه می‌خواهد قدم جدیدی در زندگی خود بردارد؛ دقیقاً از نقطه صفر. قبل از برداشتن نخستین قدم‌ها، باید با خودتان فکر کنید چرا چنین تصمیمی گرفته‌اید؟ برای راه‌اندازی یک کسب و کار خانگی اهداف و تمایلات متعددی وجود دارد اما بیشترین انگیزه‌های راه‌اندازی یک کسب‌وکار خانگی اینها هستند:'
انواع کسب‌وکارهای خانگی
حالا که درباره کسب و کار خانگی حرف می‌زنیم بهتر است کمی هم درباره دسته‌بندی و شاخه‌های کسب‌وکارهای خانگی صحبت کنیم. هم‌اکنون شاخه‌های کلی کسب و کارخانگی به 7دسته زیر تقسیم می‌شود:
هرکدام از این شاخه‌های اصلی به زیرمجموعه‌های دیگری تقسیم می‌شوند. مثلا تنها در بخش صنایع‌دستی 14زیرشاخه وجود دارد که هرکدام هم بخش‌های مختلفی دارد. در مجموع بیش از 300حوزه برای راه‌اندازی یک کسب و کارخانگی وجود دارد، پس بهانه‌ای برای فرار و عدم‌راه‌اندازی کسب‌وکار خانگی وجود ندارد. البته یک خبر خوب اینکه علاوه بر روش‌های راه‌اندازی، مدیریت و توسعه یک کسب و کارخانگی که قرار است در این صفحه بیاموزید روش‌های «غیرفعال کسب درآمد» را هم به شما معرفی خواهیم کرد.
درآمد مناسب هم دارد؟
جالب است بدانید بسیاری از افرادی که اکنون صاحب یک کسب‌وکار توسعه‌یافته و بزرگ هستند از کسب‌وکار خانگی شروع کرده‌اند. زمانی که پای صحبت‌هایشان می‌نشینی، متوجه می‌شوی همزمان در 2 یا 3 گروه از گروه‌های انگیزشی بالا قرار می‌گیرند؛ کسانی که شکست بزرگی در زندگی‌شان خورده و افسرده بودند، نیاز مالی داشته‌اند یا علاقه‌مند به‌کار‌کردن برای دیگران نبوده‌اند. حالا که به پرسش «کسب و کارخانگی، چرا و برای چه کسانی؟» پاسخ دادیم بد نیست چند نکته مهم دیگر را هم بدانیم. آیا کسب‌وکارهای خانگی درآمد خوبی دارد؟ پاسخ به این پرسش یک «بله» محکم و بدون تردید است. قبل از اینکه چندین مثال زنده برای علاقه‌مندان به‌کار خانگی بزنیم باید بدانیم کسب و کارهای خانگی ریشه‌دارترین و قدیمی‌ترین شاخه کسب‌وکار در جهان هستند.
کسب و کارهای خانگی در جهان
اگر شما تایپیست خانگی یا یک تولیدکننده محتوا باشید دسته‌بندی کسب‌وکارتان چه می‌شود؟ بهتر است کمی از کسب‌وکارهای خانگی در جهان نیز صحبت کنیم. با ظهور اینترنت و گسترش وسایل ارتباط‌جمعی اینترنتی، کسب‌وکارهای خانگی در این بخش نیز شکل‌گرفته‌اند. برنامه‌نویس‌ها، طراحان گرافیکی کامپیوتری، طراحان وب‌سایت و تولیدکنندگان محتوا شاخه‌هایی از دسته فناوری اطلاعات در این بخش هستند. سرمایه و تجهیزات کسب‌وکار آنها یک لپ‌تاپ و مودم اینترنت است. پرچم‌دار این شاخه کسب و کارخانگی در جهان هند است. جوانان بی‌شماری در هند از دانش‌آموز گرفته تا دانشجو با تولید نرم‌افزار، طراحی سایت و یا خدمات دیجیتال مارکتینگ کسب درآمد می‌کنند. آنها پا را فراتر از ارائه خدمت در کشورشان گذاشته‌اند و پیش‌روی کسب درآمد ارزی هستند. جوانان هندی با ارائه خدمات برنامه‌نویسی و اینترنتی باعث تعطیلی بسیاری از شرکت‌های اروپایی و آمریکایی شدند؛ چراکه با قیمت‌های پایین‌تر و کیفیت بهتر اینگونه خدمات را به مشتریان خارجی خود ارائه می‌دهند. هم‌اکنون بسیاری از کارکنان شرکت‌های بزرگ اینترنتی و برنامه‌نویسی از گوگل گرفته تا اپل و فیسبوک از میان جوانان خوش‌فکر و تلاشگر هندی هستند.
