از ایرج طهماسب تا بهرام رادان و همه بازیگرانی که نقش قهرمان‌های ورزشی را بازی کرده‌اند
قهرمانان خسته
سید مهرزاد موسوی
فیلم‌های ورزشی در کشور ما آن‌قدر کم است که حتی با شک و تردید می‌توان عنوان«درام ورزشی» را برای خیلی از آنها به کار برد. دایره وقتی تنگ‌تر می‌شود که بخواهیم از نمونه‌هایی نام ببریم که با الهام از زندگی قهرمانان ساخته شده‌اند؛ یعنی با دیدن فیلم یاد نمونه‌های واقعی می‌افتیم یا کدهای داده شده ما را به این جمله می‌رساند که «بله، این است مصایب قهرمان‌های ما!». در چند سال اخیر فیلمسازان تمایل بیشتری برای ورود به این عرصه پیدا کرده‌اند. نمونه تازه‌اش«عرق سرد» است که تنگناهای ورزش بانوان را با الهام از یک داستان واقعی، مبنای درام قرار داده. از آن‌سو در جشنواره امسال باز هم شاهد یک درام ورزشی خواهیم بود: فیلم«سونامی» که گفته می‌شود سوژه‌ای ملتهب دارد و از دل یک اتفاق واقعی می‌آید. بهرام رادان نقش یک تکواندوکار را بازی می‌کند و قصه‌اش روایتی است از بالا و پایین شدن زندگی حرفه‌ای و شخصی او. به این مناسبت درباره زاویه نگاه این دسته از فیلم‌های ورزشی، چالش‌هایی که هر بازیگر برای جان دادن به نقش‌ها داشته، رشته‌ای که پایه درام قرار گرفته و... نوشته‌ایم.
ایرج طهماسب
رشته ورزشی: دوچرخه سواری
در کدام فیلم: خط پایان/ محمدعلی طالبی
کاراکتری که بازی کرد: خلیل سمندر
تجربه دیگری دارد: این فیلم تنها تجربه طهماسب در نقش یک قهرمان ورزشی است
زاویه نگاه فیلم: «خط پایان» جزو نخستین فیلم‌های سینمای پس از انقلاب محسوب می‌شود. اگر مبنای حرکت جدی سینما بعد از دوران پهلوی را از سال1360 بگذاریم، خط پایان به نوعی جزو نخستین محصولات این سینما محسوب می‌شود. در آن سال‌ها فیلم‌های اجتماعی بیشتر به‌نقد روابط و مناسبات حاکم در دوران پهلوی می‌پرداختند. خط پایان هم در همین اتمسفر قرار دارد، منتها اینجا یک رقابت ورزشی بستری شده برای نقد و تحلیل همان روابط و مناسبات.
چالش‌هایی که بازیگر داشته: خط پایان و آن سوی مه جزو نخستین تجربه‌های بازیگری ایرج طهماسب است. او قبل از این به‌عنوان عروسک‌گردان و مجری در تلویزیون فعال بود و نقش یک قهرمان دوچرخه‌سواری در همان ابتدای مسیر برایش یک چالش بزرگ بود. او به لحاظ فیزیک بدنی، کاملا استایل یک دوچرخه‌سوار حرفه‌ای را داشت و زمانی که دوچرخه‌سوار در فیلم رکاب می‌زد مخاطب او را می‌پذیرفت. طهماسب زیاد به‌عنوان بازیگر در سینما فعالیت نکرده، اما در همین کارنامه جمع‌و‌جور نقش خلیل سمندر بیشتر از بقیه می‌درخشد.
موفقیت‌هایی که به‌دست آورده: خط پایان برای ایرج طهماسب موفقیت فردی نداشته اما این فیلم در دوره چهارم جشنواره فیلم فجر توانست نظر هیأت داوران را جلب و در نهایت جایزه ویژه این هیأت را از آن خودش کند.
شیلا خداداد
رشته ورزشی: ووشو
در کدام سریال: گلشیفته / بهروز شعیبی
کاراکتری که بازی کرد: مژگان میرزایی
تجربه دیگری دارد: سریال «گلشیفته» تنها تجربه شیلا خداداد از بازی در اثری با محوریت ورزش محسوب می‌شود.
