چگونه یک شایعه، بزرگ‌ترین پروژه شهرک‌سازی در تهران را به تعطیلی کشاند
چشم‌انداز اکباتان
از فراز آسمان
سروش خسروی| دبیر گروه اقتصاد و بورس
انفجار موج آرمان‌خواهی در سال‌های آغازین انقلاب به آن حد بود که هر وعده‌ای برای مردم قابل باور می‌نمود. در این میان هرکسی که در آن دوران به فکر سقف و سرپناهی بود تیتر مشهور روزنامه کیهان را در پاییز 58به‌خاطر دارد. عصر روز ۲۱ آذر ۱۳۵۸ روزنامه کیهان به نقل از آیت‌الله خسروشاهی، رئیس هیأت‌امنای وقت بنیاد مسکن نوشت: «خانه نخرید، همه را صاحب‌خانه می‌کنیم.» البته کیهان در تیتر خود کمی هم از صنعت اغراق سود جسته بود زیرا چیزی که خسروشاهی گفته بود دقیقا آنی نبود که به‌عنوان تیتر نخست در صفحه اول نشسته بود. خسروشاهی گفته بود: «...همانطور که قبلا وعده داده بودم با تشکیل بانک مسکن، مشکل مسکن در سرتاسر کشور حل شده تلقی می‌شود. کسانی که پول زیاد برای خرید خانه ندارند، در خرید خانه عجله به خرج ندهند.»
وعده خانه‌دارکردن بی‌خانه‌ها در سال‌های بعد هم فراموش نشد و دولت‌های بعدی هریک تلاش کردند با اجرای طرح‌های مختلف، راهی برای حل مشکل کمبود مسکن بیابند که شاید مشهورترین این راهکارها در 2سال اول انقلاب، طرح پرداخت وام مسکن بود که در بین مردم به وام بنی‌صدری معروف شد. چندی بعد که منابع بانک‌ها ته کشید، دولت به فکر افتاد پروژه‌های نیمه‌تمام ساخت‌وساز باقی‌مانده از پیش از انقلاب را که عموما به‌دلیل کمبود بودجه یا برچسب طاغوتی بودن نیمه‌کاره مانده بود احیا کند. در نخستین تلاش، 18فروردین 61مسعود سلیمیان، معاون وقت وزیر مسکن و شهرسازی در یک گفت‌وگوی اختصاصی به خبرنگار اطلاعات گفت: ثبت‌نام برای واگذاری قسمتی از شهرک‌های تحت نظارت وزارت مسکن از آخر فروردین 61آغاز خواهد شد. این مقام وزارت مسکن وعده داده بود این خانه‌ها به تعاونی‌های مسکن واگذار می‌شود. سلیمیان درعین‌حال اعلام کرده بود برای حل مشکل شهرک‌های مسکونی نیمه‌تمام، دولت بر تصویب لایحه پیشنهادی‌اش در مجلس اصرار دارد. پیش‌تر در سال 1360دولت لایحه‌ای را برای این منظور به مجلس برده بود که درنهایت شورای نگهبان آن را خلاف شرع تشخیص داد، رفع موانع قانونی در این حوزه به‌سادگی امکان‌پذیر نشد تا اینکه سرانجام با حل مسائل شرعی و قانونی، وزارت مسکن در تابستان 63یعنی 2سال بعد فرم درخواست خرید آپارتمان‌های شهرک اکباتان را در روزنامه اطلاعات به چاپ رساند. طبق اطلاعیه چاپ شده شرکت عمران و نوسازی تهران در سال 62معادل 2500دستگاه آپارتمان را در اکباتان تکمیل کرده بود که 2هزار دستگاه از آن را به فروش گذاشت.
اکباتان شهرکی بود که حواشی عجیبی حول‌وحوش آن شکل گرفته بود. بعضی می‌گفتند ساختمان‌های این شهرک طوری کنار هم قرار گرفته‌اند که مسافران پروازهایی که از فرودگاه مهرآباد برمی‌خیزند بتوانند عبارت «جاوید شاه» را از آسمان روی زمین مشاهده کنند؛ موضوعی که البته غلط و مضحک بود اما به باوری عمومی در بین عوام تبدیل شده بود و شاید همین موضوع بود که فرایند تکمیل اکباتان را مدت‌ها به تأخیر انداخت. در سال ۱۳۴۵ جردن گروزن، معمار آمریکایی طرح ساخت شهرک اکباتان را ارائه کرد و شرکت آمریکایی استارِت (Starrett) اجرای آن را برعهده گرفت. طرح ساخت این شهرک در ابتدا بسیار وسیع بود و شامل ساخت یک دریاچه مصنوعی و بزرگ‌ترین مجموعه فرهنگی ایران می‌شد. این مجموعه در آغاز محل سکونت نظامیان بود و نخستین واحدهای این مجتمع عظیم مسکونی شامل 2بلوک در سال ۱۳۵۶ به کارمندان دولتی واگذار شد.
شهرک اکباتان که در طول سال‌های پس از انقلاب تکمیل شد، از 3 فاز تشکیل شده و دارای ۳۳بلوک و ۱۵۶۷۵واحد مسکونی است. فرایند ساخت و تکمیل این شهرک مسکونی در طول آن سال‌ها به ایجاد چند محله در اطراف آن انجامید و موج ساخت‌وسازهای بی‌ضابطه در اطراف آن مانع توسعه صنعت پیشرفته ساختمان‌سازی آن در امتداد خط غربی تهران شد.