موج جدید کسب و کار خانگی
کسب‌وکارهای خانگی در ایران بیشتر حول دسته‌بندی محصول‌محور است و به‌تازگی در سال‌های اخیر جوانان و نوجوانان ایرانی در بخش فناوری اطلاعات به درآمدهای خوبی در منزل خود رسیده‌اند. البته حالا جوانان و نوجوانانی در کشورمان هستند که با طراحی سایت، دیجیتال مارکتینگ، تولید اپلیکیشن و بازی‌های موبایلی به درآمدهای ارزشمند میلیونی ماهانه رسیده‌اند. به این افراد در اصطلاح کسب‌وکار آزادکار یا فریلنسر می‌گویند. بعضی از کسب‌وکارهای خانگی هم پروژه‌محور هستند؛ یعنی شما یک پروژه را از مشتری قبول کرده و در ازای تکمیل آن مبلغی را دریافت می‌کنید. بیشتر فریلنسرها و سازندگان روباتیک در منزل در این بخش فعال هستند. در این صفحه تلاش کردیم تصویری کلی از کسب‌وکارهای خانگی ترسیم کنیم و بعضی سؤالات عمومی را پاسخ دهیم. درشماره‌های بعد تلاش می‌کنیم علاوه بر آموزش مفاهیم اولیه روش‌های طراحی، راه‌اندازی و مدیریت یک کسب‌وکار خانگی را آموزش دهیم و همچنین در ادامه فن‌های بازاریابی، اقداماتی برای فروش بیشتر محصول و خدمات و فنون جذب، حفظ و افزایش مشتریانتان را با هم بررسی می‌کنیم.
مدیر 26ساله
علی حاجی‌محمدی
سازنده و مدیر «همیار وردپرس» و مدیر فروشگاه اینترنتی «ژاکت»
به‌دلیل علاقه‌ای که به کامپیوتر و اینترنت داشتم، در 15سالگی کار‌کردن را شروع کردم. نخستین کاری که انجام دادم و از آن درآمد کسب کردم، به تغییر دادن ظاهر سایت یکی از دانشکده‌های پیام نور در استان چهارمحال‌وبختیاری مربوط می‌شد. برای این کار مبلغ کمی، حدود 30هزارتومان، به‌عنوان دستمزد گرفتم. همان زمان هم مبلغ کمی بود اما برایم خیلی جذاب بود که توانسته بودم چیزی یاد بگیرم و با به‌کار بردن آموزه‌هایم، پولی دربیاورم که متعلق به‌خودم است. همین موضوع باعث شد انگیزه‌هایم قوی‌تر شود و این حرفه را جدی‌تر دنبال کنم. کارم را دوست داشتم و مطمئن بودم اگر روی هدفم تمرکز کنم به نتیجه خوبی می‌رسم.کم‌کم سفارش‌ها آن‌قدر زیاد شد که به تنهایی نمی‌توانستم همه را انجام دهم در نتیجه کار را گسترش دادم. در اصفهان با همراهی چند جوان دیگر دفتری راه انداختیم و بعد هم دفترمان در تهران افتتاح شد. کم‌کم سفارش‌ها بیشتر شد و به ناچار تعداد افرادی که صاحب شغل شدند افزایش یافت و وقتی به‌خودم آمدم که توانسته بودم علاوه بر خودم، برای دیگران هم کارآفرینی کنم.
11سال از آن روزها گذشته و 18نفر هم‌اکنون زیرنظر من مشغول کار هستند. ژاکت، یک فروشگاه اینترنتی دیجیتال مخصوص قالب‌های حرفه‌ای وب‌سایت است که در آن هر کاربری می‌تواند محصولات خود را برای فروش قرار دهد و مشتری پیدا کند. این نوع فروشگاه‌ها در واقع رابط بین فروشنده و خریدار هستند. مدیر یک فروشگاه اینترنتی مثل ژاکت بین دو طرف یک معامله اعتماد و اطمینان را برقرار می‌کند. به این ترتیب فروشنده‌ها می‌توانند بدون داشتن دفتر فروش یا مغازه، در خانه خود درآمد کسب کنند. از طرف دیگر مشتریان هم می‌توانند به راحتی در خانه خرید کنند. حداقل 400نفر به واسطه فروش افزونه‌ها و قالب‌های سایت از طریق ژاکت، به درآمدهای ماهانه میلیونی رسیده‌اند. یکی دیگر از کارهایی که انجام دادم، راه‌اندازی مجموعه «همیار وردپرس» است که دوره‌های آموزشی طراحی سایت در آن برگزار می‌شود. از اینکه به توانایی‌هایم ایمان داشتم خوشحال و شاکرم.
30هزارتومان، به‌عنوان دستمزد گرفتم. همان زمان هم مبلغ کمی بود اما برایم خیلی جذاب بود که توانسته بودم چیزی یاد بگیرم و با به‌کار بردن آموزه‌هایم، پولی دربیاورم که متعلق به‌خودم است
دیگران هم کارآفرینی کنم.
11سال از آن روزها گذشته و 18نفر هم‌اکنون زیرنظر من مشغول کار هستند. ژاکت، یک فروشگاه اینترنتی دیجیتال مخصوص قالب‌های حرفه‌ای وب‌سایت است که در آن هر کاربری می‌تواند محصولات خود را برای فروش قرار دهد و مشتری پیدا کند. این نوع فروشگاه‌ها در واقع رابط بین فروشنده و خریدار هستند. مدیر یک فروشگاه اینترنتی مثل ژاکت بین دو طرف یک معامله اعتماد و اطمینان را برقرار می‌کند. به این ترتیب فروشنده‌ها می‌توانند بدون داشتن دفتر فروش یا مغازه، در خانه خود درآمد کسب کنند. از طرف دیگر مشتریان هم می‌توانند به راحتی در خانه خرید کنند. حداقل 400نفر به واسطه فروش افزونه‌ها و قالب‌های سایت از طریق ژاکت، به درآمدهای ماهانه میلیونی رسیده‌اند. یکی دیگر از کارهایی که انجام دادم، راه‌اندازی مجموعه «همیار وردپرس» است که دوره‌های آموزشی طراحی سایت در آن برگزار می‌شود. از اینکه به توانایی‌هایم ایمان داشتم خوشحال و شاکرم.