زاویه نگاه سریال: بهروز شعیبی برای سریال خانگی گلشیفته چند قصه را به‌طور همزمان روایت کرد که یکی از آنها داستان مژگان میرزایی ورزشکار رشته ووشو است. او برای مسابقات المپیک بلغارستان انتخاب شده اما شوهرش، ضیاء شریفی(محمد بحرانی) با این سفر مخالف است. او اصرار دارد که همراه همسرش به سفر برود ولی فدراسیون با این درخواست موافقت نمی‌کند. این ماجرا تا قسمت‌های پایانی سریال ادامه دارد و کارگردان با زبان طنز محدودیت‌های خانم‌های ورزشکار را به چالش می‌کشد. در نهایت متوجه می‌شویم مژگان به مسابقات خارجی رفته و مدال هم به‌دست آورده است.
چالش‌هایی که بازیگر داشته: سریال گلشیفته برای شیلا خداداد نقش سختی به‌حساب نمی‌آید. دلیل؟ به خاطر اینکه او را در صحنه مبارزه نمی‌بینیم. چند سکانس هم که مربوط به تمرین است، نیازمند تسلط کامل بر ووشو و نمایش آمادگی جسمانی نیست. خداداد باید محدودیت‌های زنان ورزشکار را بازی می‌کرده که به‌خوبی از پس این کار برآمده و بازی‌اش در راستای طنز سریال است.
موفقیت‌هایی که به‌دست آورده: سریال گلیشفته موفقیت و محبوبیت سریالی چون «شهرزاد» را به‌دست نیاورد. با این حال مخاطب ثابت خود را داشت و خانم خداداد هم نقش‌اش را خوب بازی کرد.
امیر جدیدی
رشته ورزشی: کشتی
در کدام فیلم: غلامرضا تختی / بهرام توکلی
کاراکتری که قرار بود بازی کند: غلامرضا تختی
تجربه دیگری دارد: امیر جدیدی در آستانه تجربه یک نقش ورزشی قهرمانی بود که این تجربه هم در نهایت برایش اتفاق نیفتاد.
زاویه نگاه فیلم: فیلم هنوز در مرحله تولید است و قرار است در جشنواره پیش‌روی فیلم فجر از آن رونمایی شود اما طبق شنیده‌ها زندگی غلامرضا تختی از دوران نوجوانی و بعد ورود به دنیای حرفه‌ای کشتی در این فیلم روایت شده است.
چالش‌هایی که بازیگر داشته: بی‌شک این مهم‌ترین نقش کارنامه کاری امیر جدیدی بود؛ یک «شاه‌نقش» به تمام معنا. خود جدیدی بیش از همه به اهمیت این نقش پی برده بود، به‌خاطر همین با انرژی‌ای منحصر به فرد و البته انگیزه بالا به مصاف آن رفت. او ضمن تماشای فیلم‌های به جا مانده از رقابت‌های تختی، به شکل فشرده زیرنظر منصور برزگر، به فراگیری فنون کشتی پرداخت.
موفقیت‌هایی که به‌دست آورده: درست در آستانه کلید خوردن، اعلام شد که امیر جدیدی از حضور در این پروژه انصراف داده است. هیچ‌گاه به شکل رسمی از سوی عوامل اصلی فیلم دلیل کنار گذاشتن جدیدی اعلام نشد. اما آن چیزی که گفته می‌شود باعث حذف جدیدی از پروژه شد، اختلاف نظر شدید او با سعید ملکان طراح گریم و تهیه‌کننده فیلم بود. البته بعدها گفته شد بالا بودن هزینه‌های تامین مواداولیه گریم یکی از دلایل کنار گذاشتن جدیدی بوده؛ چراکه گریم او برای نزدیک شدن به چهره تختی به مواداولیه زیادی نیاز داشت.
مجید مجیدی
رشته ورزشی: فوتبال
در کدام فیلم: تا مرز دیدار/ حسین قاسمی‌جامی
کاراکتری که بازی کرد: مصطفی موسوی
تجربه دیگری دارد: «تا مرز دیدار» آخرین فیلم مجیدی به‌عنوان بازیگر است. او بعد از آن وارد دنیای کارگردانی شد و اصلا دور بازیگری را برای همیشه خط کشید.
زاویه نگاه فیلم: تا مرز دیدار در راستای همان فیلم‌هایی است که در حوزه دفاع‌مقدس در سال‌های دهه60 ساخته می‌شد. فیلم به لحاظ محتوا و البته پیامی که می‌خواهد منتقل کند چیزی بیشتر از فیلم‌های هم سلفش ندارد و چه‌بسا حتی شعاری‌تر هم از آب درآمده است اما تنها نکته‌اش همین تم ورزشی قصه است که موجب شده تا فضای فیلم فقط مختص به خاکریزی‌ها و منطقه جنگی نباشد و بخشی عمده‌ای از آن در فضای شهری بگذرد.
چالش‌هایی که بازیگر داشته: مجیدی کلا استایلش به یک فوتبالیست حرفه‌ای نمی‌خورد. اضافه وزن او در سکانس‌هایی که لباس ورزشی برتن دارد کاملا مشخص است و همین بین او و مخاطب برای پذیرش کاراکتر یک فوتبالیست حرفه‌ای در سطح تیم‌ملی فاصله می‌انداخت و نشان می‌داد که مجیدی برای هماهنگ کردن فیزیکش با یک فوتبالیست هیچ زحمتی به‌خودش نداده. علاوه بر این در تمامی سکانس‌هایی که او را مشغول بازی می‌دیدیم، کارگردان بیشتر از نماهای بسته پاها استفاده کرده بود تا ضعف مجیدی در عدم‌تسلط بر تکنیک‌های فوتبالی هم به چشم نیاید.
موفقیت‌هایی که به‌دست آورده: تا مرز دیدار از فیلم‌های بسیار معمولی سینمای دفاع‌مقدس است؛ فیلمی که تنها افتخارش حضور در هشتمین جشنواره فیلم فجر است. تا مرز دیدار البته یکی از کم‌مخاطب‌ترین فیلم‌های ژانر خودش هم محسوب می‌شود.
مهرداد صدیقیان
رشته ورزشی: تکواندو
در کدام فیلم: سونامی / میلاد صدر عاملی
کاراکتری که بازی کرد: بهداد
تجربه دیگری دارد: این فیلم هم تا به اینجا نخستین نقش ورزشی مهرداد صدیقیان است.
زاویه نگاه فیلم: میلاد صدرعاملی در سونامی به شکل هم عرض با کاراکتر مرتضی نژادی با بازی بهرام رادان، کاراکتر صدیقیان را هم جلو می‌برد. این دو در یک نقطه از فیلم سرنوشتشان به هم گره می‌خورد؛ رویارویی آنها تقابل یک ستاره نوظهور با یک قهرمان کارکشته است.
چالش‌هایی که بازیگر داشته: صدیقیان هم برای رسیدن به نقش این تکواندوکار حرفه‌ای همراه با رادان تمرینات سختی را زیرنظر کورش رجلی سپری کرد. گرم و سرد کردن بدن پیش از سکانس‌های مبارزه و وقفه‌ای که به لحاظ درنیامدن سکانس اتفاق می‌افتاد و بازیگر را مجبور به گرم و سرد کردن دوباره می‌کرد،چالشی بوده که صدیقیان هم مانند رادان با آن دست‌و‌پنجه نرم کرده است.
موفقیت‌هایی که به‌دست آورده: فیلم متقاضی شرکت در جشنواره فیلم فجر است. به‌احتمال زیاد حضورش در بخش مسابقه فیلم‌های اول قطعی است و باید منتظر ماند و دید آیا به بخش مسابقه اصلی هم راه پیدا می‌کند یا نه. درصورت حضور در این بخش بازی او و رادان مورد‌قضاوت هیأت داوران قرار خواهد گرفت.
باران کوثری
رشته ورزشی: فوتسال
در کدام فیلم: عرق سرد/ سهیل بیرقی
کاراکتری که بازی کرد: افروز اردستانی
تجربه دیگری دارد: در کارنامه 43فیلمه باران کوثری، نقش افروز تنها، نقش ورزشی او است.
زاویه نگاه فیلم: اگرچه به شکل رسمی اعلام نشد که ماجرای این فیلم از یک اتفاق واقعی الهام گرفته شده، اما داستان عرق سرد در واقع یک ماجرای واقعی است که برای کاپیتان تیم ملی فوتسال بانوان ایران اتفاق افتاد. در این فیلم کارگردان با قرار گرفتن در موضع قهرمانش که همان افروز است به روایت واقعه پرداخته و ماجرای ممنوع‌الخروج شدن کاپیتان تیم ملی فوتسال توسط همسرش را به تصویر کشیده است.
چالش‌هایی که بازیگر داشته: باران‌کوثری کاملا نقش را برای خودش کرده، او همان زمان که نقش به او پیشنهاد می‌شود، به اهمیت و جایگاهی که می‌تواند این کاراکتر در کارنامه‌اش داشته باشد پی می‌برد، از همین رو همه تلاش‌اش را به خرج می‌دهد تا از فرصت پیش آمده نهایت بهره را ببرد. او وارد یک چالش اساسی می‌شود و برای اینکه این نقش را برای خودش و مخاطب قابل باور کند، تصمیم می‌گیرد تا استایلش را به استایل یک ورزشکار حرفه‌ای نزدیک کند. کوثری برای این نقش حدود 17کیلو وزن کم کرد. ضمن اینکه تمرینات مستمری هم زیرنظر مربیان فوتسال پشت سر گذاشت تا کارگردان مجبور نباشد به‌دلیل عدم‌تبحر او دائم از نماهای بسته پاها در سکانس‌های فوتبالی استفاده کند.
موفقیت‌هایی که به‌دست آورده: باران ماحصل سختی‌هایش را در استقبالی که از بازی او شد به‌دست آورد. مخاطبان بازی او را پسندیدند و بازی او در نقش یک فوتسالیست حرفه‌ای را کاملا پذیرفتند. ضمن اینکه هیأت داوران جشنواره 36 هم اسم او را در بین 5نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن جشنواره قرار داد؛ جایزه‌ای که البته در نهایت به سارا بهرامی رسید.
علیرضا خمسه
رشته ورزشی: دوچرخه‌سواری
در کدام فیلم: روز باشکوه‌شهر کوچک / کیانوش عیاری
کاراکتری که بازی کرد: گل‌آقا
تجربه دیگری دارد: روز باشکوه... هم خیلی تا حدودی جزو کاراکترهای ورزشی قرار می‌گیرد، چون عملا به جز اینکه در کلام گفته می‌شود که گل‌آقا قهرمان دوچرخه سواری آسیاست، هیچ نمایی از دوچرخه‌سواری خمسه نمی‌بینیم.
زاویه نگاه فیلم: روز باشکوه... فیلمی متفاوت در کارنامه عیاری است. فیلم ماجرایش در دوران پهلوی اتفاق می‌افتد و داستانش بستری است برای نقد قدرت و روابط آن، که چطور از قهرمانان محبوب مردم در راستای رسیدن به اهدافشان استفاده می‌کردند. در این محتوای آمیخته شده به نگاه عیاری و از زاویه دید او، مخاطب وارد چنین محتوایی می‌شود. همین نگاه منحصر به فرد عیاری موجب شده تا روزباشکوه... برخلاف خیلی از فیلم‌هایی که در آن سال‌ها با چنین محتوایی ساخته می‌شد، شعارزده از آب درنیاید.
چالش‌هایی که بازیگر داشته: همانطوری که پیش‌تر اشاره شد، قهرمان بودن گل‌آقا در رشته دوچرخه‌سواری فقط بهانه‌ای است برای ورود به محتوای مورد‌نظر کارگردان، از همین رو مخاطب اصلا به دنیای قهرمانی کاراکتر وارد نمی‌شود و از طریق دیالوگ‌ها فقط متوجه می‌شود که او قهرمان دوچرخه‌سواری آسیاست. از همین رو ما هیچ‌گاه گل‌آقا را در موقعیت مسابقه نمی‌بینیم. بنابراین با حذف این بخش از کاراکتر، گل‌آقا تبدیل به یک شخصیت کاملا معمولی در کارنامه خمسه شده است.
موفقیت‌هایی که به‌دست آورده: فیلم جزو کارهای قدر نادیده کیانوش عیاری است. در جشنواره هفتم فیلم فجر هیچ موفقیتی به‌دست نیاورد و فقط یکی از فیلم‌های حاضر در این رویداد بود. فیلم حتی اکران عمومی موفقی هم نداشت و در پخش تلویزیونی‌اش بود که دیده شد.
بهرام رادان
رشته ورزشی: تکواندو
در کدام فیلم: سونامی/ میلاد صدرعاملی
چندمین نقش ورزشی‌اش بوده: «سونامی» نخستین فیلم ورزشی بهرام رادان به‌حساب می‌آید که در آن نقش یک تکواندوکار را بازی کرده. فیلمبرداری این فیلم اواخر خرداد امسال به پایان رسید و هم‌اکنون مراحل فنی را سپری می‌کند تا برای نمایش در جشنواره فجر آماده شود. سونامی نخستین فیلم بلند میلاد‌صدرعاملی است و علاوه بر رادان، مهرداد صدیقیان، علیرضا شجاع‌نوری و رعنا آزادی‌ور بازیگران آن هستند.
زاویه نگاه فیلم: قصه سونامی داستان تکواندوکاری به نام مرتضی نژادی با بازی بهرام رادان است که بنا به دلایلی از تیم ملی کناره‌گیری می‌کند. این اتفاق در یکی از مسابقات مهم رخ می‌دهد و زندگی مرتضی تحت‌الشعاع قرار‌می‌گیرد... .
مسیری که بازیگر طی کرده: در خبرهای رسمی سونامی، آیتمی با عنوان «مربی و مشاور تکواندو: کورش رجلی» به چشم می‌خورد. اسم رجلی برای پیگیران ورزش آشناست؛ او قهرمان طلایی تکواندوی ایران است که افتخارات زیادی به‌دست آورده. از قضا در طول دوران قهرمانی با اتفاقات عجیب و غریبی روبه‌رو شده و زندگی ورزشی‌اش دراماتیک است که شرح جزئیات آن در حوصله گزارش نیست. کورش رجلی در فیلم سونامی مسئولیت آموزش تکواندو به بهرام رادان را برعهده داشته و این بازیگر بیش از 2ماه پیش او فنون این رشته ورزشی را یاد گرفته است.
چالش‌هایی که بازیگر داشته: گفته می‌شود سونامی، 2غافلگیری برای مخاطبان جشنواره دارد؛ یکی اشاره آن به اتفاقی حساس در ورزش کشورمان است و دیگری قرابت فراوان رادان به یک ورزشکار حرفه‌ای که بدون بدل جلوی دوربین رفته. نکته جالب اینکه او پیش از ضبط هر سکانس بدن خود را گرم می‌کرده و مواجه‌هایش با صحنه‌های مسابقه دقیقا شبیه یک مبارزه بوده است. حتی یکی از عوامل می‌گوید اگر مشکلی حین فیلمبرداری پیش می‌آمد و سکانس گرفته نمی‌شد، رادان بار دیگر بدنش را گرم می‌کرد. علاوه بر کارگردان، کورش رجلی هم بر صحنه‌های مربوط به تکواندو نظارت داشته است تا بازی بازیگر مطابقت کامل با مبارزه یک تکواندوکار داشته باشد.
موفقیت‌هایی که به‌دست آورده: سونامی در جشنواره امسال رونمایی می‌شود و تلاش بهرام رادان در این رویداد محک می‌خورد. کسانی که صحنه‌هایی از بازی‌اش را دیده‌اند عقیده دارند بعید است هیأت‌داوران جشنواره، از تلاش رادان برای نمایش باورپذیر زندگی دراماتیک یک قهرمان ورزشی چشم‌پوشی کنند.
محسن تنابنده
رشته ورزشی: کشتی
در کدام سریال: فصل سوم پایتخت/ سیروس مقدم
کاراکتری که بازی کرد: نقی معمولی
تجربه دیگری دارد: محسن تنابنده در این سریال برای نخستین بار بازی در نقش یک قهرمان ملی‌پوش ورزشی را تجربه کرد.
زاویه نگاه سریال: فصل سوم پایتخت یکی از بهترین فصل‌های این سریال است؛ فصلی که مخاطب با وجه دیگری از کاراکتر نقی معمولی آشنا می‌شود؛ کاراکتری که به‌دلیل بیکاری خانه‌نشین شده و کلی مشکل روحی دارد؛ در همان ابتدا یک شکست ورزشی هم به همه مشکلات قبلی‌اش اضافه می‌شود تا شخصیت نقی کلا دگرگون شود و از اینجاست که زوایای پنهان کاراکتر او مثل بخل و حسادت و خود‌بزرگ‌بینی‌اش بیرون می‌زند. ابتدا این شکست وجوه منفی نقی را عیان می‌کند؛ اما حضورش بر اثر یک اتفاق در تیم ملی کشتی پیشکسوتان باعث می‌شود تا دوباره این کاراکتر وجوه مثبت شخصیتی‌اش را احیا کند.
چالش‌هایی که بازیگر داشته: تنابنده از تئاتر آمده او آموخته که باید برای به نتیجه‌رسیدن کار تا آخر توانش تلاش کند. او از همین رو برای اینکه کشتی‌گیر‌بودن نقی به باور مخاطب بنشیند؛ تمرینات سخت کشتی را پیش از شروع تصویربرداری پشت‌سر می‌گذارد و با تسلط بر فنون کشتی، جلوی دوربین مقدم می‌رود.
موفقیت‌های نقش: به هر حال سریال چون امکان حضور جشنواره‌ای ندارد موفقیتی به لحاظ کسب جایزه نداشت اما به لحاظ جذب مخاطب به نوعی رکورد‌شکنی کرد. محبوبیت تنابنده بعد از پخش این فصل خیلی قبل‌تر از گذشته شد.
در همینه زمینه :
گزارش بازی
حال خوب